آخرین جزئیات واکسیناسیون دانش‌آموزان

به گزارش خبرنگار ایمنا، واکسیناسیون زیر ۱۸ ساله‌ها با ورود دو واکسن خارجی و صدور مجوز از سوی سازمان غذا و دارو احتمالاً از نیمه دوم مهر آغاز می‌شود. هرچند که هنوز دستورالعمل مشخصی برای آن تعیین نشده اما به‌نظر می‌رسد پشت‌کنکوری‌ها در اولویت واکسیناسیون قرار دارند و پس از آن افراد ۱۲ سال به بالا واکسینه خواهند شد.

بر اساس اعلام علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، واکسیناسیون زیر ۱۸ ساله‌ها در نخستین مرحله با ورود ۱۰ میلیون واکسن چینی سینوفارم از مهر آغاز می‌شود و قرار است واکسن کوبایی سوبرانا۲ هم به سبد واکسیناسیون این گروه سنی اضافه شود، تا هم ایمنی آنها بالا برود و هم مدارس باز شود. به‌گفته او، برای واکسینه‌کردن ۱۳ میلیون دانش‌آموز، ۲۶ میلیون واکسن کوبایی و چینی وارد می‌شود؛ واکسن‌هایی که به‌گفته سیدحیدر محمدی، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، تاکنون مجوز مصرف برای این گروه نگرفته‌اند و پس از بررسی مدارک و تأیید سازمان وارد سبد واکسیناسیون کشور می‌شوند. البته در صورت محقق شدن واکسیناسیون، بازگشایی مدارس بر اساس اعلام علیرضا کاظمی، سرپرست وزارت آموزش‌وپرورش با استاندارهای تعیین‌شده صورت خواهد گرفت؛ ۲.۲۵ مترمربع فضا برای هر دانش‌آموز و فاصله ۱.۵ مترمربع برای هر دانش‌آموز از طرفین. همچنین در صورتی که وضعیت کرونا در منطقه‌ای قرمز اعلام شود بر اساس تصمیم ستاد ملی مقابله با کرونا تمام فعالیت‌های حضوری آموزشی آن منطقه تعطیل خواهد شد. پیش از این استاندار تهران هم اعلام کرده بود که امسال کلاس‌های درس با کمتر از ۱۰ نفر به‌صورت آزمایشی بازگشایی می‌شود.

سینوفارم تک دوزی برای واکسینه کردن نوجوانان

در ایران، سینوفارم تک دوز برای تزریق به گروه سنی نوجوان، تنها واکسنی است که بر اساس اعلام جمعیت هلال‌احمر قرار است از اوایل مهر وارد کشور شود و واکسیناسیون دانش‌آموزان را محقق کند. محمدحسن قوسیان‌مقدم، دبیرکل جمعیت هلال‌احمر در این باره می‌گوید: «این واکسن تک‌دوز برای کودکان نیست، بلکه برای افراد زیر ۲۰ سال در نظر گرفته شده که با همان یک‌بار تزریق ایمنی ایجاد می‌کند.» به‌گفته قوسیان در دنیا سه واکسن (سینوفارم، فایزر و سوبرانا ۲) چنین کارایی دارند که یکی از آنها هم در ایران تولید می‌شود؛ پاستوکووک ایرانی -کوبایی. این مسئول از تزریق واکسن تک‌دوز سینوفارم به بیش از ۱۰۰ میلیون دانش‌آموز چینی خبر می‌دهد و می‌گوید: «ما هم بر اساس توافق قبلی که با سینوفارم داشتیم و مذاکراتی که انجام دادیم، مستندات را به سازمان غذا و دارو ارائه دادیم و پس از تأیید و هماهنگی‌ها، امیدواریم ۱۰ میلیون دوز از این واکسن تا مهر وارد کشور شود.» مجوز مصرف اورژانسی واکسن کرونای «سوبرانا ۲» برای کودکان و نوجوانان ۲ تا ۱۸ ساله هم اواسط شهریور در کشور کوبا صادر شد و بر اساس اعلام انستیتو فینلای کوبا از نظر ایمنی و اثربخشی مؤثر بوده است. قرار است مدارک این واکسن برای سازمان غذا و داروی ایران ارسال و مجوز مصرف آن‌هم پس از بررسی‌های لازم صادر شود.

