به گزارش خبرنگار ایمنا، باغستان‌های سنتی قزوین با قدمت بیش از ۱۲۰۰ سال بخشی از فرهنگ زیست بوم مردم دیار مینودری را خلق کرده، امروز وقتی از قیمه نثار غذای مخصوص قزوینی‌ها سخن می‌گوئیم یا باقلوا را به عنوان سوغات ویژه به سایرین عرضه می‌کنیم در حقیقت برآمده از محصولات همان باغ‌های سنتی نیاکان است.
باغستان در گذشته ۶۰۰۰ هکتار مساحت داشته که یک کمربند سبز برای قزوین ایجاد و در سفرنامه ناصر خسرو بدان اشاره شده است. ریه‌های سبز تنفسی که از هجوم سیل و ریزگردها به شهر جلوگیری می‌کرد. قزوین در حقیقت مانند یک مروارید در دل کمربند زمردی باغستان‌های سنتی احاطه شده و محصولاتی مانند پسته خندان، بادام، انگور، گیلاس، الو، زردآلو، گردو، عمده محصول این میراث گوهربار است.
پس از ثبت در میراث فرهنگی هیچ هزینه‌ای برای احیای باغستان صورت نگرفت بلکه شهرداری قزوین با ایجاد سازمان باغستان‌ها بیش از ۲۰ میلیارد تومان برای احیای باغ‌های مینودری هزینه کرده است.
۲۰ میلیارد تومان برای احیای باغستان
«محمدکریم کاظم پور» مدیرعامل سازمان باغستان‌های سنتی قزوین با بیان اینکه شهرداری با تشکیل سازمان باغستان‌ها اقدامات خوبی برای احیای آن انجام داده است، می‌گوید: به دلیل سنتی بودن بافت باغستان امکان حضور آتش نشانان و تجهیزات کشاورزی در مواقع ضروری میسر نبود، با همکاری سازمان عمران شهرداری قزوین احداث راه در سطح باغستان، مانند جاده منتهی به حصار برای دسترسی کلاً مسیر ماژل آباد، در حال پیگیری و برای مرمت ۱۰۲ چاه خانه و ۸/۵ میلیارد ریال تأمین آب، گوشه‌ای از اقدامات سازمان باغستان‌ها برای احیا و حفظ باغستان‌های سنتی قزوین است.
وی می‌افزاید: شهرداری قزوین تا به امروز بیش از ۲۰ میلیارد تومان برای احیای باغستان‌ها هزینه کرده است.
مدیرعامل سازمان باغستان‌های سنتی قزوین تصریح می‌کند: لایروبی انهار قبل از شروع فصل بارندگی با همکاری سازمان پسماند برای استفاده بهینه از آب باران و سیلاب‌ها و آب‌های روان، جلسات مکرر برای احیای باغستان، واحد گشت زنی اکیپ باغستان با همکاری نیروی انتظامی، طرح ساماندهی معتادان متجاهر و کارتن خواب که بارها سبب آتش سوزی و ناامن کردن باغستان شدند.
۲۵۰۰ هکتار از باغستان‌های سنتی باقی مانده است
وی می‌گوید: بیش از شش هزار هکتار باغستان‌های سنتی در قزوین وجود داشته که متأسفانه در سال‌های گذشته بیش از نیمی از آن تخریب و نابود شده و تنها ۲۵۰۰ هکتار باقیمانده که اگر برای آن برنامه مدونی نداشته باشیم و نتوانیم از اعتبارات ملی استفاده کنیم این میزان هم در معرض تهدید جدی است.
وی ادامه می‌دهد: باغستان با داشتن خرده مالکان و صاحبان باغات بزرگ‌تر با چالش‌های جدی رو به رو است و باید در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت بتوانیم این چالش‌ها را برطرف کرده و در مسیر احیای باغستان و حفظ آن اقدام کنیم.
ضرورت احیا و مرمت چاه خانه‌های سنتی
مدیرعامل سازمان باغستان‌های سنتی قزوین تصریح می‌کند: احداث چاه خانه جدید در باغستان ممنوع شده و باید به گونه‌ای اقدام شود که توقع جدید میان باغداران در این زمینه ایجاد نشود، اما لازم است احیا و مرمت چاه خانه‌ها در دستور کار قرار گیرد.
وی می‌افزاید: با توجه به اهمیت و نقش چاه خانه‌ها در باغستان سنتی قزوین اگرچه صلاح نیست که مجوزهای جدید احداث چاه خانه داده شود، اما می‌توان با همکاری و هماهنگی دستگاه‌های متولی از جمله سازمان جهاد کشاورزی، میراث فرهنگی و سازمان باغستان زمینه مرمت و احیای چاه خانه‌های قدیمی را تسریع کرد.
ضرورت مرمت و بازسازی ۱۰۲ چاه خانه
کاظم پور اظهار می‌کند: بیش از ۱۰۲ چاه خانه در باغستان موجود است که تاکنون فقط سه مورد آن مرمت شده و برای بقیه باید برنامه ریزی کنیم.
