به گزارش خبرنگار ایمنا، در ادبیات فارسی از وجود آثار پر بار استادی برخورداریم که حرفه اش کلمه بود، کلماتی که یک به یک در فرهنگی به نام "فرهنگ معین" جان می‌گرفتند. محمد معین معنا یابی لغات را تا کلمه "هول" پیش برد کلمه‌ای که مرز بین بود و نبود او در این جهان شد. این نویسنده آثار پرباری از خود به جای گذاشته است، اما اکثر مردم فرهنگ لغت فارسی او را می‌شناسند. محمد معین اهل تحقیق بود، جدی بودن در تحقیق و پژوهش همان خصلتی است که او از افراد بسیاری متمایز می‌کند. او از تک تک لحظات عمر خود استفاده بهینه کرد و سرانجام پس از خلق آثاری کم نظیر و مهم درگذشت، اما در گذشت این نویسنده بزرگ پایان نام او در مهمترین مراکز، دانشگاه‌ها و کتاب‌ها نبود. این تازه آغاز گفتن و نوشتن از کسی بود که تمام عمر خود را برای نوشتن و تحقیق صرف کرد و باعث شد نسل امروز با خواندن آثارش پیوندی محکم‌تری با ادبیات فاخر ایران زمین برقرار کنند.
علی اصغر بابا صفری، عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان در باره این نویسنده به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: مرحوم محمد معین از استادان بسیار بزرگ و برجسته زبان و ادبیات فارسی به شمار می‌آید. وی اولین دکتر رشته زبان و ادبیات فارسی در ایران محسوب می‌شود. در واقع اولین فارغ التحصیل دکتری با عنوان "دکتر" در رشته زبان و ادبیات فارسی محمد معین بوده است. او در حوزه‌های مختلف تخصص و تبحر داشته و فعالیت‌های زیادی به خصوص در حوزه لغت، واژه و ادبیات ایران و پیش از اسلام انجام داده است. عنوان رساله دکتری معین "مزد یسنا و ادب فارسی" بوده است که به بررسی مزد یسنا و تأثیر آن در ادبیات فارسی پرداخته است، کتاب آن نیز چاپ شده است. معین در حوزه دستور زبان فارسی نیز کارهای شایسته و در خوری را ارائه کرده است. برجسته‌ترین و مشهور ترین اثر محمد معین فرهنگ فارسی است که این فرهنگ شش جلدی به نام "فرهنگ معین" شناخته می‌شود. این فرهنگ لغت جزو فرهنگ‌های بسیار خوب و معتبر ادبیات فارسی است. محمد معین در تدوین لغت نامه دهخدا همکار مرحوم علامه دهخدا بود و پس از از درگذشت دهخدا کار تدوین لغت نامه او را به عهده گرفت.
محمد معین یک گنجینه کم نظیر بود
وی می‌افزاید: پس از بیماری محمد معین که منجر به فوت او شد، مرحوم سید جعفر شهیدی که شاگرد محمد معین بود کار تدوین لغت نامه دهخدا و فرهنگ معین را بر عهده گرفت و به سرانجام رساند. محمد معین به علت بیماری تدوین لغت نامه دهخدا و فرهنگ فارسی را تا حرف "ه" و کلمه "هول" تکمیل و شهیدی ادامه آن را تدوین کرد. محمد معین استاد دانشگاه تهران بود. یکی از آثار او تصحیح چهارمقاله نظامی عروضی است. او در زمینه تصحیح بسیار فعالیت کرد، کتاب دیگر او تحلیل هفت پیکر نظامی است. در حوزه دستور زبان فارسی نیز چندین کتاب در زمینه حروف اضافه در زبان فارسی تألیف کرد که کامل‌ترین و جامع‌ترین کتاب‌ها در این زمینه به شمار می‌رود. همچنین رساله دکتری او تحت عنوان "مزد یسنا و ادب فارسی" یک کتاب عالی و برجسته در این حوزه است. "برهان قاطع، فرهنگ برهان قاطع" یکی از فرهنگ‌های زبان فارسی است که در دوران صفویه توسط محمد حسین ابن خلف تبریزی نوشته است. (این فرهنگ فارسی به فارسی است) محمد معین حواشی بر این فرهنگ نوشت که این حواشی بسیار حائز اهمیت و در خور توجه است و از حیث لغت شناسی و ریشه شناسی به پژوهشگران زبان و ادبیات فارسی و پژوهشگرانی که در حوزه لغت و لغت شناسی (etymology )فعالیت دارند، بسیار کمک می‌کند.