درباره صدور مجوز برای این دو واکسن سیدحیدری محمدی، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو در پاسخ به همشهری می‌گوید: «این دو واکسن هنوز تأییدیه قطعی از سازمان دریافت نکرده‌اند. ما از آنها درخواست مدرک کرده‌ایم و باید بررسی شود. احتمالاً تا مهر، مجوز مصرف صادر می‌شود.» او همچنین درباره صدور مجوز برای دیگر واکسن‌های ایرانی ازجمله نورا و فخرا که گفته می‌شود امکان تزریق به گروه سنی ۱۲ تا ۲۰ سال را دارد هم توضیح می‌دهد: «تاکنون مجوزی برای واکسن‌های داخلی برای گروه سنی کودکان و نوجوانان صادر نشده است.»‌

بازگشایی مدارس بعد از واکسیناسیون دانش‌آموزان چگونه است؟

تزریق واکسن کرونا به گروه سنی زیر ۱۸ سال مورد موافقت وزارت بهداشت قرار گرفته و علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا هدف از تزریق واکسن به این گروه سنی را اول ایمن‌سازی و در مرحله بعدی بازگشایی مدارس عنوان کرده و به همشهری می‌گوید: ایمن‌سازی باید در تمام جامعه صورت بگیرد و اگر ۷۰ درصد جمعیت واکسینه شوند، زنجیره انتقال ویروس قطع می‌شود. این مسئله شامل گروه سنی پایین‌تر هم می‌شود چرا که ما ۱۳ میلیون دانش‌آموز زیر ۱۸ سال داریم و این عدد قابل‌توجهی است. واکسیناسیون این افراد با تأمین ۲۶ میلیون واکسن از چین و کوبا به‌زودی آغاز می‌شود.

به‌گفته وی، با این حال واکسیناسیون دانش‌آموزان به این معنی نیست که مدارس مثل قبل بازگشایی می‌شوند. اگر این افراد واکسینه شوند اما بعداً مستنداتی منتشر شود که نشان دهد بازگشایی مدارس باید با پروتکل‌های خاص انجام شود، قطعاً این موضوع لحاظ می‌شود.

سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا درباره واکسیناسیون کودکان با واکسن‌های داخلی هم با اعلام اینکه کارآزمایی‌های بالینی برای واکسن‌های داخلی شروع شده، درباره اولویت واکسیناسیون کودکان می‌گوید: «سال گذشته به‌دلیل شیوع کرونا و آموزش مجازی، ما آسیب جدی در ارتباط با آموزش کلاس دوازدهمی‌ها و به‌اصطلاح پشت‌کنکوری‌ها داشتیم، بر این اساس شاید نخستین گروهی که واکسینه شوند، این افراد باشند که یک‌سال منتهی به کنکور را پیش رو دارند. جمعیت این گروه حدود ۷۰۰ هزار نفر است و احتمالاً از ۱۰ روز تا دو هفته آینده واکسیناسیون آنها آغاز خواهد شد.» بر اساس اعلام او، رایزنی با کشورهای دیگر برای تأمین واکسن، انجام شده تا ابتدا گروه سنی ۱۲ تا ۱۸ سال و پس از آن گروه‌های سنی پایین‌تر یعنی شش تا ۱۲ ساله‌ها واکسینه شوند. البته دو واکسن سوبرانا ۲ و سینوفارم تأییدیه برای سه سال به بالا را دارند اما فعلاً دانش‌آموزان به‌عنوان گروه هدف در نظر گرفته شده‌اند.

