اختلالی آزاردهنده به‌نام "سندروم دیوژن"

به گزارش خبرنگار ایمنا، معمولاً از این سندرم با نام «احتکار» یاد می‌شود و یکی از اختلالات روانی است که بیشتر از سایر اختلالات برداشت اشتباه از آن شده است. این سندرم نام خود را از فیلسوف یونانی، دیوژن از سینوپه گرفته است. زمانی سخن از سندرم دیوژن در میان است؛ معمولاً با علائمی نظیر میل شدید به جمع کردن کالاهای به ظاهر تصادفی شناخته می‌شود که فرد بعداً به آن‌ها وابستگی عاطفی پیدا می‌کند.

افراد مبتلا به سندرم دیوژن علاوه بر احتکار غیرقابل کنترل، اغلب نسبت به خود و دیگران به شدت بی توجه می‌شوند و ترک اجتماع می‌کنند در حالی که از رفتار و عادت خود شرم نمی‌کنند. این اختلال در بین سالمندان، افراد مبتلا به جنون و افرادی که در یک مقطع از زندگی طرد و ترک شدند یا محیط خانوادگی ثابتی نداشتند، شایع است در این زمینه با سمانه نجاری، کارشناس ارشد روانشناسی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

سندرم دیوژن بیشتر در چه افرادی مشاهده می‌شود؟

این سندرم معمولاً با علائمی مانند میل شدید به جمع کردن کالاهای به ظاهر تصادفی شناخته می‌شود که فرد بعداً به آن‌ها وابستگی عاطفی پیدا می‌کند. افراد مبتلا به سندرم دیوژن علاوه بر احتکار غیرقابل کنترل، اغلب نسبت به خود و دیگران به شدت بی‌توجه می‌شوند، ترک اجتماع می‌کنند و از رفتار و عادت خود شرم نمی‌کنند. این اختلال در بین افراد مبتلا به جنون و افرادی که در یک مقطع از زندگی طرد و ترک شدند یا محیط خانوادگی ثابتی نداشتند شایع است.

سندرم دیوژن بیشتر در کدام گروه سنی بروز می‌کند؟

سندرم دیوژن بیشتر در افراد سالمند دیده می‌شود. در این سندرم افراد گوشه‌نشین می‌شوند و به وضعیت ظاهری و بهداشت خود اهمیتی نمی‌دهند. سندرم دیوژن یا سندرم شلختگی یک اختلال شخصیتی است که موجب خود غفلتی مفرط، شلختگی خانگی، جامعه‌گریزی، بی‌تفاوتی، انباشتن ناخواسته زباله و حیوانات به همراه عدم شرمندگی می‌شود. مبتلایان به این سندرم همچنین ممکن است علائم روان‌گسیختگی کاتاتونی را از خود بروز بدهند. سندروم دیوژن یک اختلال رفتاری است که بر روی افراد مسن تأثیر می‌گذارد و در زنان و مردان رخ می‌دهد.

بیمار مبتلا به سندرم دیوژن چه رفتارهایی از خود بروز می‌دهد؟

علائم اصلی از جمله انباشتن بیش از حد وسایل، خانه‌های کثیف و بهداشت شخصی ضعیف است. افراد مبتلا به سندرم دیوژن از زندگی و جامعه نیز خارج می‌شوند. آنها اغلب به تنهایی زندگی می‌کنند و وضعیت خانه‌هایشان و مراقبت نکردن از خود را اقدامی اشتباه نمی‌دانند. این شرایط ممکن است منجر به بیماری‌هایی مانند پنومونی یا حوادثی مانند آتش سوزی شود.

آیا این سندرم با دیگر بیماری‌های روانی ارتباطی دارد؟

سندرم دیوژن اغلب با بیماری‌های روانی از جمله اسکیزوفرنی، اختلال وسواس اجباری (OCD)، افسردگی، زوال عقل و اعتیاد به ویژه اعتیاد به الکل همراه است و در این صورت کنترل بیمار بسیار دشوارتر است، همچنین سندرم دیوژن گاهی اوقات در افراد میانسال نیز تشخیص داده می‌شود.

علائم هشداردهنده در ابتلاء به سندرم دیوژن چیست؟

علائم معمولاً در طول زمان ظاهر می‌شود، علائم اولیه اغلب از جمله کنار رفتن از شرایط اجتماعی و اجتناب از دیگران است. همچنین ممکن است قضاوت ضعیف، تغییر در شخصیت و رفتارهای نامناسب را شروع کنند.

علائم هشدار دهنده مانند بثورات پوستی ناشی از سلامت ضعیف، کک و یا شپش، ناخن انگشتان بیش از حد بلند است، بوی بد بدن، ظاهر شلخته، آسیب‌های ناشناخته، سو تغذیه، کمبود آب بدن و سایر اختلالات است که باید جدی گرفته شود و اطرافیان باید با کمک پزشک معالج درصدد رفع این نشانه برآیند. ممکن است به احتمال زیاد در خانه فرد مبتلا به این سندرم نیز علائم غفلت از جمله وجود حیوانات و جوندگان، تجمع مقدار زیادی زباله در داخل و اطراف خانه و بوی شدید و ناخوشایند دیده شود.

