به گزارش خبرنگار ایمنا، دوری از ازدواج جوانان در چند دهه اخیر نگرانی تمام افراد جامعه را برانگیخته است و حاصل دلایل بسیاری است. یکی از مهم‌ترین علل دوری از ازدواج در جوانان بالا رفتن تجملات مراسم‌ها، چشم و هم‌چشمی‌ها، درآمدهای پایین در مقابل هزینه‌های بالا و معضلات فرهنگی اجتماعی افراد جامعه است. سیاست‌گذاری‌های متفاوتی برای ترغیب جوانان به ازدواج اجرا و تصویب شده اما با این وجود باز هم شاهد پایین بودن آمار ازدواج هستیم.
بسیاری با نگاه به تجربه‌های ناموفق سایر افراد دست از تفکر به ازدواج برداشته و سبک زندگی مجردی را پیش گرفته‌اند. از سوی دیگر ازدواج برای جوانان امروز در هاله‌ای از ترس و ابهام قرار گرفته و موجبات دوری بیشتر را فراهم کرده است.
گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد نسبت طلاق به ازدواج در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ از ۱۶.۳ به ۳۲.۹ افزایش داشته که روندی افزایشی بوده است. محاسبات نشان می‌دهد ازدواج در ایران در فاصله ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹، بیش از ۳۶ درصد کاهش یافته است. بر این اساس، میزان طلاق از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ حدود ۲۸ درصد افزایش داشته است.
نظر جوانان راجع به دلایل تجرد
کیوان جوانی ۲۸ ساله در گفت‌گو با خبرنگار ایمنا در خصوص علل به تعویق افتادن ازدواج، اظهار می‌کند: تمایل به ازدواج دارم اما به علت نبود شرایط اقتصادی خوب، امنیت شغلی و نگرانی برای تأمین معیشت آینده، ازدواجم تاکنون به تعویق افتاده است. از مهم‌ترین علل تغییر سبک زندگی و روی آوردن به تجرد نیز مشکلات اقتصادی است. اگر فردی دارای امنیت شغلی باشد راحت‌تر به سمت ازدواج قدم برمی‌دارد. تأمین معیشت خانواده و تمام اقدامات لازم برای ازدواج از ابتدا تا جشن عروسی نیاز به شرایط اقتصادی مطلوب دارد.
وی می‌افزاید: خانواده‌ها دارای توقعاتی هستند که انگار در شرایط کنونی زندگی نمی‌کنند. خود آنها چندین سال قبل با مبالغ کمی صاحب‌خانه شده‌اند و اقدامات لازم را برای ازدواج انجام دادند، در حال حاضر باید توقع خانواده‌ها کمتر باشد و با واقعیت‌های جامعه کنار بیایند. در این دو سال و به دلیل شیوع بیماری کرونا، توقعات تا حدودی پایین آمده است. خانواده‌ها در طول زندگی نیز فشارهایی را به جوانان وارد می‌کنند، به عنوان مثال پافشاری برای خریداری وسایل مورد نیاز زندگی ناشی از توقعات بالا و چشم و هم‌چشمی است.
این جوان ۲۸ ساله تصریح می‌کند: هرچه تکنولوژی پیشرفت کند، توقعات جوانان نیز بیشتر می‌شود. امروزه تمام شرایط متفاوت شده و روابط میان افراد جامعه تغییر کرده است. برخی از افراد به همین علت احساس می‌کنند اگر تن به ازدواج دهند دیگر نمی‌توانند آن روابط اجتماعی پیش از ازدواج را ادامه دهند. برخی افراد نیز به علت عدم فراگیری توانایی مسئولیت‌پذیری، از ازدواج سر باز می‌زنند.
