به گزارش خبرنگار ایمنا، حسین حق شناس در برنامه تلویزیونی «تفاوط»، با اشاره به دو پروژه تحقیقاتی در راستای وضعیت آلودگی هوای شهر اصفهان شامل منشأیابی و سهم بندی ذرات معلق و سیاهه انتشار آلودگی هوا، اظهار کرد: پروژه منشأیابی ذرات معلق به صورت آزمایش‌های میدانی با استفاده از دستگاه‌های هزینه‌بر انجام شد، به این صورت که ذرات معلق در هر نقطه آنالیز و منشأیابی آن بررسی شده است؛ به همین جهت این پروژه زمان‌بر و بزرگ بود.
وی افزود: مراحل انجام دو پروژه منشأیابی و سهم بندی ذرات معلق و سیاهه انتشار آلودگی هوا به پایان رسیده و نتایج آن مشخص و آماده استفاده مسئولان است.
معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار اصفهان با بیان اینکه موضوع آلودگی هوا بحثی طولانی مدت بوده و از زمانی که مسئولان تصمیم به ایجاد کارخانجات صنعتی همچون ذوب آهن و فولاد مبارکه گرفتند، اتفاق افتاد چرا که توسعه‌ها با محوریت اقتصادی انجام شده است، تصریح کرد: در تقسیم‌بندی نوع آلاینده‌ها برخی گازها مثل CO و برخی ذرات معلق جامد یا مایع وجود دارد که در هوا به خاطر سایز کوچک معلق است و بقیه آلاینده‌ها که از نوع گاز بوده با چشم قابل مشاهده نیست، اما با بو یا اثرگذاری می‌توان آن را مشاهده کرد.
حق شناس با بیان اینکه ذرات معلق بر اساس سایز دسته‌بندی می‌شود، بنابراین مردم نمی‌توانند خیلی از آلاینده‌ها را ببینند و قضاوت کنند، اظهار کرد: آن دسته از آلاینده‌هایی که برای شهروندان قابل مشاهده نیست، در مرکز پایش آلودگی هوا بررسی و نتایج نموداری آن در سایت حفاظت محیط زیست اعلام و از طریق تابلوهای سنجش آلودگی هوا که در برخی از نقاط شهر نصب شده، اطلاع رسانی می‌شود.
وی ادامه داد: در کشورهای اروپایی بارش باران زیاد است و قطعاً اگر چنین شرایطی نداشتند با آلودگی هوا رو به رو می‌شدند؛ در اصفهان کاهش شدید بارش باران و وزش باد وضعیت آلودگی هوا را تشدید می‌کند.
معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار اصفهان با تاکید بر اینکه در خصوص عوامل آلودگی هوای شهر اصفهان چند پارامتر از جمله فعالیت صنایع، حمل و نقل و شرایط اقلیمی باید توأم بررسی شود، گفت: وسایل نقلیه سنگین همچون کامیون‌ها و اتوبوس‌ها اصل دود قابل مشاهده را ایجاد می‌کنند، بدان معنا که هر جا از وسایل نقلیه دود سیاه مشاهده می‌شود، این دود همان ذرات معلق است، بنابراین تردد وسایل نقلیه سنگین داخل شهر و وسایلی که از اطراف شهر عبور می‌کنند، در آلودگی هوای شهر تأثیرگذار است.
وی با بیان اینکه اصفهان در یک شاهراه ارتباطی قرار دارد که حتی تردد وسایلی که مبدا و مقصد آنها در استان نیست، در آلودگی هوای شهر تأثیر می‌گذارد، تصریح کرد: برای انجام محاسبه آلودگی هوا نرم افزارهایی وجود دارد که بر اساس داده‌های آن می‌توان تحلیل لازم را انجام داد، البته در زمینه حمل و نقل بین شهری و کشوری نیز پژوهش‌هایی انجام شده است.
