به گزارش خبرنگار ایمنا، رشته شیمی یکی از رشته‌هایی است که تولیدات علمی ایران در آن در خور توجه است. در ۱۰ سال گذشته دانشمندان ایران با تولید ۳۰ هزار و ۷۰۱ مقاله رتبه ۱۹ تولید علم را در این رشته موضوعی در بین بیش از ۱۴۰ کشور جهان به دست آورده اند. ایران کشوری است که از نظر علمی توسعه یافته بوده و این کشور با توجه به سند چشم انداز ایران ۱۴۰۴ هم اکنون جایگاه ممتازی را در بین بسیاری از کشورهای پیشرفته و نیز کشورهای اسلامی و منطقه به خود اختصاص داده است. برای بررسی بیشتر جایگاه علم شیمی در صنایع ایران با حمیدرضا یوسفی، دکتری شیمی آلی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
کشورهای پیش‌رو در صنایع شیمیایی کدامند؟
درحالت کلی ایالات متحده آمریکا و کشورهای صنعتی اروپایی مانند آلمان، سوئد، دانمارک، اتریش و کانادا با استفاده از امکانات ویژه جایگاه‌های برتری را در گرایش‌های مختلف شیمی تصاحب کرده‌اند. جدیداً نیز کشورهای نوپا بسیار قدرتمندی در شرق آسیا مانند اندونزی، مالزی، چین، ژاپن و کره در عرصه شیمی توانسته‌اند عرض اندام کنند و رقیب کشورهای برتر در این زمینه شوند.
در علم چه مباحثی بیشتر مورد بحث قرار می‌گیرد؟
یکی از حیطه‌های علم شیمی که بسیار مورد بحث قرار گرفته نساجی است. این رشته بسیار پولساز است، اما متأسفانه در کشور ما کسی به این موضوع اهمیت نمی‌دهد. در مبحث پالایش توانایی بدست آوردن جایگاهی خوب در این زمینه برای ایران وجود دارد، اما خام فروشی نفت به کشورهایی مانند آلمان و دیگر کشورهای توسعه یافته یکی از مشکلات اساسی در این زمینه است.
جایگاه شیمی در ایران چگونه است؟
ایران با یک سیستم لاک‌پشتی در صنعت شیمی حرکت می‌کند؛ رشد و تأثیر این علم در زندگی روزمره و جامعه صنعتی نیز خیلی حرکت آهسته‌ای دارد. شیمی یک گوهر است و یک کیمیاگری محسوب می‌شودباید بتوانیم از مس و فلزات دیگر درآمدزایی کنیم. در ایران با وجود منابع مشخص نبودن جایگاه دانشجویان است در این مباحث یکی از معضلات اصلی است. دانشجویان این رشته در مقاطع لیسانس، فوق لیسانس و دکتری نمی‌دانند جایگاهشان در کشور چگونه است. برخی از شرکت‌ها در زمینه شیمی تجزیه توانسته‌اند استخدام‌های خوبی داشته یا در کنترل کیفیت برخی کارخانه‌ها نیز همین اتفاق افتاده است؛ مسائلی از قبیل به کار نگرفتن افراد با صلاحیت در جایگاه مناسب در ایران باعث برتری کشورهایی مانند ایالات متحده، کانادا، آلمان و سوئد شده است.
کشورهای برتر مباحث شیمی چگونه به این جایگاه دست یافته‌اند؟
جایگاهی که علم شیمی در صنعت دارد طی یک الی دو روز یا حتی دو سال شکل نگرفته است بلکه مطالعات نشان می‌دهد از دوره رنسانس این کشورها به تولید محصول و تربیت نیرو متخصص روی آورده‌اند؛ "مرک" بزرگترین کمپانی مواد شیمیایی دنیا است، این کمپانی در جنگ جهانی دوم و هنگامی که آلمان با خاک یکسان شد به دو قسمت تقسیم و بخشی از آن به ایالات متحده منتقل شد و بخشی دیگر در آلمان باقی ماند و شروع به فعالیت کرد؛ دانشمندان حاضر با سختی و مشکلات کنار آمدند و طی دو دهه با زیرساختی مناسب و تعاملی مثبت و مسالمت آمیز به دنیا خدمت رسانی کردند؛ شما می‌توانید هر کالایی را با بهترین کیفیت از این کمپانی سفارش دهید. در زمینه "بایودیزل" به عنوان یک شاخه از علم شیمی کشورهایی مانند سوئد، دانمارک و فنلاند با تربیت نیروی جوان طی سالیان اخیر جایگاه مناسبی برای خود دست و پا کرده‌اند؟
به‌دست آوردن جایگاه مناسب در علم شیمی به چه چیزهایی بستگی دارد؟
نکته کلیدی که برای بدست آوردن یک جایگاه مهم است داشتن چشم انداز است. درابتدا باید چشم اندازی ۱۰ یا ۲۰ ساله داشت؛ دانشجویان نباید در کارشناسی ارشد و دکتری برای نخستین بار کارآموز شوند. ایران نیز مانند تمامی کشورهای مطرح دنیا باید تعامل برقرار کند؛ آلمان همیشه از پژوهشگران ایرانی استفاده می‌کند. شما به هر کشوری که بروید ردپای دانشمندان ایرانی را مشاهده می‌کنید و در شرکت‌های بزرگی مانند ناسا، مرک، زیمنس و مرسدس بنز آلمان نیز ردپای ایرانیان مشاهده می‌شود. درصورتی که اگر زیرساخت فراهم و به جوان‌ها بها داده شود ایران نیز شاهد پیشرفت چشمگیر صنایع شیمیایی خود خواهد بود.
با توجه به اینکه وزیر علوم تعامل دانش‌آموخته رشته شیمی است باید ارتباط صنعت و دانشگاه را در این زمینه را به‌خوبی برقرار کند.
چه مشکلاتی باعث کمرنگ شدن صنعت شیمی در ایران شده است؟
کشور ما در حوزه نساجی سی سال پیش تولید کننده بیشترین پارچه دنیا بود، اما در حال حاضر به یک وارد کننده تبدیل شده‌ایم. ما در آن زمان می‌توانستیم دستگاه‌ها را بروز کنیم، اما اکنون به دلیل اختلاف قیمت‌ها نمی‌توانیم. در حیطه شیمی پلیمر نیز خیلی از شرکت‌هایی در ایران فعالیت چشم گیری دارند، اما چند جوان را بیشتر نمی‌توانند به‌کار گیری کنند.
دانش آموختگان رشته شیمی پس از آنکه نمی‌توانند به‌کار مرتبط دست پیدا کنند به سراغ کارهای غیر مرتبط می‌روند. درصورت فراهم شدن زیر ساخت و جذب متخصصان می‌توان برای دستیابی به جایگاه ویژه امیدوار بود.
نظر شما