وی می‌گوید: باغستان قزوین به‌عنوان یک میراث ملی است که تخریب آن پیامدهای زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی فرا استانی دارد و می‌تواند استان‌های هم جوار را نیز تحت تأثیر قرار دهد لذا احیا و صیانت از آن یک الزام زیست محیطی و حیاتی است، مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری به دلیل اهمیت باغستان قزوین، گزارشی را در این باره تهیه کرده که می‌تواند در تصمیم گیری های مدیران نیز مورد توجه قرار گیرد.
باغستان یک اکولوژی خاص دارد
مدیرعامل سازمان باغستان قزوین تصریح می‌کند: دستور رئیس‌جمهور نقطه عطفی در حوزه مدیریت باغستان سنتی قزوین است زیرا باغستان یک ظرفیت مستعد کشاورزی یا باغ معمولی نیست بلکه عرصه و ارزش هویتی و میراثی دارد.
وی می‌افزاید: اجداد ما در شهر بی‌آب قزوین برای ساختن این مجموعه بزرگ هویتی زحمات زیادی متحمل شدند و کاشت قابل توجهی درخت و تأمین فضای سبز انبوه یک اثر ارزشمند در اکوسیستم منطقه است حال ما وظیفه داریم از آن به خوبی صیانت کنیم.
کاظم پور تاکید می‌کند: استاندار قزوین به نمایندگی از دولت، رئیس شورای باغستان سنتی است، شهردار قزوین نیز رئیس هیئت مدیره بوده و سیستم اداری و سازمانی باغستان بر عهده شهرداری و دستگاه‌های موازی که در این شورا حضور دارند نیز شامل آب منطقه‌ای، میراث فرهنگی، محیط‌زیست، منابع طبیعی و امور اراضی، راه و شهرسازی و جهاد کشاورزی و سازمان باغستان سنتی دبیر این تشکیلات است.
وی خاطرنشان می‌کند: باغستان ثبت ملی شده و جنبه میراثی آن اهمیت بالایی دارد بنابراین بخش مهمی از کار با هماهنگی حوزه میراث فرهنگی باید تنظیم شود، همه سازمان‌ها، میراث فرهنگی، خرده مالکان و باغداران، استاندار و محیط زیست، نیروی انتظامی و دادگستری به صورت واحد می‌توانند به بخش بزرگی از مشکلات غلبه کنند.
«محمد جواد آبفروش ها» از باغداران باغستان به ایمنا می‌گوید: مشکلات باغداران با افزایش قیمت زمین و سود محور شدن سبب شد بسیاری از باغات تخریب و تبدیل به اماکن، مسکونی تجاری صنعتی شود، فرزندان ما دیگر به کشاورزی اهمیت نمی‌دهند، خشکسالی و مدرن نبودن باغات برای آبیاری و بهره برداری به صرفه نیست.
وی ادامه می‌دهد: اگر مسئولان با رفع موانع بتوانند باغستان را تبدیل به قطب گردشگری و توریست کنند بخشی از مشکلات ما حل می‌شود.
این باغدار می‌افزاید: هزینه نگهداری باغستان‌ها به دلیل به روز نبودن به صرفه نیست لذا شهرداری بیشترین کمک را نسبت به سایر سازمان‌ها انجام داده و در حفظ و حراست این میراث گرانبها پیش‌قدم بوده است.
آب را به باغستان بدهید نه کارخانه فولاد
«فاطمه اشدری» نماینده شورای اسلامی شهر در امور باغستان‌های قزوین به ایمنا می‌گوید: به عنوان مثال کارخانه فولادی که قرار است با پساب تصفیه شده ناشی از فاضلاب شهری خنک شود یکی از آسیب‌های مخرب برای باغستان بوده و باید با همفکری مسئولان مرتبط برایش تصمیم جدی گرفته شود و آبی که صرف خنک کردن کارخانه فولاد می‌شود باید در باغستان هزینه شود.
نماینده شورای اسلامی شهر در امور باغستان تصریح می‌کند: باغداران باید به ما زمان بدهند و خیالشان راحت باشد که موضوعات باغستان از جمله موضوع رودخانه ارنجک با جدیت پیگیری خواهد شد تا نتیجه بخش باشد.
وی ادامه می‌دهد: طبیعت مسیر خودش را طی می‌کند، با ساختارهای غلط در مبلمان شهری و زیر ساخت‌ها، مسیر رودخانه و سیل روها را تحت تأثیر قرار داده و خشم طبیعت فراتر از آن چیزی است که با کشیدن یک دیوار بتوان به آن ایمنی داد.
اشدری تصریح می‌کند: باید تصمیمی جدی برای رفع این معضلات گرفته و سازمان محیط زیست و متولیان کشاورزی برای دفاع از باغداران و باغستان سنتی به طور ویژه اقدام کنند.