وی ادامه می‌دهد: برای ازدواج، به جای گوش دادن به صحبت‌های افراد ناموفق، باید به سراغ کسانی رفت که ازدواج موفقی داشته‌اند و به دلایل موفقیت آنها توجه کرد. نباید صرفاً از زندگی افراد ناموفق درس گرفت؛ اگر به این نکات توجه کنیم در ازدواج دچار اشتباه نخواهیم شد. یکی دیگر از دلایل شکست در امر ازدواج، انجام این مهم در سنین پایین بوده است که افراد در شرایطی که به بلوغ فکری نرسیده‌اند، ازدواج کرده‌اند و مباحثی هرچند کوچک باعث اختلاف شدید میان آنها می‌شود.
این جوان در مورد تأثیر تبلیغات دولت در مورد تشویق به ازدواج، خاطرنشان می‌کند: اعتماد نداشتن افراد جامعه به مسئولان باعث می‌شود دولت مردم را به هرچیزی تشویق کند، آنها از انجام آن سر باز بزنند؛ حتی ازدواج. هرچه به سیاست‌گذاری برای تسهیل در ازدواج روی آورند، بازهم تأثیرگذار نخواهد بود؛ زیرا سیاست‌گذاری‌های انجام شده مانند وام‌های متعدد برای ازدواج یا فرزندآوری مبالغ کمی دارند و در عمل قدم‌های بزرگی با آنها نمی‌توان برداشت.
جوابگو نبودن درآمدها برای هزینه‌ها
علی ۲۷ ساله در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: تمایل به ازدواج دارم اما بنا به دلایل متفاوتی تاکنون اقدام به ازدواج صورت نگرفته که اصلی‌ترین آنها دلایل اقتصادی است. در چنین شرایط اقتصادی با وجود شاغل و مستقل بودن نمی‌توان حتی جشن کوچکی برگزار کرد چه برسد به ازدواج و ادامه زندگی. برای جوانی که حمایت پدر خود را ندارد و خودش باید از صفر شروع کند درآمدها جواب هزینه‌ها را نمی‌دهد.
وی می‌افزاید: ایران کشوری دارای فرهنگ‌های مختلف است و بر اساس گفته‌ها برخی از مناطق با ازدواج راحت‌تر از سایر مناطق برخورد کرده و حمایت‌کننده هستند، اما در برخی مناطق نه تنها حمایتی از سمت خانواده دختر صورت نمی‌گیرد بلکه تمام هزینه‌ها بر پسر تحمیل می‌شود. توقع بسیار بالای برخی خانواده‌ها مانند داشتن شغل دولتی، داشتن منزل جداگانه از خود و داشتن حساب بانکی با مبالغ بالا نیز مانع ازدواج خواهد شد.
این جوان ۲۷ ساله در خصوص سیاست‌گذاری‌های ازدواج، تصریح می‌کند: وام‌هایی که برای ازدواج پرداخت می‌شود بسیار پایین است و نه تنها نمی‌توان منزلی خریداری کرد بلکه شاید حتی با آن نتوان منزلی اجاره کرد. اگر شرایط اقتصادی تسهیل شود و از نظر فرهنگی هم روی افراد جامعه کار شود جوانان زودتر و بیشتر به ازدواج روی می‌آورند، البته بیشتر تمرکز باید روی ابعاد اقتصادی باشد تا جوانان بتوانند یک زندگی ساده را راحت تجربه کنند و ترس از آینده را نداشته باشند. اگر این مسائل ابتدایی حل نشوند فرد نمی‌تواند به مسائل دیگر فکر کند.
وی در خصوص تبعات دوری از ازدواج جوانان، ادامه می‌دهد: به تأخیر افتادن ازدواج تبعات بسیاری دارد و باعث افزایش آسیب‌های اجتماعی در جامعه و برای جوانان خواهد شد.