حق شناس با بیان اینکه سیر گرمایش زمین در چند سال اخیر نشان داده هر سال دمای کره زمین تا حدودی افزایش یافته از این رو پدیده‌هایی همچون سونامی و خشکسالی به مرور رخ می‌دهد و کره زمین از زیست پذیری خارج می‌شود، افزود: در گذشته در شهر اصفهان بارش برف را شاهد بودیم، همچنین آب در مادی‌های شهر جریان داشت، اما در حال حاضر با شرایط ناخوشایندی مواجه شده از این رو اولین و مهمترین موضوع این است که مردم و مسئولان بفهمند راه را اشتباه آمدیم و باید با برنامه‌ریزی صحیح به بهبود شرایط کمک کنیم.
وی ادامه داد: کارخانجات صنعتی بسیار مصرف کننده آب و تولید کننده آلاینده هستند که این مسائل باید مورد توجه قرار گیرد و برنامه‌های بلندمدت، میان مدت و کوتاه مدت در نظر گرفته شود.
معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار اصفهان با تاکید بر اینکه در حوزه حمل و نقل ۴۰ سال پیش شرایط خاصی در اصفهان وجود داشته است، گفت: آن زمان اصفهان ۵۰ هزار نفر جمعیت داشته و مردم اطراف شهر در روستاهایی همچون جی سکونت داشتند که برای رفع نیازهای اساسی خود به مرکز شهر می‌آمدند و بسیاری از نیازهای خود را در اطراف محل سکونت برطرف می‌کردند، اما با توسعه شهر و زیاد شدن فاصله‌ها، سفرهای شهری طولانی و مسائل حمل و نقلی به وجود آمد و مردم ناچار به استفاده از خودرو شخصی یا اتوبوس شدند.
وی با بیان اینکه راه حل کشورهای غربی، محله محوری است، گفت: توزیع امکانات برنامه‌ای بلند مدت است که در پلان‌های شهرسازی و مطالعات جامع شهری مصوب وزارت راه و شهرسازی باید مورد توجه قرار گیرد.
حق شناس با بیان اینکه هوشمندسازی و فضای مجازی در شرایط کرونایی به خوبی اجرا شده است، اظهار کرد: باید میزان آلایندگی‌های هوا مشخص شود و بعد برای آنها راهکار پیدا کرد همچنین سیستم دورکاری یا فعالیت به صورت مجازی را در بسیاری از برنامه‌ها قابل اجرا کرد.
در اصفهان تا شعاع ۳۰ کیلومتر منابع مختلف آلاینده هوا وجود دارد
محسن سلیمانی، معاون پژوهشی و دانشیار گروه محیط زیست دانشگاه صنعتی اصفهان نیز در این برنامه تلویزیونی اظهار کرد: برای تصمیم‌گیری هر مقوله داشتن اطلاعات حرف اول را می‌زند؛ در زمینه آلودگی هوا از گذشته‌های دور بخش‌ها و دانشگاه‌های مختلفی کار کردند، اما اینکه منابع چه سهمی در آلودگی هوا داشته و تا چه میزان اثرگذار هستند، یکی از مسائل بسیار مهمی است که باید در برنامه‌ریزی‌ها مدنظر قرار گیرد.
وی افزود: شهرداری اصفهان با مشارکت اداره کل حفاظت محیط زیست و دو دانشگاه برتر استان (اصفهان و صنعتی) سال ۹۶ دو پروژه تحقیقاتی شامل منشأیابی و سهم بندی ذرات معلق و سیاهه انتشار آلودگی هوا تعریف کرد که قسمت ذرات معلق توسط تیم دانشگاه صنعتی و موضوع سیاهه انتشار آلودگی هوا از سوی دانشگاه اصفهان دنبال شد، البته این پروژه‌ها دو مسیر جداگانه را طی کرده است.
این دکترای آلودگی خاک دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه داد: در پروژه سیاهه انتشار آلودگی هوا، موضوع مهم برآورد انتشار آلاینده‌ها از نقاط خروجی همچون دودکش کارخانه، خروجی اگزوز خودروها در منطقه کلانشهر اصفهان و آلاینده‌های معیار (گازهای آلاینده، اکسیدهای نیتروژن، گوگرد، ازن، مونوکسید کربن و ذرات معلق) مدنظر بود؛ هدف از انجام این پروژه آن بوده که مشخص شود هر منبع در هر نقطه‌ای که وجود دارد چه میزان آلاینده وارد محیط زیست می‌کند، اما اینکه این میزان چقدر در شهر اصفهان اثر می‌گذارد بحثی جداگانه است.