این استاد ادبیات ادامه می‌دهد: متأسفانه بیماری محمد معین و مرگ نا بهنگام وی ضایعه بسیار بزرگی برای زبان و ادبیات فارسی ایران به شمار می‌آید. معین در عمر نسبتاً کوتاه خود بسیار پر بار عمل کرد و آثار بسیار فاخر و برجسته ای از خود به جا گذاشت. من به دلیل مدت عمرم مستقیماً شاگرد استاد معین نبودم، اما آنچه که از شاگردان محمد معین شنیده ام این بود که او روحیه ی پژوهشگری بسیار والایی داشته است و در امر تحقیق و پژوهش بسیار خوب عمل می‌کرد و هیچ سستی و کوتاهی روا نمی‌داشت، از طرفی بسیار جدی فعالیت می‌کرد. در امر پژوهش و تحقیق نیز همین روحیه را به شاگردان خود توصیه می‌کرد. محمد معین از ذره ذره وقت خود استفاده می‌کرد و بسیار پر کار بود. به ادبیات عرب و ادب فارسی اشراف و احاطه کامل داشت، به ادبیات ایران و پیش از اسلام نیز بسیار تسلط و اشراف داشت.
بابا صفری با اشاره به مقام ادبی این نویسنده تصریح می‌کند: محمد معین گنجینه کم نظیری بود که عمرش کفاف نداد و خیلی زود از دنیا رفت. او تحقیقاتی نیز در زمینه حافظ شناسی داشت. کتاب "حافظ شیرین سخن" که توسط شاگرد وی چاپ شد نشان دهنده این است که معین در حوزه حافظ شناسی نیز بسیار خوب عمل کرده است و حرف‌هایی برای گفتن داشته که نا تمام مانده است.
از کنار لغات ساده نگذریم
آنا پناهی دختر حسین پناهی درباره این پژوهشگر زبان فارسی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: اهمیت دادن و اهمیت بخشیدن به فرهنگ و زبان فارسی همیشه برای ما به عنوان مردم عادی جزو مهمترین مسائل در زندگی شخصی و روزمره و در مسائل تخصصی‌تر مانند تجارت، کار، سفر و.... بوده است. زبان فارسی را نباید محدود به امور روزمره کرد. ما به عنوان کسانی که به زبان فارسی صحبت می‌کنیم و پیوسته و هرچند در سطح یک شعار بسیار بلند گفته ایم که باید زبان فارسی را پاس بداریم، باید دامنه لغات خود را گسترده و وسیع کنیم.
وی می‌افزاید: نباید زبان را به واژه‌های گذشته و آنچه که تا به امروز به ما یاد داده‌اند محدود کنیم. این‌ها مهمترین چیزهای است که من از تلاش‌های بی وقفه‌ی استاد معین و امثال ایشان در حیطه‌ی ادبیات و زبان فارسی یاد گرفته‌ام، یاد گرفته‌ام ساده از کنار لغات و معانی آنها نگذرم چرا که واژگان مهمترین عناصر در زبان هستند. فضای مجازی پر است از واژگان و ترکیباتی که سبب تضعیف زبان فارسی شده‌اند. استفاده‌ی مکرر و مدام از برخی واژگان که کاربرد زیادی در زندگی روزمره و عادی دارند می‌تواند هشدار و زنگ خطری برای تحریف و تضعیف زبان فارسی باشد. فکر می‌کنم امروزه بیشتر به فرهنگ لغت‌ها نیاز داریم.
پناهی اضافه می‌کند: آنچه از ظواهر امر پیداست این بی‌توجهی به زبان فارسی در فضای مجازی باعث خسارت جبران‌ناپذیر فرهنگی شده‌است. امیدوارم به عنوان اقشار مختلف مردم از این میراث گرانبها به درستی استفاده کنیم، ادبیات خود را محدود به زمان‌های قدیم ندانیم و آنقدر سطح دانستگی و دامنه لغات خود را بالا ببریم که بی مکث و بدون وقفه شیوا، با کلمات زیبا و زبان شیرین فارسی صحبت کنیم و فکر می‌کنم با این کار که هدف اصلی بزرگانی چون استاد معین بوده است، می‌توانیم قدردان این بزرگان باشیم که عمر خود را برای حفظ ادبیات فارسی گذاشته اند.
نظر شما