به گزارش خبرنگار ایمنا، بحران‌ها می‌تواند مشکلاتی را در کانون خانواده و در روابط بین اعضای آن به وجود می‌آورد و می‌تواند به گونه‌ای بر شدت و ضعف مسائل موجود در خانواده تأثیرگذار باشد، یکی‌از بحران‌هایی که تقریباً دو سال جامعه ما و دنیا را درگیر خود کرده است ویروس کرونا است. اما در این میان شیوع یک بیماری همه‌گیر نه تنها به دلیل بار اضطرابی که داشت بلکه به دلیل محدودیت‌های تحمیلی ناشی از آن از جمله اعمال دورکاری در ادارات و دستگاه‌ها و نیز اعمال محدویت‌های آمد و شد، در روند انجام امور باعث شد در عرصه‌هایی مانند پیگیری پرونده‌های طلاق و نیز مشاوره قبل از طلاق وقفه ایجاد شده و به تبع آن در تحقق طلاق و افزایش آمار نیز تسریع ایجاد شود.
مطابق آمارهای رسیده از سازمان بهزیستی میزان تعارضات زناشویی و ناسازگاری‌های والدین و فرزندان در دوران کرونا بیش از پیش شد و البته این مسئله‌ای است که در کل دنیا رخ داده و ایران هم از آن مصون نمانده است. طبق آمارهای بهزیستی کشور، تماس زوجین دارای اختلافات زناشویی با تلفن صدای مشاور بیش از ۳۰۰ درصد بوده است. خیلی از این زوجین گله می‌کنند که به دلیل بیشتر کنار هم بودن همسران، قرنطینه، دورکاری، کاهش ساعات کاری و همینطور منع تردد شبانه این اختلافات بیشتر شده و مشاجرات زوجین نیز افزایش داشته است.
همه‌گیری کرونا و تأثیر بر خانواده‌ها
علی‌اکبر ابراهیمی معاون پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی بهزیستی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: شیوع بیماری کرونا در دو سال اخیر تبعاتی داشت که اولین پدیده سردرگمی به دلیل اطلاعات نادرست در مورد این ویروس بود که مردم به طور دقیق اطلاع نداشتند باید چه مسائل بهداشتی را رعایت کنند و تا چه میزان از سطح ارتباطات انسانی با دیگران بکاهند در دوران کرونا افراد مجبور به خانه‌نشینی شدند که بی‌حوصله شدن اولین اتفاق زندگی زوج‌ها در کرونا بود.
وی اضافه می‌کند: استرس زیاد و نگرانی از ابتلاء و بروز مرگ و میر دومین اتفاق این اپیدمی بو.، افراد به طور دائم بمباران اخبار منفی (آمار مبتلایان و تعداد فوتی‌ها) را از رسانه‌ها دریافت می‌کردند که استرس مضاعفی برای آنها به دنبال داشت، همچنین افراد مهارت لازم برای مدیریت فضای ارتباطی جدید در قرنطینه‌های کرونایی نداشتند، محیطی که با سوالات بی‌پایان و بمباران اخبار منفی مواجه می‌شدند.
معاون پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی بهزیستی استان اصفهان، تاکید می‌کند: استرس مضاعف و نبود مهارت مدیریت اوضاع باعث شد تا میزان واکنش‌ها افزایش یابد و تعارض‌های خانوادگی بروز پیدا کند. تعارض زمانی رخ می‌دهد که انسان هم زمان دو خواسته متضاد داشته باشد و جمع شدن این دو خواسته متضاد در کرونا فراهم نبود یعنی در قرنطینه‌های کرونایی افراد نیازمند آرامش بودند و فضای خانوادگی و اجتماعی آرامش را از افراد سلب می‌کرد در نتیجه با کوچک‌ترین حرکتی احتمال تعارض در خانواده و اجتماع وجود داشت.
افزایش مشاجره‌های کرونایی و تماس با خط ۱۴۸۰
وی اظهار می‌کند: مطالعات آمریکا افزایش ۳۰ درصدی خشونت خانگی در دوره کرونا را نشان داد، سنگینی اخبار منفی فضای آرام محیط خانه زوجین را بهم می‌ریخت، قبل از کرونا در هر مشاجره‌ای که بین زن و شوهر اتفاق می‌افتاد بیشتر اوقات آقایان خانه را ترک می‌کردند، قبل از کرونا اگر در خانواده فرزندان دچار مسئله‌ای می‌شدند می‌توانستند به واسطه رفتن به خانه اقوام خشم را کاهش دهند اما این امکان در بحران کرونا وجود نداشت.
