آرزو مبصر در گفت و گو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: هرگاه نام تبریز در ذهن‌ها نشسته و بر زبان‌ها جاری می‌شود، ناخودآگاه تصاویری از اماکن و ابنیه‌های تاریخی آن همچون تصاویر قدیمی آپارات در مقابل دیدگان‌مان نقش می‌بندد.
وی با بیان اینکه نام تبریز با رشادت‌های تاریخی و زیبایی‌های بصری یک شهر مدرن در ادوار مختلف تاریخی گره خورده است، ادامه داد: شهری مدرن که دروازه بین دنیای شرق و غرب بود و چشم بینندگان شهیری همچون مارکوپولو را که در سفر و گذر از جاده ابریشم قدم بر این دروازه همیشه استوار نهاده بود؛ به خود خیره کرد.
این کارشناس حوزه مسائل شهری تصریح کرد: کالبد و بافت تاریخی مرکزی تبریز از چهار راه منصور (شهید بهشتی کنونی) آغاز شده و در انتهای خیابان قونقا به پایان می‌رسد و در میان خود مواریث ارزشمندی نظیر سایت باستانی عصر آهن واقع در شاهراه ابریشم، مسجد کبود، موزه آذربایجان، عمارت ساعت، خانه‌های متعدد تاریخی مانند حریری، ارک تبریز و چندین جداره تاریخی را جای داده است که سند و گواهی بر قدمت و اصالت این خاک هستند.
مبصر ادامه داد: اگر نگاهی کوتاه بر فعالیت‌های توسعه و ساماندهی بافت تاریخی تبریز طی سال‌های اخیر داشته باشیم متأسفانه با واقعیتی دردناک با عنوان تغییر هویت و اصالت کالبدی بافت تاریخی تبریز مواجه خواهیم بود، یکی از مشکلات بافت تاریخی، ناپایداری کالبدی است که باعث می‌شود مدیریت شهری برای رفع این مشکل دست به توسعه و تغییرات کالبدی بزند.
وی با بیان اینکه تغییرات کالبدی در شهر باید با حفظ هویت و اصالت بافت‌های شهری انجام شود و این مهم، در بافت‌های تاریخی و قدیمی شهر بیشتر مورد توجه قرار بگیرد، گفت: در واقع خلق فضایی متناسب با تصویر ذهنی شهروندان ضمن حفظ بافت‌های تاریخی هماهنگ با خاطرات جمعی و هویت شهروندان باید هدف اصلی از تغییرات کالبدی باشد که ضمن اینکه باعث تغییر در ساختار شهرها می‌شود، بخشی از حافظه تاریخی شهروندان را نیز تغییر می‌دهد.
این کارشناس مسائل حوزه شهری اظهار کرد: اهمیت و ضرورت حفظ بافت تاریخی به عنوان بخش نمادین و هویت‌ساز شهر و به جهت شناخت سیر تحول و تکامل تاریخ شهر، حفظ هویت و اصالت شهر، بیان سرگذشت و دوره‌های گذشته بر حیات شهری همواره باید مدنظر قرار گیرد اما متأسفانه در بافت تاریخی تبریز، خصوصاً منطقه منصور (میدان شهید بهشتی) که در مسیر شاهراه ابریشم قرار دارد شاهد وجود ناهمگنی آشکار بین اصالت منطقه و سازه‌های عمرانی جدید هستیم که شکاف عمیقی میان حافظه تاریخی، ادراک و فهم شهروندان و به تبع آن گردشگران از هویت تاریخی این منطقه ایجاد کرده است.
مبصر بیان کرد: این منطقه که دارای سه ظرفیت بزرگ همچون قرارگیری در مسیر جاده ابریشم، سایت موزه عصر آهن و همچنین مسجد کبود است متأسفانه به واسطه اجرای پروژه‌های نامتناسب با ضوابط و اصول بافت تاریخی و ساخت و سازهای غیر اصولی با نماهای ناهمگون با بافت تاریخی به بهانه توسعه شهری، هویت تاریخی خود را از دست داده است.
وی افزود: ادراک و فهم مکان‌های شهری با جنبه‌های مستقیم بصری فرد در ارتباط است و با فرآیندهای ذاتی زندگی فرد و مداخلات او در عرصه جامعه‌اش پیوند می‌خورد و این فرآیند ادراک بر احساسات مثبت یا منفی او اثر گذاشته و می‌تواند سلامت ذهنی و جسمی او را تحت تأثیر قرار دهد تا جایی که سلامت یک مکان شامل نتایج فیزیکی، روانی، اجتماعی، معنوی و زیبایی‌شناسی می‌تواند بر حس مکانی که فرد از آن محیط دریافت می‌کند اثر بگذارد، از سویی سلامت روحی و روانی خود فرد نیز می‌تواند بر برداشت و ادراک فرد از محیط تأثیرگذار باشد.
این کارشناس مسائل حوزه شهری با بیان اینکه ساختارهای ذهنی جامعه متأثر از مکان‌هایی است که هر روزه افراد با آن در تعامل هستند، ادامه داد: نوع نگرش به فضا نیز تحت تأثیر این ساختارهای ذهنی شکل خواهد گرفت و در نهایت ساختارهای فضایی در داخل شهرها پدید می‌آید، در این فرآیند، ظاهراً فرد ابتدا مکان را می‌بیند، اما ذهن ساعت‌ها و حتی روزها به تفسیر و ارزش‌گذاری آن مکان با دلایل ذهنی و نامشهود حسی که دارد می‌پردازد.
مبصر ادامه داد: حال اگر این فرآیند را در پروژه میدان شهید بهشتی ارزیابی کنیم، هیچ نقطه مشترکی را بین هویت فرهنگی و تاریخی، کاربری تعریف شده محیط فعلی و همچنین سطح تعامل و اثرگذاری بر زندگی شهروندان نخواهیم یافت.
وی با بیان اینکه زندگی مدرن امروزی بخش عمده جامعه را به پذیرش الگوهای مدرن و اغلب دور از فرهنگ اصلی جامعه سوق داده است، اظهار کرد: امروز شاهد نماهای رومی و کامپوزیتی گسترده در سطح شهر تبریز هستیم که نمونه عینی آن در میدان شهید بهشتی تبریز آشکار است و متأسفانه علاوه بر ایجاد ناهمگونی بصری، اثرات روانی جبران‌ناپذیری بر ادراک مکانی شهروندان و گردشگران از محیطی تاریخی دارد.
نظر شما