دومین سال تحصیلی زیر سایه کرونا در راه است. موضوعی که طی مدت اخیر گمانه‌زنی‌های زیادی درباره آن شکل گرفت تا تصمیم جامعی درباره بازگشایی حضوری مدارس یا ادامه آموزش مجازی گرفته شود که هرچه زودتر این غیبت ۵۸۰ روزه از آموزش حضوری در کشور تمام شود، اما با قید یک شرط مهم: واکسیناسیون دانش‌آموزان.

با سرعت گرفتن روند واکسیناسیون در کشور از اواسط مرداد ماه و واکسیناسیون معلمان و کادر اجرایی مدارس، کم کم زمزمه‌ها برای بازگشایی مدارس بالا گرفت. موضوعی که علاوه بر واکسیناسیون معلمان منوط به تأمین واکسن مکفی برای واکسیناسیون ۱۳ میلیون دانش‌آموز بود. به طوری که علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت در این رابطه تاکید کرده بود: موضوع بازگشایی مدارس فقط به واکسیناسیون کودکان مرتبط نیست، معلمان و کادر مدارس که واکسینه شده‌اند، اما برنامه داریم که والدین دانش‌آموزان هم واکسینه شوند که پیش‌بینی ما برای این کار ۲۰ میلیون دوز واکسن است و از طرفی ما ۱۳ میلیون دانش‌آموز داریم که ضرب در دو یعنی ۲۶ میلیون دوز واکسن لازم است.

با این حال اما امکان بازگشایی حضوری مدارس از اول مهر بسیار ضعیف و حتی نشدنی است؛ زیرا فرایند واکسیناسیون دانش‌آموزان حداقل دو ماه زمان خواهد برد و با این احتساب و طبق اظهارات مسؤولان امر، احتمالاً زمان بازگشایی حضوری مدارس به اواخر فصل پاییز موکول شود.

آغاز واکسیناسیون دانش‌آموزان با اولویت اول برای سال آخری‌ها

در این میان اما وعده‌ها برای واکسیناسیون دانش‌آموزان سرانجام از روز گذشته (۲۸ شهریورماه) با تزریق واکسن به دانش‌آموزان سال آخر متوسطه دوم (متولدین ۱ مهر ۱۳۸۲ تا ۱ مهر ۱۳۸۳) به مرحله اجرایی رسید. البته این در حالی بود که وزیر بهداشت پیش‌تر تاکید کرده بود واکسیناسیون دانش‌آموزان ۱۲ تا ۱۸ سال بلامانع است اما بر اساس آنچه که در سامانه salamat.gov.ir مشاهده می‌شود، فعلاً سامانه برای متولدین ۱۳۸۳ و ماقبل بازگشایی شده است که احتمالاً این تصمیم برای جلوگیری از بروز تجمع دانش‌آموزان در مراکز تجمیعی واکسیناسیون گرفته شده است.

از طرفی محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت نیز درباره واکسیناسیون افراد زیر ۱۸ سال، تاکید کرده است: از آنجا که دانش آموزان پایه دوازدهم باید خود را به تحصیل حضوری رسانده و آماده شرکت در آزمون کنکور شوند، از نظر ما در اولویت قرار دارند؛ بنابراین، امیدواریم که واکسیناسیون را از پایه دوازدهم آغاز کرده و به پایه‌های بعدی برسیم.

البته بر اساس اعلام بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت، انجام واکسیناسیون به منزله بازگشایی مدارس نیست، بلکه زمینه‌ها فراهم می‌شوند و برای بازگشایی مدارس لازم است هر دو دوز واکسن تزریق شود و در مرحله بعدی با مطالعات گسترده‌ای که انجام می‌شود، واکسیناسیون کودکان ۷ تا ۱۲ سال نیز آغاز خواهد شد.