ابراهیمی تاکید می‌کند: وقتی افراد با استرسی مواجه می‌شوند دو نوع مکانیسم عمده دارند یکی اینکه به سمت حل مسئله می‌روند و در نوع دیگر از مسئله اجتناب می‌کنند، معمولاً خانم‌هایی قهر کرده و یا خانه را ترک می‌کنند، عده‌ای از آقایان سیگار می‌کشند و از مسئله‌ای که ذهن آنها را آزار می‌دهد اجتناب می‌کنند، اضطراب در دراز مدت آثار خوبی ندارد، باید زوجین به حل مسئله برسند که سازمان بهزیستی با مشاوره تلفنی ۱۴۸۰ خدمات را شهروندان ارائه داد.
وی ادامه می‌دهد: خط مشاوره تلفنی ۱۴۸۰ از ساعت ۸ صبح تا ۱۲ شب با حضور مشاوران کارآزموده، باتجربه و دوره‌دیده به سوالات خانواده‌ها در حوزه‌های مختلف پاسخ می‌دهد، مطابق آمارها در کرونا بیشتر فراوانی تماس‌ها با این خط مربوط به نداشتن مهارت‌های زندگی خانوادگی و مشکلات همسران بوده است، شاید قبل از کرونا هم این مشکلات وجود داشت اما به دلیل اینکه افراد به دیگر فعالیت‌ها می‌پرداختند کمتر آشکار می‌شدند.
معاون پیشگیری بهزیستی استان اصفهان می‌گوید: در قرنطینه‌های اجباری موج‌های کرونا تعارض‌های خانوادگی بیش از قبل نشان داده شد، خانواده‌ها باید مهارت‌های مقابله با استرس، روش‌های آرام شدن در زمان استرس و مهارت‌های گفت‌وگو و گوش کردن را آموزش ببینند.
افزایش آگاهی و انصراف از طلاق
ابراهیمی اظهار می‌کند: کرونا منجر به افزایش تعارضات و طلاق در خانواده‌ها نشده است، اما توانسته در نمایان شدن مشکلات خانواده‌ها مؤثر باشد، با جمع شدن اعضای خانواده و قرنطینه‌های اجباری کرونا باعث شد تعارضات خانواده‌ها بیشتر شود که سازمان بهزیستی آموزش مهارت به خانواده‌ها در این اپیدمی را بر عهده داشت همچنین در این مدت میزان پرداخت یارانه به خانواده‌های بی‌بضاعت افزایش پیدا کرد همچنین تعداد ۳۲۰ مرکز مشاوره در سطح استان در حیطه‌های تحصیلی، تربیتی، ازدواج، خانواده و مشاوره به کودکان استثنایی فعال هستند، در این ایام خانواده‌ها می‌توانستند در کارگاه‌های راه‌حل‌های زندگی بهزیستی شرکت و از خدمات مشاوره سازمان استفاده کنند.
وی اضافه می‌کند: ارائه این مهارت برای زوج‌هایی که در کرونا دچار ناسازگاری بودند در انصراف از طلاق آنها مؤثر بود، در واقع در شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر مراکز غربالگری مشاوره و طلاق وجود دارد و در حال حاضر ۱۱۵ مرکز مشاوره طلاق در استان فعالیت دارند، خانواده‌هایی که متقاضی طلاق بودند در سامانه موجود ثبت‌نام می‌کنند و در این سامانه زوج‌ها به اولین مرکز غربالگری ارجاع داده می‌شوند و بعد از پر کردن فرم و در مرحله اول با آنها صحبت می‌شود، اگر مددکار مرکز نتوانست به این گروه از زوج‌ها کمک کند آنها از طریق همان مرکز غربالگری به مراکز مشاوره ارجاع داده می‌شوند.
کاهش طلاق‌ها با مداخله مشاوران
معاون پیشگیری بهزیستی استان اصفهان، تصریح می‌کند: این گروه از زوجین برای مشاوره به مرکز مورد نظر می‌روند و در نهایت اگر نتوانستند به سازش برسند، برای مقام قضائی نوشته می‌شود که آنها نمی‌توانند با همدیگر زندگی کنند و باید طلاق بگیرند، اگر تغییری هم ایجاد شد و به روال زندگی خود بازگشتند موردی به مقام قضائی گزارشی داده نمی‌شود.
ابراهیمی تاکید می‌کند: مشاوران در حوزه طلاق افراد باتجربه و دوره دیده هستند، بنابراین ارائه مشاوره آنها به زوجین ناسازگار در کرونا بسیار اثربخش بود و توانستند خانواده‌ها را به سمت آموزش مهارت‌های زندگی ببرند، حتی دادگستری هم کارگاه‌های مهر را در این بخش دارد و زوجین با حضور در این کارگاه‌ها نحوه داشتن صمیمیت و محبت، تقسیم وظایف و برنامه‌ریزی و نوع گفت‌وگو را می‌آموزند، مداخله مشاوران سازمان بهزیستی و ارائه مهارت‌ها به زوج‌ها توانسته است ۱۰ الی ۲۰ درصد موارد ناسازگاری زوجین را کاهش دهد و آنها را از گرفتن طلاق منصرف کند.