علل دوری از ازدواج در جوانان
مرتضی پدریان جامعه‌شناس در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص لزوم ایجاد زیرساخت‌های افزایش ازدواج جوانان، اظهار می‌کند: موضوع ازدواج نیازمند سه زیرساخت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که در آنها دچار مشکل هستیم. در حوزه اقتصادی برای اینکه فرد بتواند نهاد خانواده را تشکیل دهد، نیاز به زیرساخت‌هایی داریم تا بر اساس آنها افراد به امنیت در حوزه اقتصاد برسند و به سمت ازدواج گام بردارند. با توجه به شرایط موجود، جامعه به دلایل نداشتن درآمدزایی، اشتغال و بالا بودن سطح تورم امکان بلوغ اقتصادی برای اعضای جامعه را فراهم نمی‌کند.
وی می‌افزاید: به فردی که ازدواج می‌کند تعهدات، محدودیت‌ها و مسئولیت‌هایی تحمیل شده، درجه آزادی فرد کاهش پیدا می‌کند و در قبال آن اعضای جامعه تمایل به کاهش درجه آزادی خود ندارند و در سیستم جامعه‌پذیری موجود، افراد مسئولیت‌پذیر تربیت نشده و نمی‌خواهند هیچ‌گونه مسئولیتی در قبال دیگری بپذیرند و بنابراین به سمت ازدواج گام بر نمی‌دارند.
این جامعه‌شناس تصریح می‌کند: در حوزه فرهنگی و اجتماعی هنگامی که فرد شاهد عدم موفقیت دیگران در ازدواج و بالاتر بودن میزان رشد طلاق نسبت به ازدواج باشد، آنها را به عنوان الگوهای کنشی خود در نظر می‌گیرد و وقتی به این نتیجه می‌رسد که اگر قرار است در نهایت دچار تنش، تعارض، درگیری، دادگستری و دادگاه شود از همین ابتدا تن به ازدواج ندهد تا نتیجه‌اش رفتن به سمت طلاق نباشد.
تأثیر تعارضات والدین بر تصمیم ازدواج جوانان
وی ادامه می‌دهد: امروزه در خانواده‌ها بنابر دلایل متعدد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی والدین دچار تعارضات و کشمکش‌های بالایی هستند. این تعارضات و کشمکش‌ها در نحوه تصمیم‌گیری و نوع نگرش فرزندان نسبت به ازدواج و خانواده به شدت تأثیرگذار است. هنگامی که فرد شاهد تعارضات و کشمکش‌های زیاد میان والدین خود باشد فکر می‌کند که اگر سرانجام ازدواج این است قید ازدواج را می‌زنم.
پدریان اضافه می‌کند: آنچه باعث شده امروز خانواده‌ها در ازدواج فرزندان خود دچار مشکل شوند مسائل مالی است و اگر مشکلی در حوزه اقتصادی وجود نداشته باشد تمام مسائل نظیر انتخاب فرد موردنظر برای ازدواج را به فرزندان خود واگذار کرده‌اند و به جز مسائل مالی مانند تأمین جهیزیه یا مسکن برای فرزندان سخت‌گیری خاصی ندارند.
وی با اشاره به آداب و رسوم ازدواج، اظهار می‌کند: برای صورت گرفتن ازدواج، آداب و رسوم و سنت‌هایی باید در جامعه رعایت شوند و در صورت رعایت نشدن آنها جامعه با مشکلاتی روبه‌رو خواهد شد. اولین سنتی که در ازدواج مطرح می‌شود مهریه و دومین سنت جهیزیه است. امروزه برای اینکه دختری بتواند با کمترین و حداقل‌جهیزیه ازدواج کند نیازمند ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان وجه نقد است و خانواده‌ای معمولی با درآمد ۱۰ میلیون تومانی توانایی تأمین جهیزیه به این مقدار را ندارد. در چنین شرایطی معمولاً دختران به علت وارد نکردن فشار مالی و روانی بر خانواده خود تن به ازدواج نمی‌دهند.
