گسترش فرهنگ مشاوره و خودمراقبتی خودکشی را کاهش می‌دهد

احسان کاظمی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اینکه همه انسان‌ها در معرض خودکشی قرار دارند، اظهار کرد: انسان می‌تواند به درجه‌ای برسد که با کاهش هوشیاری نسبت به خویشتن اقدام به خودکشی کند. بین سه موضوع فکر کردن به خودکشی و اقدام به خودکشی و عمل خودکشی تفاوت وجود دارد. ممکن است بسیاری از ما بدون اینکه به دلیل قبح اجتماعی آن بدون در میان گذاشتن با دیگران در ذهن و نهانخانه درونی خود به این موضوع فکر کرده باشیم اما هرگز دست به خودکشی نزنیم که این عمل می‌تواند برای هرکسی صدق کند.

وی افزود: خودکشی تنها پایان دادن به زیستن خود نیست، گاهی ممکن است دست به خودکشی اجتماعی بزنیم یعنی با هیچ فردی وارد تعامل نشویم. گاهی ممکن است خودکشی معنوی کنیم یعنی هیچ ارزش معنوی و اخلاقی و انسانی برایمان مهم نباشد، ابعاد دیگر خودکشی‌ها ممکن است باعث بروز خودکشی زیستی شود. خودکشی تک عاملی نیست. عواملی می‌توانند مانند حلقه‌های زنجیر درهم تنیده شوند و فرد را به این نتیجه برسانند که به زیستن خود پایان دهد.

افسردگی و بی‌معنایی زندگی سوق دهنده به خودکشی

این روانشناس ادامه داد: در افراد مستعد اقدام به خودکشی اطرافیان باید در صورت مشاهده چنین نشانه‌هایی هوشیار باشند آنها به شدت دچار افسردگی شده‌اند آن قدری که هیچ چیز برایشان معنا ندارد حتی رسیدگی به خود تغذیه و سلامت روانشان، انسان‌هایی که مدام از پوچی و بی‌معنایی زندگی، ناامیدی، ناکامی و درماندگی صحبت می‌کنند، کسانی که در مدتی قبل ایمان و باورهای مذهبی داشتند اما ایمان خود را از دست داده‌اند برای مثال میگویند: خدایی نیست، دنیای دیگری وجود ندارد یا دنیا بر اساس ظلم بنا شده، انسان‌هایی که به ناگاه خاموش می‌شوند و به انزوا و تنهایی روی می‌آورند، آنها علایق قبلی خود را از دست داده، مسیر هدف و پیشرفت را کنار می‌گذارند و به گونه‌ای تهی می‌شوند. با وجود اینکه یکی از بارزترین نشانه‌های افراد مستعد به خودکشی صحبت کردن راجع به خودکشی است ولی برخی افراد حتی اصلاً راجع به آن صحبت نمی‌کنند و آن را انجام می‌دهند.

کاظمی اضافه کرد: یکی از عواملی که می‌تواند فرد را به سمت خودکشی سوق دهد میل به هیجان‌طلبی بیش از حد است. فرد می‌خواهد این نوع رفتار را هم امتحان کند. برخی نیز به عنوان تهدید برای رسیدن به چیزی از آن استفاده می‌کنند برای مثال فردی می‌گوید اگر این کار را برای من انجام ندهید من خودکشی می‌کنم. بسیاری از افرادی که اقدام به خودکشی کرده‌اند واقعاً قصد انجام آن را نداشته و تنها برای ترساندن بقیه یا حتی برای تنبیه کردن خود دست به خودکشی زده‌اند ولی دیگر راه برگشتی نداشته و زندگی خود را از دست داده‌اند.