مشاوره و کمک به سازگاری بیشتر زوجین
روناک عشقی مشاور خانواده و زوج درمانگر در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: مشاوره می‌تواند در افزایش سازگاری و کاهش طلاق زوجین مؤثر باشد، این واقعیت را می‌توان در سه مرحله در نظر گرفت، در مرحله اول مشاوره و آموزش پیش از ازدواج که به زوج‌ها کمک می‌شود تا مهارت انتخاب درست را یاد بگیرند، در مرحله انتخاب حتی به شکل مستقیم از طریق مصاحبه و تست به آنها کمک می‌کنند تا همسر مناسبی انتخاب کنند، علاوه بر این مهارت‌هایی که لازم است هر فردی قبل از ازدواج یاد بگیرد تا زندگی بهتری را داشته باشد، آموزش داده می‌شود.
وی اضافه می‌کند: با زوج درمانی به افراد کمک می‌شود تا زمانی که هنوز مشکلات زوج‌ها آن قدر عمیق نشده به مشاور مراجعه کنند، با حل مسائل به وسیله یک مشاور متخصص و آموزش دیده مهارت‌هایی مانند گفت‌وگوی مؤثر، حل مسئله، بهبود مهارت‌های زناشویی، افزایش سلامت عشق‌ورزی، بهبود ارتباط با خانواده‌های اصلی، بهبود فرزندپروری و تقسیم قدرت به آنها کمک می‌کنند تا مشکلات عمیق نشود. مشاور در این دو سطح کمک بیشتری به سازگاری زوجین و کاهش طلاق می‌کند.
این دکترای مشاوره و زوج درمانی، تاکید می‌کند: مرحله سوم مشاوره طلاق است، زمانی که زوج‌ها حتی با وجود فرزند تصمیم به طلاق گرفته یا دچار بحران‌های حاد شدند، در این شرایط در دو حالت زوجین به مراکز مشاوره مراجعه می‌کنند، عده‌ای از زوج‌ها وقتی خودشان احساس می‌کنند که رابطه آنها به خطر افتاده برای مشاوره طلاق مراجعه می‌کنند و ما به عنوان یک مشاور تلاش می‌کنیم که آنها را از مشاوره طلاق به مشاوره زوج درمانی برسانیم و کمک کنیم این بحران را پشت سر بگذارند و بیاموزند به جای تمرکز بر ویژگی‌های منفی همسرشان بر ویژگی‌های مثبت او تمرکز کنند.
انصراف بیش از ۶۰ درصد زوجین باانگیزه از طلاق
عشقی تصریح می‌کند: در این مرحله به دلیل اینکه بین زوجین علاقه وجود دارد و هنوز انگیزه‌ای دارند که برای مشاوره طلاق مراجعه کردند به آنها کمک می‌کنیم تا مهارت صمیمیت و نوازش یکدیگر از نظر روحی را یاد بگیرند، واقعیت این است که درصد بازگشت آنها به زندگی بسیار بالا است و از طلاق انصراف می‌دهند و قریب به ۶۰ تا ۷۰ درصد از زوجین با انگیزه از طلاق منصرف می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: اما مسئله دیگری در مشاوره طلاق وجود سه جلسه اجباری است که به وسیله دادگستری برگزار می‌شود، متأسفانه آمارها نشان می‌دهد وجود این جلسه‌ها حدود یک تا دو درصد موجب صلح و موفقیت زوج‌ها می‌شود متأسفانه این مشاوره‌ها بسیار دیرهنگام اتفاق می‌افتد یعنی دیگر زمانی که زوجین مسائل مالی مثل مهریه و جهیزیه بین آنها مطرح شده، وکیل گرفته و مراحل قانونی را طی کرده‌اند در این زمان دیگر حریم رابطه از بین رفته و خانواده‌ها درگیر مسئله شدند و بسیاری از آنها دوره متارکه داشته‌اند و چند سال جدا زندگی کردند به همین دلیل این مشاوره‌ها بی تأثیر می‌شود.
