به گزارش خبرنگار ایمنا، معضل چالش برانگیز اعتیاد و روند رو به رشد آن به ویژه در بین جوانان و زنان، زنگ خطری برای خانواده‌ها و جامعه است، چراکه منشأ بیش از نیمی از جرایم کشور مربوط به مواد مخدر است. متأسفانه بسیاری از جوانان به علت احساس درماندگی، ناکامی یا برای رهایی از تنهایی و فشار روانی معتاد می‌شوند که رهایی از آن به سادگی میسر نیست. اعتیاد به مواد مخدر به عنوان جدی‌ترین مسئله اجتماعی کشور، وجوه مختلف جامعه شناسی و روان شناسی دارد.
به اعتقاد تحلیلگران اجتماعی، اعتیاد به مواد مخدر به عنوان یکی از مسائل پیچیده اجتماعی در عصر حاضر، زمینه ساز بروز بسیاری از آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی دیگر است و باید با افزایش دانش عمومی با آن مقابله کرد تا از تباهی افراد و به دنبال آن جامعه پیشگیری شود. آمارهای غیررسمی نیز در خصوص شمار معتادان منتشر می‌شود که در جی خود تأمل برانگیز است.
دسترسی و سهولت مصرف مواد مخدر خطری جدی در کمین جوانان
مرتضی پدریان، جامعه شناس و استاد دانشگاه در خصوص مصرف مواد مخدر به خبرنگار ایمنا می‌گوید: مصرف مواد مخدر افزایش یافته و در این میان مواد با سهولت مصرف به خطری جدی برای نسل جوان تبدیل شده است؛ سن مصرف مواد اعتیادآور نیز به شدت کاهش یافته و بر اساس برخی اخبار و اطلاعات به طور میانگین به هفت سالگی رسیده است.
وی در خصوص افزایش اعتیاد زنان ادامه می‌دهد: میزان آسیب‌زایی و آسیب دیدگی زنان بیشتر از آسیب‌زایی و آسیب دیدگی مردان است، در حقیقت زنان معتاد در معرض آسیب دیدگی بیشتر و آسیب‌زایی بالاتری نسبت به مردان قرار دارند و اثرگذاری آنان کاملاً متفاوت است و در حقیقت از نظر میزان آسیب‌زایی و آسیب دیدگی زنان معتاد در مقایسه با مردان فوق‌العاده بیشتر است. خطر و انتقال بیماری‌ها، ارتکاب بزهکاری‌ها، برچسب‌های منفی و … از مضرات وجود اعتیاد در زنان است، همچنین نگاه‌های تحقیرآمیز و منفی که به یک زن معتاد در اجتماع می‌شود، بسیار متفاوت‌تر و بیشتر از مرد معتاد است.
این جامعه شناس خاطرنشان می‌کند: نتایج تحقیقات نشان می‌دهد در حال حاضر با آن که شیوع مصرف مواد مخدر در کشورهای صنعتی کاهش قابل توجهی داشته اما شاهد روند فزاینده شیوع مصرف مواد مخدر در کشورهای در حال توسعه هستیم همچنین مصرف مواد مخدر از نوع سنتی به صنعتی تغییر کرده است و در این میان خطرات جدی جوانان را تهدید می‌کند.
وی با اشاره به بیشترین نوع مصرفی مواد مخدر در جامعه به ویژه در بین جوانان، تصریح می‌کند: سورچه بیشترین نوع مواد مخدری است که در حال حاضر در جامعه مصرف می‌شود، چراکه ذائقه مصرف به مواد مخدر بی بو، بدون نیاز به ادوات خاص، بی تأثیر بر ظاهر افراد و دارای اثرگذاری سریع و بیشتر گرایش دارد.