ابتلاء به سندروم دیوژن چگونه بروز می‌کند؟

اشخاص مبتلا به سندروم دیوژن به ندرت احتیاج به کمک دارند. اختلال‌های روانی این اشخاص اغلب به وسیله خانواده یا نزدیکان فرد، دیده می‌شود. همچنین امکان دارد تشخیص ابتدایی آن به وسیله شکایت یکی از همسایگان حاصل شود. این سندروم همانطور که گفته شد در گروه بیماری‌ها گروه بندی نمی‌شود. دو نوع سندروم دیوژن اولیه و ثانویه وجود دارد که در سندروم دیوژن اولیه بدون وجود علائم روانی اضافی تشخیص داده می‌شود و در سندروم دیوژن ثانویه شخص مبتلا علاوه بر سندروم، یک بیماری روانی دیگری هم از جمله شیزوفرنی یا زوال عقل را خواهد داشت.

علت نام‌گذاری این بیماری به سندروم دیوژن چیست؟

سندروم دیوژن نخستین بار در سال ۱۹۶۶ میلادی شناخته و توسط کلارک ان منکیکار به نام سندرم دیوژن برگزیده شد. نام این سندرم، از نام دیوژن سینوپی، فیلسوف یونان باستان، ساده زیستی که نقل شده در آتن و زندگی می‌کرد، برگرفته شده است؛ البته برخی می‌گویند که دیوژن هر روز در جست‌وجوی انسان حقیقی به بازار می‌رفته است و نام غلطی برای این بیماری انتخاب شده، برای اینکه دیوژن زندگی زاهدانه‌ای داشت که از آن شادمان بود و هیچ منبعی نیست که نشان دهد وی نسبت به بهداشت شخصی خویش بی‌اعتنا بوده است.

ویژگی‌های فرد مبتلا به سندروم دیوژن چیست؟

این نوع اختلالات روانی اغلب در اشخاص بالای ۶۰ سال مشاهده می‌شود، البته در مواردی محدود سندروم دیوژن، در اشخاص میانسال و حتی با سن کمتر هم مشاهده شده است. بسته به کیفیت زندگی شخص، علائم می‌تواند متفاوت و بعضاً بسیار حاد باشد. انزوای خود خواسته از محیط‌های اجتماعی، معمولاً با گذشت زمان در فرد ظاهر می‌شود.

در واقع شخص مبتلا، آرام آرام، عزلت گزینی را به زندگی اجتماعی ترجیح داده و برای کم‌تر رنج کشیدن از قضاوت‌هایش درباره دیگران، خود را از دید آنها دور می‌کند. یک شخص مبتلا به سندرم دیوژن به طور معمول برخی یا همه این علائم را نشان می‌دهد و از کمک خواستن از دیگران خودداری می‌کند.

سندروم دیوژن چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اشخاص مبتلا به سندروم دیوژن به ندرت احتیاج به کمک دارند. اختلال‌های روانی این اشخاص اغلب به وسیله خانواده یا نزدیکان فرد دیده می‌شود و امکان دارد تشخیص ابتدایی آن به وسیله شکایت یکی از اطرافیان حاصل شود.

پزشک برای تشخیص این سندرم به جست‌وجوی عللی در تاریخچه رفتاری و اجتماعی شخص می‌پردازد. البته صرف علائم شخصیتی کافی نیست و معمولاً اشخاص دیگری از رفتارهای شخص مبتلا شکایت می‌کنند. در تشخیص این اختلال، آزمایش‌های فیزیکی و تصویربرداری‌هایی از مغز توسط MRI یا PET مؤثر است.

آیا برای سندرم دیوژن درمانی وجود دارد؟

در حال حاضر، هیچ دارو یا مورد درمانی شناخته یا توصیه شده خاصی برای کنترل و درمان سندرم دیوژن وجود ندارد. داروهای تجویز شده برای دیگر اختلال‌های پزشکی امکان دارد علائمی مانند پارانویا یا مانیا را در شخص دچار سندرم دیوژن کاهش دهد و عوامل روانشناختی هم امکان دارد مورد توجه قرار گیرد، چرا که آنها اغلب به توسعه یا ادامه سندرم منجر می‌شود، البته درمان‌های روان پزشکی تهاجمی یا مشاوره هم در برخی مواقع ضروری است. این درمان‌ها در کنار دیگر سیستم‌های حمایتی طراحی شده برای درمان دلایل زیربنایی سندرم بهترین نتیجه را خواهد داشت. به عنوان مثال سرویس‌های نظافت و مراقبت شخصی می‌تواند شدت علائم سندرم کاهش دهد.

از آنجا که اشخاص مبتلا به سندرم دیوژن معمولاً از اقدامات پزشکی ترس دارند، درمان آن‌ها اغلب به وسیله کارکنان بخش مراقبت‌های اجتماعی یا مراقبان خانگی انجام می‌شود. محدودیت‌های اخلاقی و قانونی می‌توانند درمان را بغرنج کنند برای اینکه بیماران امکان دارد بر رد و دفع مداخلات پزشکی اصرار داشته باشند.

دیدگاه‌ها در خصوص بهداشت فردی و ایمنی در بین مردم و فرهنگ‌های گوناگون مختلف است و ارزیابی و درمان بسیاری از علائم سندرم دیوژن کار دشواری است و با موردهای سندرم دیوژن باید با حساسیت زیاد روبه‌رو شد، اگر بیمار در نتیجه دخالت، حس مورد هجوم قرار گرفتن داوری یا امنیت نداشتن کند، احتمال دارد که کمک‌های بیشتر را رد کند و به رفتارهای قبلی خویش ادامه دهد.