این دکترای مشاوره و زوج درمانی، اظهار می‌کند: در این خانواده‌ها طلاق عاطفی اتفاق افتاده و تنها طلاق قانونی رخ نداده است، در این شرایط احتمال بازگشت زوج به زندگی بسیار پایین است و از این جهت تاکید داریم اگر به جای سه تا پنج جلسه مشاوره اجباری طلاق که از طرف دادگستری است، قبل از آن به شکل اجباری کارگاه‌های آموزش مهارت‌های ارتباطی و افزایش سازگاری را برگزار کنند، این برنامه‌ها به وسیله نیروهای دولتی دادگستری و بهزیستی اجرا می‌شود و یک تا دو درصد در کاهش طلاق‌ها مؤثر بوده نیز بسیار ارزشمند است، ولی اگر این مشاوره‌ها در مرحله پیش از ازدواج و در مرحله زوج درمانی اتفاق بیفتد یا آموزش‌های مهارتی در مرحله زوج درمانی و پیش از ازدواج به عنوان غنی‌سازی زندگی مشترک اتفاق بیفتد به طور یقین مؤثر تر خواهد بود.
افزایش مراجعه زوجین برای مشاوره در پاندمی کرونا
عشقی در مورد افزایش مراجعه زوجین برای دریافت مشاوره در پاندمی کرونا، می‌گوید: در طول این دو سال مراجعه زوجین برای مشاوره افزایش پیدا کرد، به دلیل اینکه کرونا فشارهای اقتصادی بسیاری به خانواده‌ها و جامعه وارد کرد و ایزوله شدن خانواده‌ها و کم شدن رفت و آمدهای اجتماعی، حمایت‌های خانوادگی و اجتماعی هم مؤثر بوده است. همه‌گیری کرونا ترس از مرگ و از دست دادن عزیزان را ایجاد کرد و میزان اضطراب و افسردگی را افزایش داد که همه این موارد به شکل مستقیم و غیرمستقیم بر ارتباط زناشویی زوجین اثرگذار بوده است، به همین دلیل مراجعه زوج‌ها برای گرفتن مشاوره بالاتر بوده و میزان تعارضات زوجی افزایش داشته در نتیجه برای مشاوره طلاق هم بیشتر مراجعه کرده‌اند.
وی اضافه می‌کند: در زمان قرنطینه زوج‌ها بیشتر در فضای محیط خانه تحت فشار روانی بودند و اوایل کرونا بعد از هر دوره قرنطینه تعداد مراجعه‌ها به مراکز مشاوره بالاتر بود، مشکلات اقتصادی در کرونا هم موجب شد زوجین کمتر بتوانند جلسه‌های مشاوره را تداوم بدهند و این وضعیت در جهان اتفاق است و ایران هم از این قاعده مستثنی نیست و رئیس سازمان نظام مشاوره و روانشناسی کشور اعلام کرد مراجعه مردم ۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش داشته است که به علت اضطراب و افسردگی ناشی از کرونا بوده است.
تبعات پاندمی کرونا در افزایش تعارضات زوج‌ها
این زوج درمانگر، تصریح می‌کند: در کرونا تنها به دلیل اینکه روند جلسات دادگستری و رسیدگی به پرونده‌های طلاق کندتر شده بود گاهی اوقات باعث ریشه‌دارتر شدن و عمیق‌تر شدن مشکلات زوجین شد. تبعات پاندمی کرونا به علل متفاوتی در روند افزایشی تعارضات زوجین تأثیر داشته است، مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا، مشکلات درون روانی فردی، طولانی شدن زمان ماندن زوج‌ها در منزل در قرنطینه‌های اجباری در موج‌های کرونا باعث افزایش مشکلات شده بود.
عشقی تاکید می‌کند: از دیگر علل افزایش تعارضات زوجین در کرونا اختلاف نظر و افزایش دعواهای آنها بر روی بحث‌های بهداشتی زوجین و وسواس‌های آنها برای ضدعفونی و استفاده از ماسک و میزان رفت و آمدهای اجتماعی بود، همچنین تعارض برای مراقبت از فرزندان و کلاس‌های آنلاین آنها نیز فشار بالایی را به والدین وارد کرد و حضور دائمی فرزندان در محیط خانه و نبود تفریح جمعی و محدودیت باعث خستگی روحی و افزایش مسئولیت مادران و باعث بروز مشاجره برای تقسیم کار در بین خانواده‌ها شد.
وی در خصوص راهکارهای کاهش تعارضات زوجین، اظهار می‌کند: این اتفاق باعث کاهش خلاقیت، پایین آمدن خلق مثبت و تفریح‌های زوجین در کرونا شده است، در مجموع زوج‌ها نیازمند آموزش‌های مهارتی مانند آموزش گفت‌وگوی مؤثر، حل مسئله، درک متقابل، همدلی و تقسیم کار، فرزندپروری مشترک و همدلانه هستند و با انجام مشاوره‌های زوج درمانی به آنها کمک می‌شود تا بتوانند در کرونا تعارض‌های خانوادگی را کاهش دهند و از بروز طلاق پیشگیری شود.
گزارش از: اکرم کیانی خبرنگار سرویس جامعه ایمنا
نظر شما