علل گرایش افراد به مصرف مواد مخدر
پدریان در خصوص علل گرایش افراد به سمت مصرف مواد مخدر، می‌گوید: افراد به دلیل سرکوب شدن در اجتماع، جبران نیازها و کمبودها، دستیابی به هیجان، رسیدن به استقلال و خودباوری‌های کاذب، کاهش نظارت خانواده بر نوجوان و جوان، دوستان نامناسب، نداشتن توانایی نه گفتن، رفتن به سمت شادی‌های آنی، تشویق نوجوانان در شبکه‌های اجتماعی به مصرف مواد، فقر و … به سمت مصرف مواد مخدر تمایل پیدا می‌کنند و به جای نجات از مشکلات، در باتلاق آسیب‌ها فرو می‌روند.
وی با بیان این که مصرف مواد مخدر رفتارهای پرخطر و پیامدهای منفی جسمی و روانی فراوانی برای مصرف کننده دارد، می‌افزاید: خودشناسی صحیح در جامعه با شناخت توانایی‌ها و استعدادهای افراد می‌تواند نقش مؤثری در کاهش گرایش به مصرف مواد مخدر به ویژه در بین جوانان و نوجوانان و کاهش آسیب‌های اجتماعی داشته باشد، زیرا دام اعتیاد هر روز گسترده‌تر از دیروز می‌شود و سهولت گرفتاری در این دام بیشتر می‌شود.
این جامعه‌شناس با اشاره به آسیب‌هایی که مصرف مواد مخدر برای فرد و جامعه دارد، می‌گوید: آسیب‌های اجتماعی از جمله سوءاستفاده‌های جنسی به ویژه در میان دختران جوان، افزایش میزان خشونت، بیماری‌هایی مانند ایدز و هپاتیت، فرار از خانه، خودکشی، طلاق، پایبند نبودن به بنیان خانواده، خیانت، کاهش اعتماد خانواده به نسل جوان، افزایش سن ازدواج و … تنها بخشی از آسیب‌هایی است که می‌توان در خصوص مصرف مواد مخدر عنوان کرد و در جامعه امروز کمتر می‌توان راهکارهای مؤثر و پیشگیری کننده برای کاهش مصرف مواد ارائه داد چرا که هر روز راهی جدید به سمت این تباهی گشوده می‌شود و نیاز است تا علاوه بر پیشگیری‌های اجتماعی و فرهنگی راهکارهای کلان مانند رفع بسیاری از مشکلات مانند بیکاری و مشکلات اقتصادی را در پیش گرفت.
وی با اشاره به نقش رسانه‌ها در پیشگیری از مصرف مواد مخدر، اضافه می‌کند: رسانه‌ها با آگاه‌سازی می‌توانند در خصوص کاهش خطر سهولت دسترسی به مواد مخدر و آسیب‌های روحی و روانی که مصرف مواد مخدر بر فرد و جامعه می‌گذارد، قدم‌های مؤثری بردارند، متأسفانه امروز حتی اطلاع رسانی برای معرفی مضرات انواع مواد مخدر به خوبی انجام نمی‌شود در حالی که برخی مواد مخدر صنعتی می‌تواند با یک بار مصرف، فرد را درگیر اعتیاد کند و زمینه‌ساز آسیب‌های جدی‌تری برای دستیابی افراد به مواد مخدر شود.
افزایش مصرف جواد مخدر صنعتی در بین جوانان
احسان شریفی، کارشناس پژوهش، برنامه‌ریزی و مقابله شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان اصفهان در خصوص اقدامات کاهش عرضه و تقاضای مواد مخدر در سطح ملی و استانی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: تولید و توزیع مواد مخدر سابقه هفت هزار ساله دارد و موضوعی است که سال‌ها ادامه داشته و از جایی که این امر در دنیا پررنگ شده از نظر کارشناسان قابل پیشگیری حتمی نیست اما این امر زمینه ساز گرایش به سایر مواد و آسیب‌ها می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: مشکلات امنیتی، اجتماعی، بهداشتی و روانی بسیاری در اثر مصرف مواد مخدر برای کشورها به وجود آمده است در کشور ما نیز استان اصفهان یک چهار راه مواصلاتی است که سرریز توزیع مواد مخدر وارد استان می‌شود و آن را دچار چالش‌های بسیاری می‌کند. مبارزه با بنیان‌های مالی و اقتصادی قاچاقچیان باعث می‌شود تا بیشتر بتوانیم با آنها مقابله کنیم. کمیته مقابله با اموال قاچاقچیان به رفع بسیاری از معضلات در زمینه مواد مخدر کمک کرده است همچنین در این کمیته اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر، افزایش و نگهداری مراکز حمایت از معتادان و پاکسازی شهر با دستگیری، ساماندهی و حرفه آموزی معتادان انجام می‌شود.