متولی اصلی باغستان خود باغداران هستند
نماینده شورای اسلامی در امور باغستان‌های سنتی قزوین اظهار می‌کند: متولی اصلی باغستان خود باغداران هستند و تکلیف ما ایجاد ارتباط سازنده باغداران و مسئولان مرتبط است که به طور مستقیم با باغداران مرتبط باشند و به مشکلات باغستان رسیدگی کنند به شرطی که همه باغداران با هم همفکر و همسو باشند و از خودخواهی پرهیز کنند تا به یک مسیر صحیح و ماندگار برسیم و از تصمیمات مخرب برای باغستان جلوگیری کنیم.
وی تصریح می‌کند: باغستان سنتی از لحاظ فرهنگی اجتماعی بسیار مهم و ممتاز است و فضای سبز گسترده آن به عنوان ریه‌های تنفسی شهر برای شهروندان آسایش به ارمغان می‌آورد و باید برای معرفی باغستان سنتی، در ساختار تبلیغاتی شهری به صورت ویژه به آن توجه و تبلیغ شود تا علاوه بر شناسایی فرهنگ و رسوم و پیشینه قزوین به جامعه، مسئولان بیشتر از گذشته به فکر حمایت از باغستان سنتی باشند.
اشدری ادامه می‌دهد: باغداران نمونه توسط نماینده باغداران به منظور تجلیل و تکریم به جامعه معرفی شوند و در راستای انعکاس زیبایی‌های باغستان، سازمان زیباسازی تصاویر باغستان را در تابلوهای بزرگ شهری به نمایش بگذارد.
چاه‌های آب سطح باغستان باید تفکیک شوند
عضو شورای اسلامی شهر و نماینده شورا در باغستان سنتی می‌گوید: چاه‌های آب موجود در منطقه و سطح باغستان باید تفکیک شود و چاه‌هایی که مختص و در محدوه باغستان سنتی است باید به نفع باغستان بهره برداری شود و نباید آب آن در جاهای دیگر استفاده شود زیرا حق باغستان و برای آبادانی آن است و در همین راستا طرح خرید چاه‌های آب که از سال‌های دور در شهرداری مطرح بوده حتماً باید انجام شود و پیگیری‌های لازم صورت خواهد گرفت.
به باغداران اختیارات بیشتر داده شود
«هدیت الله جمالی پور» استاندار قزوین و نماینده ارشد دولت در شورای باغستان می‌گوید: باید بپذیریم که تصمیمات اشتباه دولتی‌ها در کنار سایر عوامل از جمله اقتصادی نبودن باغستان و بی توجهی برخی بهره برداران به نگهداری باغات باعث شده مساحت باغستان سنتی از شش هزار هکتار به ۲۵۰۰ هکتار کاهش یابد و مابقی آن نیز در معرض خطر باشد.
وی می‌افزاید: باید به باغداران اختیار دهیم و از دیدگاه و راهکار آنها برای حفظ باغستان استفاده کنیم و اینکه میراث فرهنگی فقط اعلام کند باغستان در فهرست آثار ملی قرار گرفته و برای حفظ آن کاری نکند پذیرفته نیست.
استاندار قزوین ادامه می‌دهد: به نظر می‌رسد باید میراث فرهنگی کمی فعال‌تر عمل کند و در موضوعاتی مانند دولتخانه صفوی و گراند هتل که آنها نیز میراث مهمی است تصمیم مناسب بگیرد و تعیین تکلیف کند و در باغستان هم موضع منفعلانه و بازدارنده نداشته است، تصمیمات مسئولان دولتی زمانی نتیجه بخش خواهد بود که از نظر مردم و باغداران هم استفاده کنیم و در همه کارها صاحبان باغستان‌ها را مشارکت دهیم تا این میراث ارزشمند حفظ شود در غیر این صورت کارها مغفول می‌ماند.
باغداران محور برنامه باشند
استاندار قزوین و نماینده ارشد دولت در شورای باغستان تصریح می‌کند: اگر سازمان باغستان راه اندازی شده باید بر اساس اساسنامه فعالیت کند و راهکارهای کاربردی را اجرایی کند زیرا نگاه دولتی‌ها همیشه مناسب نیست و نتوانسته تاکنون به این وضعیت سامان دهد.
وی می‌افزاید: تصمیمات ما بدون نظر باغداران خسارت بار است لذا تاکید جدی داریم حتماً نظر صاحبان باغات گرفته شود و پس از بررسی دقیق نقاط ضعف و قوت برای تصمیم گیری و نیز تقویت جایگاه سازمان باغستان‌ها اقدام شود.
جمالی پور می‌گوید: از تشکل‌های مردمی، سمن‌ها و همه کسانی که دغدغه باغستان را دارند باید نظرخواهی کنیم و دیدگاه آنها را با نظر باغداران منطبق کرده و به یک جمع بندی برسیم و محور کارها فقط باغداران باشد.
نظر شما