وی خاطرنشان کرد: خودکشی در تمام رده‌های سنی از سالمندان تا کودکان می‌تواند اتفاق بیفتد و علت‌های متفاوتی دارد. ممکن است یک کودک به علت آسیب‌هایی که دیده است، یک نوجوان به خاطر ناکامی‌هایی که پیدا می‌کند و یک سالمند به خاطر پوچی زندگی‌اش خودکشی کند. خودکشی در هر رده سنی ممکن است اتفاق بیفتد و ممکن است در بعضی از موقعیت‌های اجتماعی در نوجوانان بیشتر رخ بدهد مثل زمانی که کنکور مانند غولی در پیش روی افراد بود و دانشگاه‌ها ظرفیت‌های پایینی داشتند و خانواده‌ها اصرار فراوان برای ورود فرزندان خود به دانشگاه داشتند، در زمان اعلام نتایج کنکور آمار خودکشی داوطلبان کنکوری بالا می‌رفت.

وی با اشاره به راهکارهای پیشگیری از خودکشی اظهار کرد: برای پیشگیری از خودکشی از جمله کارهای مهمی که باید انجام شود باور به حدیث پیامبر (ص) است که می‌فرمایند: عاقبت اندیشی مایه عاقبت به خیری است، یعنی اگر بتوانیم برای آینده چاره اندیشی کنیم مانع از روبه‌رو شدن ما با چالش‌های بزرگ می‌شود و اگر با چالش‌های بزرگی روبه‌رو شدیم آمادگی رویارویی با آن را داریم.

مراجعه به مشاور تاب آوری افراد را ارتقا می‌دهد

کاظمی اهمیت فرهنگ مشاوره را متذکر شد و تصریح کرد: از راهکارهای پیشگیری از خودکشی آموزش وگسترش فرهنگ مشاوره است. مشاوره تنها برای زمانی نیست که دچار مشکل می‌شویم، مشاور کسی است که به فرد راه‌های حل مسئله، تاب آوری در برابر مشکلات، راه‌های ارتقای کیفیت زندگی افراد و تبدیل چالش‌ها به فرصت‌ها را می‌آموزد. برخی افراد مشکلات را در خانواده می‌بینیم ولی به دلایل متفاوتی نظیر ترس از آبرو به فکر مشاوره نمی‌افتیم ولی وقتی اتفاق افتاد که فراتر از ظرفیت روانی خانواده بود به مشاور روی می‌آورند. خانواده باید حداقل هر شش ماه یک بار به مشاور مراجعه کنند حتی اگر مشکلی ندارند تا از نظر روانی، خانواده بررسی شود.

وی افزود: لازم است روحیه امید، دلخوشی، تلاش و احساس مثبت را در خانواده ایجاد کنیم. اخبار، رسانه‌ها، فضاهای اجتماعی پر از انرژی و اخبار منفی است حتی فیلم و سریال‌ها نیز سرشار از نشان دادن بدبختی‌ها هستند تا وقتی که مدام در زندگی اخبار، خاطرات و انرژی‌های منفی در اطراف ما تکرار می‌شود ما چگونه امید به زندگی داشته باشیم؟

آموزش خودمراقبتی خودسرزنشی را کاهش می‌دهد

کاظمی یکی دیگر از عوامل مؤثر در پیشگیری از خودکشی را آموزش خودمراقبتی دانست و گفت: باید آموزش‌های مراقبت روان و خودمراقبتی را از کودکی به افراد بیاموزیم. اگر صلح را به جای خشونت به کودک یاد دهیم حتی اگر خود کودک خطایی مرتکب شد قادر است که خود را ببخشد و دچار خودسرزنشی مفرط که منتهی به خودتخریبی و قتل خود است، نشود. باید بیاموزیم که فرد اگر مشکلی داشت به نهادهای مراقبت کننده و افراد متخصص مراجعه کند. خانواده‌ها نسبت به مسائل فرزندان خود باید آگاهی پیدا کنند و شیوه‌های تربیتی و مراقبتی را به گونه‌ای که فرد را به نابودی خویشتن نکشاند در پیش بگیرند.

وی ادامه داد: حمایت‌های اجتماعی، فکری و معنوی می‌تواند در پیشگیری از خودکشی مؤثر باشند. افراد تاثیرپذیرند و بستگی به قدرت تأثیرگذاری ما دارد. اگر افراد دیگری از نظر فکری، روانی و عاطفی او را پشتیبانی کنند قطعاً فرد می‌تواند از اقدام به خودکشی نجات یابد.