رتبه دوم استان اصفهان در زمینه دستگیری قاچاقچیان
کارشناس پژوهش، برنامه‌ریزی و مقابله شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان اصفهان در خصوص کشفیات کشوری در سال‌های ۹۸ و ۹۹ خاطرنشان می‌کند: بیش از ۹۵۰ تن در سال ۹۸ و حدود یک هزار و ۱۷۰ تن انواع مواد مخدر در سال ۹۹ در کشور کشف شده است که حدود ۲۴ درصد از کشفیات تریاک و بقیه کشفیات سایر مواد مانند حشیش بوده است همچنین استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان در صدر کاشفان مواد مخدر هستند، اما تهران و اصفهان بیشترین میزان دستگیری قاچاقچیان را دارند و استان اصفهان در این زمینه رتبه دوم کشوری را دارد.
وی با بیان این که ۲۲۴ هزار قاچاقچی در سال ۹۹ در کشور دستگیر شده است، تصریح می‌کند: استان اصفهان از نظر جمع آوری معتادان نیز رتبه دوم کشوری را دارد، در سال ۹۸ حدود ۴۵ تن کشفیات انواع مواد مخدر در استان انجام شده و در سال ۹۹ نیز ۵۴ تن کشفیات انواع مواد مخدر استان بوده است و نزدیک به دو میلیون و ۸۰۰ هزار معتاد خالص در رده سنی ۱۵ تا ۶۰ سال در کشور داریم که علی‌رغم ترک مواد مخدر نمی‌توانند مصرف مواد مخدر را کنار بگذارند و اگر این افراد بخواهند روزانه حدود دو گرم مواد هم مصرف کنند به عدد بزرگی در زمینه مصرف مواد مخدر در کشور می‌رسیم، در دنیا مطرح است که یک پلیس خوب باید حدود ۲۵ درصد مواد ورودی به کشور را کشف کند که این آمار در کشور ما بیش از آمار جهانی است.
شریفی با اشاره به آمار دستگیری قاچاقچیان در سال ۹۹ اظهار می‌کند: در سال ۹۹ بیش از ۱۷ هزار قاچاقچی در استان دستگیر و بیش از هفت هزار معتاد در طرح‌های مختلف جمع آوری شده‌اند، در سال ۹۰ نرخ شیوع مصرف مواد مخدر در استان ۱.۹۹ بوده که این رقم در سال ۹۵ که آخرین سرشماری نرخ شیوع بوده به ۲.۴ دهم رسیده است. این ارقام نرخ شیوع مصرف مواد مخدر است و شیوع به این معناست که هر نفر یک بار یک ماده مخدر را تست کرده باشد بنابراین این آمار قطعی نیست. رتبه استان اصفهان در زمینه نرخ شیوع مصرف مواد مخدر در کشور در سال ۹۰، ۱۹ بوده و در سال ۹۵ به ۲۳ رسیده است.
درمان واقعی اعتیاد در کشور ناموفق است
افسانه مطلب‌زاده، کارشناس درمان شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان اصفهان در خصوص اقدامات و برنامه‌های کاهش عرضه و تقاضای مواد مخدر به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: درمان واقعی یا همان علاج اعتیاد در کشور ناموفق است چرا که در یک دوره درمانی محدود نمی‌توان اعتیاد را درمان کرد بنابراین این موضوع بیشتر به سمت کنترل مصرف مواد مخدر و اعتیاد سوق پیدا می‌کند تا از این طریق بتوانیم از شدت آسیب‌های جسمی، اجتماعی، حقوق و غیره بکاهیم. در حال حاضر درمان اعتیاد بیشتر در حد کنترل است و مراکز ماده ۱۶ و ۱۵ قانون در این زمینه فعالیت می‌کنند، در استان اصفهان هشت مرکز در حوزه ماده ۱۵ و دو مرکز در حوزه ماده ۱۶ فعال است که مهم‌ترین مراکز در حوزه ماده ۱۵ مراکز MMT و کمپ‌ها هستند. در استان حدود ۴۸۰ مرکز MMT و کمپ فعالیت دارند.