وی تصریح کرد: میزان خروجی آلاینده‌ها در پروژه تحقیقاتی سیاهه انتشار آلودگی هوا مشخص شده و در پروژه منشأ یابی و سهم بندی ذرات معلق که مهمترین عامل اثرگذار بر روی کیفیت هوای شهر اصفهان است، در نقاط مختلف شهر اصفهان و پیرامون آن نمونه برداری را انجام و بر اساس آنالیزهای انجام شده سهم منابع مختلف در ایجاد ذرات معلق مشخص شده و سپس به صورت اطلاعات جمع بندی شده در قالب گزارش ارائه شده است.
سلیمانی گفت: هدف هیچکدام از پروژه‌های تحقیقاتی این نبود که با انجام پروژه مشکل آلودگی هوای شهر اصفهان حل شود، بلکه هدف این بود اطلاعاتی را در اختیار مسئولان و مدیران و تصمیمگیران قرار داده شود تا اولویت‌بندی‌ها انجام و به سمت برنامه ریزی و رفع مشکل حرکت شود.
وی با بیان اینکه در اصفهان تا شعاع ۳۰ کیلومتر منابع مختلف آلاینده هوا وجود دارد، تصریح کرد: در اطراف شهر اصفهان شهرک‌های صنعتی و صنایع در حال فعالیت است، همچنین تردد وسایل نقلیه سبک و سنگین در شاهراه‌های ورودی فعال هستند، در داخل شهر نیز اصناف متعدد فعالیت دارند که بعضی از آنها می‌توانند آلودگی ایجاد کنند؛ علاوه بر این، کانون‌های گردو غبار به ویژه در شرق اصفهان به عنوان منابع تولید کننده ذرات معلق از دیگر عوامل آلایندگی هوای شهر به شمار می‌رود.
سهم ۳۷ درصدی صنایع در آلودگی هوای شهر در فصول سرد سال
مجری پروژه منشأیابی و سهم بندی ذرات معلق هوای شهر اصفهان ادامه داد: وقتی صحبت از سیاهه انتشار می‌شود، باید تک تک همه آلاینده‌ها اندازه گیری و میزان خروجی آنها تخمین زده شود که به عنوان مثال چه تناژی از دودکش صنایع یا اگزوز خودروها و اصناف خارج می‌شود.
وی با بیان اینکه نتایج پروژه منشأیابی و سهم بندی ذرات معلق نشان می‌دهد میزان تأثیرگذاری منابع آلاینده در فصول مختلف متفاوت است، گفت: در فصول سرد عمده سهم ناشی از فعالیت صنایع به میزان ۳۷ درصد است که در فصول گرم سهم این صنعت کم می‌شود، زیرا آلودگی‌ها فرصت پخش شدن پیدا می‌کند؛ پس از آن فعالیت‌های حمل و نقلی در ناوگان‌های مختلف است که بین ۳۳ تا ۵۳ درصد در فصول سرد و گرم تأثیرگذار هستند و سپس احتراق گاز طبیعی که به اشتباه به عنوان سوخت پاک معرفی می‌شود، می‌تواند یکی از منابع آلایندگی باشد، زیرا در فصل سرد مصرف گاز در بخش خانگی به شدت افزایش پیدا می‌کند به طوری که در شبانه روز بیش از ۴۰ میلیون مترمکعب مصرف گاز در بخش خانگی است؛ با تغییر فصل و میزان مصرف گاز سهم بخش خانگی از هفت درصد به دو درصد کاهش پیدا می‌کند.
وی تاکید کرد: موضوع دیگر گرد و غبار جاده‌ای و طبیعی است که در فصول سرد سال سهم این بخش چهار درصد بوده، اما وقتی هوا گرم می‌شود با توجه به فعال شدن کانون‌های طبیعی به دو و نیم برابر یعنی به میزان ۱۰ درصد افزایش پیدا می‌کند.
