به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، جمعیت جهانی از یک میلیارد نفر در سال ۱۸۰۰ به هفت میلیارد و ۷۰۰ میلیون نفر امروز افزایش یافته و نرخ رشد آن از ۲.۲ درصد در سال، برای ۵۰ سال گذشته به ۱.۰۵ درصد کاهش یافته است. جهان هر روز شلوغ‌تر از قبل می‌شود و انرژی، نیازهای غذایی و در حالت کلی منابع هر روز بیشتر تحت فشار قرار می‌گیرد. در حال حاضر جمعیت جهانی در طول یک سال ۸۳ میلیون نفر افزایش می‌یابد که این افزایش ممکن است خطر رشد بیش از حد جمعیت را به دنبال داشته باشد.
رشد بیش از حد جمعیت زمانی اتفاق می‌افتد که در مقایسه با هوای قابل تنفس، آب آشامیدنی، غذا، امکانات، منابع و غیره، تعداد بسیار زیادی از انسان‌ها در یک محیط وجود داشته باشد. این رشد به دنبال افزایش نرخ تولدها، کاهش نرخ مرگ‌ومیر، کاهش منابع و افزایش مهاجرت رخ می‌دهد و باعث وقوع مشکلات بالقوه‌ای همچون خطر گرسنگی جمعی، کاهش کیفیت زندگی، سقوط زیست‌محیطی قریب‌الوقوع یا بالقوه، گرم شدن کره زمین، وارد آمدن فشار بر ظرفیت زمین و مواردی از این قبیل است.
بحران افزایش جمعیت جهان
در سال ۱۹۸۷ رویدادی تحت عنوان "پنج میلیارد روز" در ایالات متحده آمریکا برگزار شد که نشان می‌داد جمعیت بشر از مرز پنج میلیارد نفر عبور کرده است. از آن زمان، برنامه توسعه سازمان ملل متحد در حال پیش‌بینی، حمایت و جبران نیازهای این جمعیت برآمده که به سرعت در حال رشد است. در آن زمان به نظر می‌رسید که جمعیت در حال خارج شدن از کنترل است و آگاهی در مورد نیاز به تنظیم خانواده، راه‌های جبران فقر و توانایی اطمینان از رعایت بهداشت مناسب مادران در حال گسترش است.
با این حال رشد جمعیت ناپایدار، امید به زندگی در حال افزایش و نرخ باروری رو به کاهش است. امید به زندگی سن مرگ را تعیین می‌کند و در حال حاضر در هر منطقه از جهان در حال دو برابر شدن است. بهبود سلامت منجر به کاهش مرگ‌ومیر می‌شود بنابراین عاملی است که باعث افزایش اندازه جمعیت می‌شود. در سال ۲۰۰۰، نرخ امید به زندگی در سراسر جهان ۶۷ سالگی بود که در سال ۲۰۱۵ به ۷۱ سالگی افزایش یافت. پیش‌بینی می‌شود این نرخ در سال ۲۰۵۰ به ۷۷ سالگی برسد. از سوی دیگر باروری از سال ۱۹۶۰ تاکنون، در سراسر دنیا کاهش یافته است و بدین ترتیب بر اساس تجزیه و تحلیل مرکز تحقیقات " پیو" از داده‌های جدید سازمان ملل متحد، برای اولین بار در تاریخ مدرن انتظار می‌رود رشد جمعیت جهان در پایان قرن حاضر عملاً متوقف شود که دلیل عمده آن کاهش نرخ باروری جهانی است.
جهان و جمعیت رو به کاهش
مطالعات جدید نشان می‌دهد که با وجود کاهش گسترده و پایدار نرخ باروری به دلیل دسترسی آسان و گسترده زنان به وسایل پیشگیری از بارداری مدرن و افزایش آموزش‌ها در این زمینه، به احتمال زیاد جمعیت جهان تا سال ۲۰۶۴ به حدود ۹ میلیارد و ۷۰۰ میلیون نفر خواهد رسید که بیشترین تعداد جمعیت خواهد بود. پس از آن این نرخ تا سال ۲۱۰۰ به هشت میلیارد و ۸۰۰ میلیون نفر کاهش می‌یابد که حدود دو میلیارد نفر کمتر از برآوردهای قبلی است.
مدل این تحقیق از داده‌های مطالعه جهانی فراگیری بیماری‌ها ۲۰۱۷ برای پیش‌بینی جمعیت جهانی، منطقه‌ای و ملی آینده استفاده کرده است. با استفاده از روش‌های جدید برای پیش‌بینی میزان مرگ‌ومیر، باروری و مهاجرت، محققان مؤسسه سنجش و ارزیابی سلامت (IHME) دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن تخمین زده‌اند که تا سال ۲۱۰۰، از ۱۹۵ کشور ۱۸۳ کشور دارای نرخ باروری کل (TFR) زیر سطح جایگزینی یعنی ۲.۱ تولد برای هر زن خواهند بود. TFR نشان‌دهنده متوسط تعداد فرزندان یک زن در طول زندگی خود است. این بدان معناست که در این کشورها جمعیت کاهش می‌یابد مگر اینکه پایین بودن نرخ باروری با مهاجرت جبران شود.
