به گزارش خبرنگار ایمنا، معامله و تبادلات بین‌المللی تسلیحاتی به عنوان تجارتی راهبردی تلقی می‌شود و همواره برای کشورهایی که توانایی تولید و صادرات آن را دارند به عنوان یکی از ابزارهای قدرتمند در سیاست خارجی آن‌ها مورد توجه بوده است به همین دلیل قدرت‌های جهانی همواره کوشیده‌اند که علاوه بر جنبه‌های اقتصادی، از صادر کردن اسلحه هم به عنوان یکی از ابزارهای مؤثر سیاست خارجی خود استفاده کنند.
دولت‌های قدرتمندی که قادر به تولید سلاح‌های متنوع هستند همیشه تلاش می‌کنند تا از این طریق بر معادلات بین‌المللی و حفظ امنیت جهانی تأثیرگذار باشند. امروزه قدرت‌های نظامی جهان به واسطه تجارت تسلیحاتی به برخی کشورهای منطقه‌ای، دست به یارگیری می‌زنند یا با تهدید امنیتی و فروش سلاح‌های پیشرفته، دولت‌های مخالف خود را مورد تنبیه قرار دهند.
ایالات متحده آمریکا از دیرباز به عنوان اصلی‌ترین مهره تجارت تسلیحاتی در جهان همواره سعی داشته با ارائه به‌روزترین سلاح‌های نظامی به متحدان خود، نقش مؤثری در تأمین امنیت بسیاری از کشورهای جهانی ایفا کند و به نوعی از بروز هرگونه تهدیدات تروریستی جلوگیری کند البته این تنها ظاهر ماجراست و در مواقع بحران و زمانی که این کشورها به کمک نیاز دارند واشنگتن را پشتیبان خود نمی‌بیند.
روسیه اما از گذشته تا امروز، از مهمترین قطب‌های تولید و صادرات اسلحه در جهان به شمار می‌رود زیرا دستگاه مقامات دیپلماسی این کشور همواره در صدد گسترش تجارت تسلیحاتی خود، جهت پیشبرد اهداف سیاست خارجی این کشور بوده‌اند.
کشورهایی که سلاح‌های متنوع‌تر، مؤثرتر و پیشرفته‌تر صادر کنند ضریب نفوذ و تأثیرگذاری بیشتری در معادلات و حفظ امنیت بین‌المللی ایفا خواهند کرد. آمریکا، روسیه، فرانسه و آلمان همگی از صادرکنندگان بزرگ اسلحه در دنیا هستند و تنها آمریکا، روسیه و فرانسه می‌توانند همه گونه تسلیحات صادر کنند از جمله جنگنده و هلیکوپتر و موشک ضدهوایی تا تانک، زیردریایی و کشتی جنگی اما توان صادرات اسلحه آلمان از این کشورها محدودتر است و می‌توان گفت یکی از مهمترین ابزارهای حفظ امنیت بین‌المللی و پیشبرد اهداف سیاست خارجی برای قدرت‌های بزرگ، همین بهره جستن از امکان تجارت تسلیحات است.
سال ۲۰۱۸ اما یکی از مهمترین سال‌ها برای رسوایی کسانی بود که از تجارت اسلحه به اسم تامین امنیت سودهای کلانی می‌بردند. مؤسسه صلح و اقتصاد در گزارشی اعلام کرد که «جهان امروز در مقایسه با یک دهه گذشته ناآرام‌تر شده است.» در این گزارش آمده بود که در یک دهه گذشته شاهد کاهش تدریجی شرایط صلح‌آمیز در سراسر جهان بوده‌ایم و دلیل کاهش تدریجی این شرایط صلح‌آمیز، مناقشات در خاورمیانه و شمال آفریقا و تأثیری که این تحولات بر دیگر مناطق دارد بوده است.
در ادامه گزارش آمده بود که افزایش تنش‌ها در این مناطق و بویژه جنگ در لیبی و سوریه، اروپا را از سال ۲۰۱۵ میلادی درگیر بحران مهاجران و بیش از یک میلیون نفر را از آفریقا و خاورمیانه و افغانستان رهسپار اروپا کرده است. خاورمیانه و آفریقا عامل تحمیل هزینه‌ای ۱۴.۸ هزار میلیارد دلاری بر اقتصاد جهانی هستند که بر اساس گزارش‌های رسمی، کشورهای غربی بیش از همه از ناآرامی‌ها در این مناطق سود برده‌اند.
مقصد حدود نیمی از تجهیزات جنگی صادراتی آمریکا در نه سال گذشته، خاورمیانه بوده و بزرگترین خریدار این اسلحه‌ها نیز عربستان سعودی، متحد نزدیک واشنگتن و دومین وارد کننده تسلیحات جنگی در جهان بوده است.
بر اساس اسناد منتشر شده توسط مؤسسه بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم، داد و ستدهای بین‌المللی سلاح‌های اصلی در دو دهه گذشته به طور پیوسته رو به افزایش بوده و مطرح کننده این سوال است که اگر تجارت سلاح تا این در ناامن کرده منطقه تأثیر داشته، چه سودی برای تأمین امنیت و صلح جهانی دارد،
تجارت تسلیحاتی به صورت مطلق موجب حفظ امنیت نمی‌شود
حسن بهشتی پور، کارشناس مسائل بین‌الملل دراین‌باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: طبق آمارهای بین‌المللی بزرگترین صادر کنند تسلیحاتی در جهان، آمریکا و روسیه هستند و سالیانه با فروش تسلیحاتی پیشرفته و متنوع درآمد زیادی را کسب می‌کنند.