پاستوکووک و سینوفارم برای واکسیناسیون دانش‌آموزان

اما سوال اصلی اینجاست؛ کدام واکسن‌ها برای دانش‌آموزان مناسب است؟ پرسشی که وزیر بهداشت در پاسخ به آن تاکید می‌کند که بر اساس مطالعاتی که انجام شده واکسن سینوفارم برای این گروه سنی تزریق خواهد شد و این واکسن در اختیار همه مراکز نیز قرار داده شده است.

پیش از این نیز محمدرضا شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و دارو از صدور مجوز تزریق واکسن‌های پاستوکووک و سینوفارم برای سنین کمتر از ۱۸ سال خبر داده بود. به اذعان او مطالعات بالینی بر این واکسن‌ها نشان داده است که این واکسن‌ها می‌توانند در سنین نوجوانی استفاده شوند که البته در سبد واکسیناسیون ما هم وجود دارد.

البته علی‌رغم وجود واکسن سینوفارم در کشور و سهم بالای تزریق آن، اما هنوز واکسن پاستوکووک به شکل جدی در شبکه واکسیناسیون کشور توزیع نشده است، اما شانه‌ساز در این زمینه نیز تاکید کرده است: ما در مهر ماه امیدواریم که حداقل شش میلیون دوز واکسن پاستور را داشته باشیم و واکسن پاستور در مهر ماه به صورت جدی وارد بازار می‌شود. بر این اساس طبق اظهارات رئیس سازمان غذا و دارو، فعلاً دو واکسن اصلی کاندید برای تزریق به نوجوانان و دانش‌آموزان کشور سینوفارم و پاستوکووک است.

در هر حال اکنون قطار واکسیناسیون کرونا به ایستگاه دانش‌آموزان رسیده است تا با گسترش واکسیناسیون آنان سرانجام بتوان پس از قریب به یک سال و نیم به بازگشایی حضوری مدارس امیدوار شد.

روند واکسیناسیون معلمان نیز با سرعت خوبی انجام شده و بنا بر اعلام محمدمحسن بیگی، مدیرکل دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش تاکنون بیش از ۹۰ درصد معلمان، دوز اول واکسن خود را دریافت کرده‌اند و تزریق دوز دوم نیز از روزها قبل آغاز شده است.

علیرضا ناجی، عضو کمیته علمی کشوری مقابله با کووید ۱۹، ضمن تشریح الزامات بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها، درباره جزئیات مطالعات انجام شده بر روی واکسن سینوفارم و پاستور که قرار است در کشورمان برای کودکان تزریق شوند، توضیح داد.

وی درباره الزامات رفتن به سوی بازگشایی‌ها در کشور با توجه به روند کاهشی بیماری کرونا، گفت: به عنوان مثال درباره دانشگاه‌ها اگر سرعت واکسیناسیون در دانشجویان بالا رود، بسیار خوب است. به هر حال بسیاری از دروس دانشگاه‌ها به صورت عملی است و آموزش آنلاین چه در دوره دانشگاه و چه در دوره دبیرستان و… خیلی مناسب نیست. بنابراین اگر بازگشایی دانشگاه‌ها را به این منوط کنیم که درصد بالایی از دانشجویان واکسینه شوند، خوب است. آنطور که مشاهده می‌شود اکنون تأمین واکسن نسبت به قبل تحول یافته و در حال واردات واکسن هستیم.

عضو کمیته علمی کشوری مقابله با کووید ۱۹ با بیان اینکه البته یکی دیگر از الزامات بازگشایی‌ها پوشش واکسیناسیون در کل جامعه است، گفت: اگر جامعه پوشش مناسبی نداشته باشد، ممکن است که باز هم در افرادی که غیر واکسینه هستند، شیوع اتفاق بیفتد. همانطور که در انگلستان یا آمریکا اتفاق افتاد. به هر حال واریانت دلتا زیاد گردش می‌کند، قدرت انتقال بالایی دارد و دیده شده که ۹۵ درصد از موارد هم در افراد واکسینه نشده است. بنابراین اگر بخواهیم جامعه را به حالت عادی بازگردانیم، حتماً باید نیم‌نگاهی به پوشش واکسیناسیون داشته باشیم. حتی کشورهایی هم که بیش از ۷۰ درصد جامعه خود را واکسینه کردند، باز هم دیدیم که دلتا در آنها شیوع یافته است. البته ممکن است شیوع خیلی بالایی نداشته باشد، اما در هر صورت این موضوع وجود دارد.