این پیش‌بینی با برآورد "ادامه رشد جهانی" که توسط بخش جمعیت سازمان ملل متحد انجام گرفت، همچنین پیش‌بینی‌های پر رنگ شدن چالش‌های بزرگ رشد اقتصادی نیروی کار رو به کاهش، بار سنگین بر دوش سیستم‌های حمایت از سلامت و اجتماعی جمعیت پیر و تأثیر آن بر قدرت جهانی مرتبط با تغییر در جمعیت جهان تضاد دارد.
تسریع در کاهش باروری در سراسر جهان
با توجه به پیش‌بینی حاضر، TFR جهانی به‌طور مداوم کاهش می‌یابد و از ۲.۳۷ در سال ۲۰۱۷ به ۱.۶۶ در سال ۲۱۰۰ خواهد رسید. این رقم جدید بسیار کمتر از حداقل نرخ تعیین‌شده برای حفظ تعداد جمعیت (سطح جایگزینی) یعنی ۲.۱ است. این کاهش نرخ برای ایتالیا و اسپانیا ۱.۲ و در لهستان ۱.۷ خواهد بود. علاوه بر این، حتی وقوع تغییرات جزئی در TFR منجر به بروز تفاوت‌های بسیاری در اندازه جمعیت کشورهای زیر سطح جایگزینی می‌شود. (افزایش TFR به اندازه ۰.۱ تولد به ازای هر زن معادل است با ۵۰۰ میلیون نفر دیگر در کره زمین در سال ۲۱۰۰.)
از سوی دیگر انتظار می‌رود کشورهایی با باروری بالا از جمله جنوب صحرای آفریقا نیز با کاهش باروری مواجه باشند و نرخ تولد در آن‌ها برای اولین بار به زیر سطح جایگزینی برسد. یعنی از متوسط ۴.۶ تولد به ازای هر زن در سال ۲۰۱۷، به ۱.۷ تولد در سال ۲۱۰۰ برسند همچنین در نیجریه که در سال ۲۰۱۷ با وجود تولد متوسط هفت فرزند از یک زن، بالاترین نرخ باروری در جهان را به خود اختصاص داده بود پیش‌بینی می‌شود که نرخ تولد به ۱.۸ برسد.
با این حال گفته می‌شود که جمعیت آفریقای جنوبی در طول قرن جاری سه برابر خواهد شد و با کاهش نرخ مرگ‌ومیر و افزایش تعداد زنان در سن باروری از یک میلیارد و ۳۰ میلیون نفر در سال ۲۰۱۷، به سه میلیارد و ۷۰ میلیون نفر در سال ۲۱۰۰ برسد. به جز آفریقای جنوبی، آفریقای شمالی و خاورمیانه تنها مناطق دیگری هستند که پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۱۰۰ جمعیت بیشتری نسبت به سال ۲۰۱۷ داشته باشند، یعنی ۹۷۸ میلیون در سال ۲۱۰۰ در مقابل ۶۰۰ میلیون سال ۲۰۱۷.
بیشترین نرخ کاهش جمعیت نیز در آسیا و اروپای مرکزی و شرقی دیده خواهد شد به عبارت دیگر انتظار می‌رود که در ۲۳ کشور جهان جمعیت موجود در سال ۲۰۱۷، در سال ۲۱۰۰ نصف شود. برخی از این کشورها عبارتند از: ژاپن (تغییر از ۱۲۸ میلیون نفر به ۶۰ میلیون)، تایلند (۷۱ از به ۳۵ میلیون)، اسپانیا (از ۴۶ به ۲۳ میلیون)، ایتالیا (از ۶۱ به ۳۱ میلیون)، پرتغال (از ۱۱ به ۵ میلیون) و کره جنوبی (از ۵۳ به ۲۷ میلیون). انتظار می‌رود ۳۴ کشور دیگر نیز ۲۵ تا ۵۰ درصد کاهش جمعیت داشته باشند، از جمله چین با یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر جمعیت در ۲۰۱۷ به ۷۳۲ میلیون در ۲۱۰۰ برسد.