در مراکز MMT درمان‌های روانی به طور جدی پیگیری نمی‌شود
وی ادامه می‌دهد: درمان MMT یا درمان با متادون یک درمان نگهدارنده است و در این روش متادون جایگزین مواد مخدر می‌شود. این نوع درمان و مصرف متادون قانونی است و پزشک روند سلامت فرد را پیگیری می‌کند تا بر اساس این درمان زندگی فرد معتاد وضعیت بهتری پیدا کند، همچنین برای افرادی که سن آنها بالا است و تمایلی به ترک مواد مخدر ندارند در این مراکز تحت نظر پزشک شربت تریاک تجویز می‌شود. باید بدانیم درمان جسمی مواد تنها بخشی از درمان است در حالی که درمان اعتیاد ابعاد مختلفی دارد و در صورت پرداختن به تمام ابعاد به درمان واقعی دست می‌یابیم.
کارشناس درمان شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان اصفهان با تأکید بر این که درمان صرفاً نباید جسمی باشد، می‌افزاید: اعتیاد مشکلات اجتماعی فراوانی برای افراد به وجود می‌آورد، گاهی نیز مشکلات خانوادگی و اجتماعی سبب می‌شود تا فرد به سمت اعتیاد برود و جدا کردن این دو مبحث کار سختی است. فردی که چندین سال است مواد مصرف می‌کند طی چند هفته و یا چند ماه به طور قطعی درمان نخواهد شد و این یکی از چالش‌هایی است که ما در کمپ‌ها با آن مواجه هستیم چرا که در کمپ‌ها طی چند هفته می‌خواهند فرد معتاد را درمان کنند. به طور کلی بزرگترین مشکل حوزه درمان اعتیاد این است که هیچ گاه تمام ابعاد درمان در نظر گرفته نمی‌شود.
درمان جسمی اعتیاد، ارزان‌ترین درمان
وی با بیان این که در بحث درمان اعتیاد درمان جسمی ارزان‌ترین درمان است، می‌گوید: در درمان اعتیاد باید علاوه بر درمان جسمی درمان روانی را نیز مدنظر قرار داد، این در حالی است که در مراکز MMT درمان‌های روانی به طور جدی پیگیری نمی‌شود و یا گاهاً خود بیمار از انجام آنها استقبال نمی‌کند. در ادامه روند درمان خانواده‌های بیماران نیز باید مشاوره دریافت کنند تا زمینه ساز بازگشت فرد به سمت اعتیاد نشوند، بنابراین مراقبت‌های بعد از درمان بسیار مهم است تا مصرف مواد عود نکند.
مطلب زاده با توضیح این که ۵۵۰ مرکز در حوزه درمان و کاهش آسیب‌ها در حال خدمت رسانی هستند، اضافه می‌کند: در مراکز ماده ۱۵ افراد به صورت داوطلب برای ترک اعتیاد مراجعه می‌کنند و در مراکز ماده ۱۶ معتادان با توجه به شرایطی که دارند به اجبار برای ترک اعتیاد می‌روند. ظرفیت مراکز ماده ۱۶ در استان اصفهان زیاد نیست و تنها دو مرکز ماده ۱۶ که یکی از آنها تحت پوشش بهزیستی و دیگری تحت پوشش سپاه فعال هستند و ظرفیت هرکدام از این مراکز حدود ۲۰۰ نفر است که جمعاً این مراکز می‌توانند ۴۰۰ معتاد متجاهر را پوشش دهند، این عدد نسبت به حدود سه هزار معتاد متجاهری است که در استان اصفهان وجود دارد بسیار کم است و در شرایط فعلی نیز امکان افزایش مراکز و یا افزایش ظرفیت موجود را نداریم.
نظر شما