اهمیت واکسیناسیون کودکان و نوجوانان

ناجی همچنین با اشاره به بازگشایی مدارس، گفت: درباره مدارس دو حالت وجود دارد؛ بازگشایی باز هم منوط به واکسیناسیون جامعه و دانش آموزان می‌شود. اگر افراد ۱۸ سال به بالای مدارس را واکسینه کنیم، می‌توانیم مدارس را ایمن نگه داریم. بر همین اساس اگر به نقطه‌ای برسیم که در جامعه برای افراد بالای ۱۸ سال واکسیناسیون مناسب انجام داده باشیم، می‌توانیم تا حدودی افراد را ایمن نگه داریم، اما واکسیناسیون در کودکان هم مهم است که در حال انجام است.

وی ادامه داد: واکسن‌هایی در ایران داریم که بتوانیم آنها را برای کودکان تزریق کنیم. به عنوان مثال واکسن سینوفارم مجوز مصرف در کودکان را گرفته و در چین و امارات هم این مجوز را دریافت کرده است. در عین حال واکسن فایزر نیز برای ۵ تا ۱۶ سال از سازمان جهانی بهداشت مجوز اضطراری دریافت کرده و مدرنا هم بین ۱۲ تا ۱۷ سال را مجوز اضطراری گرفته است. مطالعاتی هم برای واکسن‌های دیگر مانند جانسون و جانسون و آسترازنکا برای کودکان در جریان است. ما هم واکسن سینوفارم و واکسن سوبرانا را داریم که سوبرانا در کوبا مجوز مصرف برای دو تا ۱۷ سال را در آن کشور دریافت کرد و در کشور ما هم این مجوز را دریافت کرد.

وی با بیان اینکه مسئله مهم ایمن بودن این واکسن‌ها برای سنین مختلف و تنظیم کردن دوزهای مربوط به گروه‌های سنی است، گفت: با توجه به اهمیت کودکان، اگر واکسیناسیون کودکان انجام شود، به این معنا است که به سمت نقطه‌ای بسیار ایده‌آل حرکت می‌کنیم و اگر این اقدام انجام شود، جای خوشحالی هم دارد. در عین حال این موضوع یک قسمت مهم دیگر هم دارد و آن هم پذیرش مردم است. فکر می‌کنم که باید با مردم صحبت کرد و اطمینان‌شان را جلب کرد و اعلام کنیم که این واکسن‌ها ایمن هستند. با یک مطالعه بالینی دو ماهه می‌توان عوارض را در کودکان بررسی کرد. همانطور که فایزر و مدرنا هم بر همین اساس این اقدامات را انجام می‌دهند و کشورهای دیگر هم همین اقدام را انجام می‌دهند. بنابراین بر اساس مقدورات‌مان اگر می‌توانیم واکسن‌هایی که مجوز مصرف اضطراری سازمان جهانی بهداشت را دریافت کردند، داشته باشیم، بسیار خوب است، اگر نه می‌توانیم به واکسن‌هایی فکر کنیم که به آن‌ها دسترسی داریم و اطلاعات را از آن‌ها دریافت کرده یا خودمان مورد مطالعه قرار دهیم و بعد به سمت تزریق واکسن رویم که در این صورت به جامعه ایده‌آلی می‌رسیم که می‌تواند بازگشایی‌های مناسبی داشته باشد، اما همه این موارد منوط به این است که چند درصد از جامعه را واکسینه کنیم.