جابجایی‌های عظیم در ساختار سنی جهانی
مطالعه جدید همچنین وقوع تحولاتی عظیم در ساختار سنی جهانی را پیش‌بینی کرده است. این مطالعه تخمین می‌زند که در سال ۲۱۰۰، حدود دو میلیارد و ۳۷ میلیون نفر در جهان بالای ۶۵ و یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون نفر زیر ۲۰ سال سن داشته باشند و بدین‌ترتیب بر لزوم پیاده‌سازی سیاست‌های مهاجرتی لیبرال در کشورهایی با کاهش قابل توجه جمعیت در سن کاری تأکید می‌کند و به دولت‌های تمام کشورها در سراسر جهان فرصتی می‌دهد تا بتوانند به‌منظور برطرف کردن چالش‌های ایجاد شده به دنبال تغییرات جمعیتی، روی سیاست‌های خود در مورد مهاجرت، نیروی کار و توسعه اقتصادی تجدیدنظر کنند.
با کاهش باروری و افزایش امید به زندگی در سراسر جهان پیش‌بینی می‌شود که تعداد کودکان زیر پنج سال با کاهشی ۴۱ درصدی، از ۶۸۱ میلیون نفر در سال ۲۰۱۷ به ۴۰۱ میلیون نفر در سال ۲۱۰۰ روبه رو باشد. این در حالی که است که تعداد افراد بالای ۸۰ سال شش برابر می‌شود و از ۱۴۱ میلیون به ۸۶۶ میلیون می‌رسد. همچنین پیش‌بینی می‌شود که در کشورهایی با کاهش جمعیت بیش از ۲۵ درصد، نسبت جهانی بزرگسالان بالای ۸۰ سال به هر فرد ۱۵ ساله یا کمتر، از ۰.۱۶ در سال ۲۰۱۷ به ۱.۵۰ در ۲۱۰۰ افزایش داشته باشد.
از سوی دیگر، نسبت جهانی بزرگسالان غیر شاغل به شاغلین که در سال ۲۰۱۷ حدود ۰.۸ بود، در صورت تغییر نکردن مشارکت نیروی کار بر اساس سن و جنس، در سال ۲۱۰۰ به ۱.۱۶ افزایش خواهد یافت.
جمعیت جهانی؛ کاهش یا افزایش؟
هر چند کاهش جمعیت جهان به طور بالقوه خبر خوبی برای کاهش انتشار کربن و نگرانی‌های مربوط به سیستم‌های غذایی و منابع است، با این حال وجود سالمندان بیشتر و جوانان کمتر، چالش‌های اقتصادی بسیاری ایجاد می‌کند چرا که جوامع مجبور می‌شوند برای رشد با کارگران و مالیات‌دهندگان کمتری تلاش کنند و توانایی کشورها به‌منظور تولید ثروت مورد نیاز برای تأمین بودجه حمایت اجتماعی و مراقبت‌های بهداشتی از سالمندان کاهش می‌یابد.
لذا مطالعه حاضر پیشنهاد می‌کند که می‌توان کاهش جمعیت را با مهاجرت جبران کرد. کشورهایی که مهاجرت لیبرال را ترویج می‌دهند حتی در شرایط کاهش نرخ باروری نیز بهتر می‌توانند اندازه جمعیت خود را حفظ کرده و از رشد اقتصادی حمایت کنند. این مدل پیش‌بینی می‌کند که بعضی از کشورها با باروری کمتر از سطح جایگزینی مانند ایالات متحده آمریکا، استرالیا و کانادا، احتمالاً با بهره‌گیری از مهاجرت خالص، جمعیت در سن کار خود را حفظ خواهند کرد.
برای کشورهای با درآمد بالا که نرخ باروری زیر جایگزینی دارند، بهترین راه‌حل‌ها برای حفظ سطح جمعیت فعلی، رشد اقتصادی و امنیت ژئوپلتیکی سیاست‌های مهاجرت باز و سیاست‌های اجتماعی حمایت‌کننده از خانواده‌هایی است که تعداد فرزندان مورد نظر را دارند. با این حال این خطر وجود دارد که در مواجهه با کاهش جمعیت، برخی از کشورها سیاست‌هایی را در نظر بگیرند که دسترسی به خدمات بهداشت باروری را محدود می‌کند و عواقب بالقوه مخربی را به همراه داشته باشد.
البته باید خاطرنشان کرد که مطالعه حاضر بعضی از عوامل مؤثر در تغییر سرعت باروری، مرگ‌ومیر یا مهاجرت را در نظر نگرفته است به عنوان مثال بیماری همه گیر کووید -۱۹ سیستم‌های بهداشتی محلی و ملی را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده و باعث بیش از نیم میلیون مرگ و میر شده است با این حال محققان بر این باورند که مرگ‌ومیرهای ناشی از همه‌گیری کرونا بعید است که روند پیش‌بینی بلندمدت جمعیت جهانی را به میزان قابل توجهی تغییر دهد.
نظر شما