سلیمانی اظهار کرد: بخش دیگر آلاینده‌های ثانویه است، در شرایط کرونایی حمل و نقل کاهش یافته، اما آلودگی بر قوت خود باقی مانده است یکی از دلایل این است که فعالیت بخشی از منابع از بین نرفته به عنوان مثال بخش صنعت در دوران کرونا فعال بوده است.
وی با بیان اینکه نه تنها آلودگی ذرات معلق بلکه آلاینده‌های دیگری همچون اکسیدهای نیتروژن ناشی از فعالیت‌های صنعتی همچون نیروگاه‌ها و بخش حمل و نقل را باید در نظر گرفت، گفت: این آلاینده‌ها وقتی وارد هوا می‌شود می‌تواند به صورت ذره‌ای بروز پیدا کنند که از آنها تحت عنوان آلاینده‌های ثانویه یاد می‌کنیم؛ در فصول سرد و گرم سال می‌بینیم که بین ۱۱ تا ۱۳ درصد سهم آلودگی ذرات معلق هوای شهر اصفهان ناشی از این بخش است.
این دکترای آلودگی خاک دانشگاه صنعتی اصفهان افزود: بخش دیگر منابع غیر احتراقی ناشی از بخارات پمپ بنزین‌ها یا جاهایی است که نشت مواد آلی وجود دارد و سهم حدود یک تا دو درصد را در فصول مختلف شاهد هستیم و مابقی منابع ناشناخته است.
وی تاکید کرد: سهم انتشار منابع آلاینده مختلف در شهر اصفهان نشان داده در دو بخش منابع ثابت و متحرک بسته به نوع آلاینده درصدها متفاوت است، زیرا نقش منابع متحرک بیشتر از منابع ثابت است ولی در بخش اکسیدهای گوگرد، بخش عمده را منابع ثابت (صنعتی) دارد.
لزوم عزم و اراده جدی برای جلوگیری از توسعه ناپایدار
سلیمانی با بیان اینکه بررسی‌ها نشان داده که در کلانشهرهایی همچون اصفهان مسیر توسعه به درستی پیش نرفته است، تصریح کرد: توسعه به مفهوم پایدار که به محیط زیست و منابع طبیعی توجه شود، صورت نگرفته و البته طبیعت تا حد امکان با ما مدارا کرده و به ظلمی که انسان‌ها داشتند واکنش نشان نداده است؛ ما به جایی رسیدیم که برای اصفهانی که به عنوان باغ‌شهر از آن یاد می‌شد، شعار رسیدن به زیست پذیری سر می‌دهیم و اگر عزم و اراده جدی وجود داشته باشد، باید توسعه با مفهومی که تاکنون دنبال شده، متوقف شود.
وی گفت: موضوع آلودگی با مقوله‌های اقتصادی و اجتماعی گره خورده و باید مورد توجه قرار گیرد، اما آیا اولویت محیط زیست و سلامت بوده یا تولید و ایجاد اشتغال بیشتر است؟.
این دکترای آلودگی خاک دانشگاه صنعتی اصفهان با تاکید بر اینکه عزم و اراده جدی برای جلوگیری از توسعه به مفهوم ناپایدار، موضوعی بسیار مهم است، اظهار کرد: هر صنعتی را توسعه دادیم، تکنولوژی همخوان با مفهوم توسعه پایدار نبوده است؛ بررسی‌ها نشان داده برای داشتن هوای سالم باید بیش از ۷۵ درصد فعالیت‌ها را متوقف کنیم و این نشان می‌دهد چقدر بارگذاری‌ها بیش از ظرفیت‌ها بوده است.
وی با اشاره به راهکارهای کاهش آلودگی هوای شهر اصفهان، اظهار کرد: جلوگیری از توسعه ناپایدار، توجه به ظرفیت محیط زیست، اجرای قوانین به ویژه قانون هوای پاک در این راستا می‌تواند اثرگذار باشد؛ در مورد صنایع فعال نیز باید از مبدا با به روز کردن تکنولوژی و استفاده از فیلترهای مخصوص از انتشار آلودگی هوا جلوگیری کرد در غیر این صورت فعالیت متوقف یا جابه‌جایی آنها انجام شود.
نظر شما