به گزارش خبرنگار ایمنا، حفظ سلامت جنین در دوران بارداری با مخاطرات فراوانی روبرو است، حال آنکه هنگام تولد نیز ممکن است سلامت جنین به خطر بیافتد و آسیی‌هایی به او وارد شود؛ البته گاهی بروز برخی از مشکلات حین زایمان قابل پیش‌بینی و پیشگیری نیست و نمی‌توان از قبل برنامه‌ای برای کنترل آن داشت، از جمله این موارد می‌توان به بروز اختلال فلج ارب که مهم‌ترین علت آن زایمان سخت و طولانی مدت است، اشاره کرد.
کودک و مادر در زایمان فشار زیادی را تحمل می‌کنند و اگر برای نوزاد مشکلی به وجود بیاید، مادر شیرینی در آغوش کشیدن فرزند را از دست خواهد داد و مهم است که سریع برای درمان اقدام شود تا سلامتی نوزاد به خطر نیافتد.
دیابت مادر یکی از علل بروز فلج ارب در نوزادان
فاطمه بحرینی، متخصص زنان و زایمان در خصوص بیماری فلج ارب به خبرنگار ایمنا می‌گوید: به طور خلاصه فلج ارب ضعف عضلانی قسمتی از اندام فوقانی است. معمولاً در فلج ارب بعد از تولد، نوزاد دچار اختلال در اندام فوقانی می‌شود و ضعف و ناتوانی در عضلات دست پیدا می‌کند که بیشتر قسمت شانه و بازو را گرفتار خواهد کرد.
وی ادامه می‌دهد: متخصصان قبلاً معتقد بودند که این فلج ارب ممکن است به دنبال زایمان سخت ایجاد شود و فکر می‌کردند که تمام فلج‌های مربوط به اختلال در زایمان یا عدم توانایی عامل زایمان در خوب کنترل کردن زایمان ایجاد می‌شود، اما با گذشت زمان مشخص شد که تنها تعدادی از کودکان هستند که بعد از سزارین هم دچار فلج ارب می‌شوند؛ بنابراین اینکه علت فلج ارب را بخواهند به زایمان سخت اختصاص دهند، منتفی شد.
زایمان سخت و خروج سخت شانه طی زایمان مهم‌ترین علت فلج ارب
این متخصص زنان و زایمان خاطر نشان می‌کند: در حال حاضر دیده شده که حتی در مواردی که زایمان سخت هم نباشد، شاهد موارد زیادی از فلج ارب هستیم و تنها نمی‌توان علت این فلج را زایمان سخت دانست.
وی با اشاره به علل به وجود آمدن فلج ارب، تصریح می‌کند: یکی از علل مهم فلج ارب زایمان سخت و خروج سخت شانه نوزاد طی زایمان است. همانطور که می‌دانید طی زایمان طبیعی اول سر و بعد شانه‌های نوزاد و بعد از آن قسمت شکم و اندام تحتانی از رحم مادر خارج می‌شود و گاهی به دلایلی شانه به خوبی نمی‌تواند از قسمت لگن خارج شود و در نتیجه به علت فشارهایی که برای خارج کردن نوزاد از رحم مادر به شانه نوزاد وارد می‌شود، ممکن است نوزاد دچار فلج ارب شود.
بحرینی با تاکید بر اینکه درصد بیشتری از فلج‌های ارب در مواردی دیده شده که حتی گیر کردن شانه نوزاد در کانال زایمان وجود نداشته است، می‌افزاید: گاهی بدون اینکه زایمان سخت ایجاد شود فلج ارب رخ داده است، این نوع از فلج ارب به علل مختلف از جمله اینکه حالت قرار گرفتن دست نوزاد وقتی که در حال خارج شدن از کانال زایمان است به گونه‌ای است که فشار روی شبکه بازویی وارد و باعث فلج ارب می‌شود، می‌توان اشاره کرد.
علل بروز فلج ارب در نوزادان چیست؟
وی در خصوص دیستوشی شانه در نوزادان و علت بروز آن، می‌گوید: در مرحله دوم زایمان، بعد از بیرون آمدن سر نوزاد و قبل از خارج شدن تنه مکث کوچکی وجود دارد. در دیستوشی یا سخت‌زایی شانه این تأخیر طولانی‌تر از حالت عادی است و نوزاد برای تولد به کمک نیاز دارد. دیستوشی زمانی رخ می‌دهد که یکی از شانه‌های نوزاد پشت یکی از استخوان‌های شرمگاهی یا لگن مادر گیر کرده باشد. به این حالت دیستوشی شانه در نوزادان و یا گیر کردن شانه نوزاد در کانال زایمان گفته می‌شود.
این متخصص زنان و زایمان با بیان اینکه علل مختلفی باعث بروز فلج ارب در نوزادان می‌شود، اضافه می‌کند: از مهم‌ترین علل فلج ارب این است که نمای نوزاد هنگام تولد با پا قرار گرفته باشد، البته علل دیگری مانند دیابت مادر، سومین یا چهارمین زایمان مادر، طولانی شدن مرحله دوم زایمان، در مواردی که پزشک مجبور باشد به دلیلی از وسایل کمک زایمان استفاده کند، در مواقعی که به اجبار برای متولد شدن نوزاد به او فشار وارد شود، سابقه زایمان قبلی با فلج ارب، زمانی که نوزاد در رحم مادر قرار گرفته و دستش دور گردنش باشد و یا برای مدت طولانی پشت سرش قرار گرفته باشد و مواقعی که شانه نوزاد در کانال زایمان گیر کند؛ ممکن است فلج ارب در نوزاد رخ دهد.