به گفته وی، مهمترین ویژگی تجارت سلاح در جهان، ارزش افزوده این کالا است؛ متأسفانه تولید سلاح به عنوان یکی از پرسودترین کالاهای تجارتی دنیا برای تولید کنندگان شناخته می‌شود و این موضوع باعث افزایش تجارت تسلیحاتی طی سال‌های گذشته در جهان شده است.
به گفته این کارشناس مسائل بین‌الملل، یکی از تأثیرگذارترین مؤلفه‌های تأمین امنیت جهانی، تجارت تسلیحاتی است اما باید توجه داشت که تجارت این کالا قابلیت ضد امنیتی هم دارد و بسیاری از کشورهای از جمله آمریکا و فرانسه همواره به دنبال تولید و تجارت سلاح‌هایی هستند که باعث ایجاد تنش در خاورمیانه شده است.
به عقیده بهشتی پور، در پنج سال گذشته بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار تجارت تسلیحاتی در منطقه انجام شده و اکثر کشورهای عربی خلیج فارس از جمله کویت، قطر، امارات متحده عربی و عربستان از جمله خریداران اصلی تسلیحاتی در منطقه هستند.
وی در ادامه می‌گوید که امروزه نتیجه بارز تأثیر تجارت تسلیحاتی آمریکا در یمن قابل رؤیت است زیرا رژیم سعودی با استفاده از تجهیزات آمریکایی، نقاط مختلف یمن را زیر آتش قرار داده و به نوعی امنیت منطقه را برهم زده است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل خاطرنشان می‌کند: تجارت تسلیحاتی به صورت مطلق موجب حفظ امنیت نمی‌شود زیرا به نوع تجهیزات تسلیحاتی نیز مربوط است.
حفظ امنیت با استفاده از تجارت تسلیحاتی غیرممکن است
حمید محمدی، تحلیلگر مسائل نظامی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: امروز تجارت تسلیحاتی بخش عمده‌ای از نقل و انتقالات مالی بین‌المللی را به خود اختصاص داده، اما به دلیل اینکه حجم تجارت تسلیحاتی، ارتباط مستقیمی با منافع و امنیت برخی از کشورها دارد، احتساب دقیق میزان این مبادلات غیر ممکن بوده و بسیاری از آمارهای تجارت سلاح در دنیا تنها در حد گمانه زنی است زیرا بسیاری از قدرت‌های جهانی حاضر به اعلام دقیق مبادلات تسلیحاتی نیستند و عموماً این مسائل به صورت محرمانه است.
به گفته وی، تجارت اسلحه بر اساس قوانین سازمان ملل از محدودیت‌های زیادی برخوردار است و بر همین اساس امروزه به لحاظ تولید و صادرات سلاح‌های ممنوعه، بخش اعظمی از تجارت تسلیحاتی کشورهای روسیه و آمریکا به صورت پنهانی انجام می‌شود.
به گفته محمدی، پیش از آغاز جنگ سرد، دو قطب کاپیتالیستی و کمونیستی در شرق و غرب جهان برای پیشبرد اهداف خود به تجارت اسلحه پرداختند و در ابتدا سعی کردند متحدان خود را تأمین تسلیحاتی کنند تا به نوعی امنیت را در کشورهای نزدیک به خود حفظ و گسترش دهند.
به عقیده این تحلیلگر مسائل نظامی، بر اساس قوانین نظام بین‌الملل، جهان امروز، محیط زورآزمایی بوده و کشورهای جهانی باید با ارتقای سطح قدرتمندی نظامی و تسلیحاتی خود، امنیت را در این محیط برای خود مهیا کنند در همین راستا آمریکا، سعی داشته با قدرت نمایی نظامی خود به نوعی ثبات و امنیت را در جهان حاکم کند.
محمدی در ادامه می‌گوید که امروزه بسیاری از مقامات ایده آلیستی جهان معتقدند که قدرت‌های جهانی، لازم است به جای تجارت تسلیحاتی با صادرات دموکراسی صلح جهانی را پایدار کنند در صورتی که بسیاری از مقامات ارشد کشورهای جهانی معتقدند با تجارت تسلیحاتی و حفظ موازنه قدرت می‌توانیم ثبات امنیتی در جهان ایجاد کنیم.
وی خاطرنشان می‌کند: امروزه و در دنیای پست مدرن، حفظ امنیت با استفاده از تجارت تسلیحاتی غیرممکن است زیرا در دنیای امروزی لزوماً خرید سلاح به حفظ امنیت کمک شایانی نخواهد کرد اما باید توجه داشت که امروزه بسیاری از قدرت‌های تسلیحاتی جهان از جمله روسیه و آمریکا سعی دارند با ایجاد ناامنی در برخی از نقاط جهان مابقی کشورها را ترغیب خرید سلاح بکنند.
نظر شما