کارایی نداشتن سیاست‌گذاری‌های حوزه ازدواج
این جامعه‌شناس با تاکید بر امکان‌پذیر نبودن استفاده از دستورالعمل‌های توصیه‌ای برای ترغیب به ازدواج، تصریح می‌کند: سیستم اجتماعی ما برای تغییر نگرش افراد نباید سیستم توصیه‌ای باشد بلکه باید سیستمی فرآیندی باشد. نمی‌توان گفت ما خانه می‌دهیم تا ازدواج کنید یا پول می‌دهیم تا فرزندآوری کنید. این مسائل با پدیده‌های توصیه‌ای یا دستوری امکان‌پذیر نبوده و مسئولان ما با تفکر بالا بردن آمار ازدواج و فرزندآوری همراه با سیستم دستوری ادامه می‌دهند.
وی خاطرنشان می‌کند: الگو و طرحی که مجلس برای افزایش جمعیت مطرح کرده، برگرفته از طرح کشور رومانی در سال ۱۹۷۵ است. بنابراین افزایش گرایش به ازدواج یا فرزندآوری با دستورالعمل و اجبار امکان‌پذیر نیست و در مقابل باید زیرساخت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در جامعه آماده باشد تا نگرش افراد به ازدواج مثبت شود و در نهایت به ازدواج تمایل پیدا کنند که البته این پدیده حدود ۲۰ سال طول می‌کشد. خانواده‌ها نیز باید از کشمکش و درگیری بپرهیزند و به فرزندان بیاموزند که خانه محلی امن و با آرامش است نه خوابگاه.
وضعیت طلاق و کاهش روند ازدواج
سیدحسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص کاهش روند ازدواج، اظهار می‌کند: تحلیل موجود از وضعیت طلاق در کشور نشانگر این است که در دو سه دهه اخیر روند ازدواج به نسبت جمعیت، روند رو به رشد قابل توجهی نبوده و به همین دلیل در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور در حوزه جمعیت، سلامت، خانواده و قوانین مختلف مانند قوانین تسهیل ازدواج جوانان و سایر قوانین مرتبط نگرانی راجع به دوری جوانان از ازدواج مدنظر قرار گرفته است.
وی ادامه می‌دهد: علی‌رغم همه سیاست‌گذاری‌های انجام شده شاهد پایین آمدن روند ازدواج در مقابل بالا رفتن جمعیت نزدیک به ازدواج ۱۰ تا ۱۱ میلیون دختر و پسر هستیم. در چندین سال گذشته آمار ازدواج حدود ۸۰۰ هزار بوده اما در حال حاضر کمتر از ۵۰۰ هزار ازدواج ثبت شده در کشور داریم.
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران درباره دلایل کاهش ازدواج جوانان، تصریح می‌کند: دلایل عمده‌ای که باعث کاهش آمار ازدواج جوانان شده شامل تغییر سبک زندگی، تغییر نقش‌های اجتماعی در جامعه و تغییر وضعیت اقتصاد است. موارد اعلام شده تنها برخی از موضوعات جدی در حوزه ازدواج است. بخشی از علل دوری جوانان از ازدواج، فرار از مسئولیت است و در اکثر موارد با جمله "خودم را نمی‌توانم جمع کنم چطور یک نفر دیگر را جمع کنم؟ " یا "بهتر است خودم را جمع‌وجور کنم و فکر آوردن فرد دیگری به زندگی‌ام نباشم" بیان می‌شوند.
دلیل ازدواج نکردن تنها اوضاع اقتصادی نیست
وی می‌افزاید: نمی‌توان منکر تأثیر حوزه اقتصاد بر ازدواج شد و طبیعتاً یک شاخص و مؤلفه کلیدی در ازدواج است. اقتصاد بر بخش‌های زیادی تأثیر می‌گذارد اما آیا همه کسانی که ازدواج نمی‌کنند الزاماً وضع اقتصادی خوبی ندارند؟ کسانی وجود دارند که وضع مالی خوبی دارند اما سبک زندگی تجردی را با آزادی‌هایی که دارند به عنوان سبک زندگی خود انتخاب می‌کنند. اگر به گزارش ارائه شده توسط معاون سابق ساماندهی امور جوانان وزرات ورزش و جوانان رجوع کنیم در سال گذشته بسیاری از افرادی که برای وام ازدواج ثبت‌نام کرده بودند برای تحویل وام مراجعه نکردند.