وی با اشاره به اینکه یکی از علل گیر کردن شانه نوزاد در کانال زایمان درشت بودن نوزاد است، تصریح می‌کند: اگر وزن جنین بالای چهار و نیم کیلو باشد احتمال گیر کردن شانه نوزاد در کانال زایمان بیشتر است، بنابراین اگر که نوزاد مادر دیابتی بالای چهارونیم کیلو باشد یا اینکه نوزاد مادر غیردیابتی بالای پنج کیلو باشد بهتر است قبل از اینکه تصمیم به نوع زایمان گرفته شود در رابطه با شولدر دیستوشیال یا همان گیر کردن شانه نوزاد در کانال زایمان و عوارض آن به مادر توضیحاتی داده شود.
درمان فلج ارب با فیزیوتراپی و دارودرمانی
بحرینی با تاکید بر اینکه اگر نوزاد هنگام تولد درشت باشد، بهتر است که زایمان از نوع سزارین باشد، اظهار می‌کند: علل نادری هم برای شولدر دیستوشیال وجود دارد که نوزاد، تومورهای جنینی و یا همانژیوما یا تومور عروقی خوش خیم داشته باشد، اما این موارد خیلی شایع نیست، زمانی که فلج ارب ایجاد می‌شود در اکثر مواقع حال نوزاد خوب است و در عرض چند روز اول خود به خود بهبودی حاصل می‌شود.
وی با بیان اینکه گاهی برای درمان فلج ارب در نوزاد نیاز به انجام فیزیوتراپی است، می‌افزاید: در بیشتر موارد در عرض دو هفته با فیزیوتراپی و بستن دست و مراقبت‌های نانو مدیکال، دارویی و جراحی نوزاد بهبود می‌یابد و تنها در برخی موارد شدت ضایعه به اندازه‌ای زیاد است که نیاز به جراحی نوزاد است و یا باید در مدتی طولانی برای نوزاد کاردرمانی انجام شود که البته آنچنان شایع نیست.
این متخصص زنان و زایمان خاطرنشان می‌کند: فلج ارب قابل پیش‌بینی و پیشگیری نیست و عامل زایمان نمی‌تواند آن را از قبل پیش‌بینی کند و حتی پیشنهاد نمی‌شود به خاطر جلوگیری از فلج ارب برای بیمار سزارین انجام شود.
فلج ارب هنگام تولد نوزاد رخ می‌دهد
امیر حسین‌زاده، متخصص مغز و اعصاب در خصوص فلج ارب به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: فلج ارب اختلالی است که به دلیل آسیب شبکه عصبی موضعی رخ می‌دهد، این عارضه هنگام تولد نوزاد ایجاد می‌شود و در این حالت نوزاد نمی‌تواند بازوی خود را حرکت دهد.
وی ادامه می‌دهد: شیوع فلج ارب در نوزادان یک تا دو مورد در هر هزار زایمان است. عواملی که در ایجاد این عارضه خطرساز است. کشیدگی یا کشیدن بیش از حد سر و شانه نوزاد هنگام زایمان طبیعی است و معمولاً نیز این حالت شایع‌ترین علت بروز فلج ارب در نوزادان است.
این متخصص مغز و اعصاب تصریح می‌کند: کشیده شدن بیش از حد سر و شانه نوزاد معمولاً هنگامی رخ می‌دهد که کودک در کانال زایمان گیر کرده و نیاز است ماما یا پزشک کمک کنند تا کودک متولد شود. از جمله عواملی که زمینه‌ساز ایجاد اختلال فلج ارب در نوزادان است، می‌توان به زایمان بریچ و زایمان با نمای باسن، اضافه وزن بیش از حد مادر، درشت بودن جثه نوزاد، وجود دیابت در مادر، طول کشیدن مرحله دوم زایمان بیش از یک ساعت، کوچک یا غیر طبیعی بودن لگن مادر و استفاده از ابزارهایی برای بیرون کشیدن نوزاد اشاره کرد.
بهبود خود به خودی فلج ارب در بیشتر نوزادان
وی با اشاره به نشانه‌های فلج ارب و تشخیص آن در در نوزادان، اضافه می‌کند: علائم این اختلال بسته به نوع و شدت متفاوت است و از ضعف جزئی تا فلج کامل را در بر می‌گیرد، برای تشخیص اولین مرحله معاینه فیزیکی توسط پزشک به صورت شک به این عارضه، انجام نوار عصب و عضله است.
حسین‌زاده در خصوص درمان فلج ارب، می‌افزاید: فلج به وجود آمده ناشی از این عارضه در ۷۰ تا ۸۰ درصد موارد طی چند ماه خود به خود برطرف شده و نیازی به درمان ندارد. در بعضی از موارد که آسیب‌دیدگی شدیدتر باشد ممکن است که نیاز باشد که فیزیوتراپی یا تزریق بوتاکس یا حتی جراحی برای نوزاد استفاده شود.
نظر شما