موسوی چلک اضافه می‌کند: در حال حاضر شرایط خوبی در حوزه اقتصاد حاکم نیست و افراد برای تأمین حداقل‌های زندگی مانند اجاره مسکن نیز با مشکل مواجه هستند. روند افزایش بسیار کند اشتغال و حقوق بسیار کمی که افراد دریافت می‌کنند فرد را به این نتیجه می‌رساند که از ازدواج دوری کند، البته فضای عمومی کشور، خانواده، رسانه، شرایط فرهنگی و روابط اجتماعی می‌توانند برای خروج از این مسیر تأثیرگذار باشند. ابهام و تردید نیز از عوامل دوری جوانان از ازدواج است. مهریه، زندانیان مهریه و اتفاقات مشابه آن به نوعی می‌تواند یکی از عوامل تعلل در ازدواج باشد.
وی با اشاره به تأثیر تحریم‌ها، اظهار می‌کند: نکته حائز اهمیت این است که چند درصد از فرزندان ما در سن ۲۳ یا ۲۴ سالگی کارآفرین هستند و چقدر می‌توانند کار برای خود یا دیگران تولید کنند. افزایش بازاریابی تولیدات جوانان و بسیاری از موارد دیگر می‌تواند انگیزه‌های جوانان برای ازدواج را افزایش دهد. در این میان نمی‌توان تأثیر تحریم‌ها را نادیده گرفت. تحریم روی بخش‌های مختلفی از زندگی تأثیر می‌گذارد و ازدواج نیز یکی از حوزه‌هایی است که تحت تأثیر آن قرار می‌گیرد. گرچه حال و روز خانواده‌ها نیز امروزه خوب نیست اما اگر نظام رفاه و تأمین اجتماعی که در قانون سیاسی پیش‌بینی شده است، کارآمدی داشته باشد نگرانی جوانان برای ورود به چرخه ازدواج کمتر می‌شود.
تأثیر منفی شهرنشینی بر ازدواج جوانان
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران با تاکید بر تأثیر شهرنشینی بر ازدواج جوانان، تصریح می‌کند: بخشی از دلایل این روند نیز به علت افزایش شهرنشینی است. هنگامی که شهرنشینی افزایش یابد، ساختار خانواده و روابط اجتماعی نیز دچار تغییر شده و می‌تواند تأثیرات منفی در حوزه ازدواج بگذارد. به همین علت در مقایسه دو دهه اخیر شاهد افزایش میانگین سن ازدواج هستیم.
وی می‌افزاید: مانند گذشته، امروزه فشار خانواده بر روی فرزندان نیست و اگر خانواده فشار زیادی برای ازدواج به جوانان وارد کنند، آنها زندگی مجردی را برمی‌گزینند. فردی که شاغل است برای فرار از فشارهای خانواده و اطرافیان به زندگی مجردی روی می‌آورد اما حمایت‌های خانواده می‌تواند پشتوانه خوبی برای ورود به ازدواج باشد. نقش خانواده برای افزایش ازدواج جوانان مانند گذشته نیست و امروزه فرزندان در بسیاری از مواقع، خود تصمیم می‌گیرند که کی، با چه کسی و چگونه ازدواج کنند.
موسوی چلک خاطرنشان می‌کند: دوری از ازدواج روی کاهش جمعیت و کاهش نیروهای انسانی که عاملی مهم بر توسعه و پیشرفت است تأثیرگذار است و موجب عدم پاسخگویی به نیاز جنسی از راه مشروع و قانونی ازدواج دائم شده و استفاده از راه‌های دیگر برای تأمین نیازهای جنسی باعث پیدایش سبک جدیدی از زندگی می‌شود که با فرهنگ ما همخوانی ندارد. از سویی هرچه سن ازدواج بالاتر رود انتخاب شریک زندگی نیز سخت‌تر می‌شود.
نظر شما