به گزارش خبرنگار ایمنا، با توجه به اینکه در روزهای ابتدایی هلال ماه ذی‌القعده به سر می بریم و هرشب شاهد افزایش روشنایی آن هستیم، می‌توانیم نظاره‌گر پدیده "زمین تاب" باشیم که مورد توجه عکاسان نجومی است. به منظور بررسی بیشتر این پدیده با فاطمه فخرایی فرد، کارشناس تیم علمی رصدخانه لارستان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
"زمین تاب" چیست؟
در شب‌هایی که ماه در فاز نو قرار دارد، می‌توانید از درخشش کم رنگی که قسمت تاریک دیسک ماه را روشن می‌کند لذت ببرید. این پدیده بهتر است درست پس از غروب خورشید یا قبل از طلوع خورشید مشاهده شود. تابش زمین تاب در تمام مراحل ماه به جز در مرحله ماه کامل و جدید وجود دارد، اما اثر آن در مقایسه با نور درخشان خورشید که سطح ماه را روشن می‌کند بسیار ضعیف است و چشم ما فقط می‌تواند آن را در نزدیکی مراحل هلال نو تشخیص دهد.
"زمین تاب" هنگامی رخ می‌دهد که نور خورشید از سطح زمین منعکس شده و قسمت تاریک سطح ماه را روشن کند. نوری که زمین تاب ایجاد می‌کند یک بار از سطح زمین و سپس از سطح ماه منعکس می‌شود. این نور نسبت به قسمت روشن ماه بسیار کم نورتر است. این پدیده منحصر به زمین و تنها قمرش نیست و زمانی که در قمر دیگر سیارات رخ دهد، سیاره تاب نامیده می‌شود.
همچنین این پدیده "تابش خاکستری"، "ماه قدیمی در آغوش ماه جدید" و "تابش داوینچی" نامیده می‌شود.
بهترین زمان دیدن پدیده "زمین تاب" چه موقع است؟
زمین تاب بهتر است چند روز قبل و بعد از ماه نو درست بعد از غروب خورشید یا قبل از طلوع خورشید دیده شود. دانشمندان زمانی که در حال بررسی علل گرم شدن کره زمین بودند دریافتند که این پدیده در آوریل و مه (فروردین تا خرداد) شدیدتر است.
زمین از روی ماه تا چه حد درخشان است؟
ماه دارای آلبدو متوسط ۰.۱۲ است در حالی که متوسط آلبدو کره زمین ۰.۳ است؛ این بدان معنی است که ماه حدود ۱۲ درصد از نور خورشیدی که به آن می‌رسد را منعکس می‌کند. از طرف دیگر زمین حدود ۳۰ درصد از کل نور خورشید را که به سطح آن برخورد می‌کند، منعکس می‌کند؛ پس کره زمین وقتی از ماه دیده می‌شود حدود ۱۵ برابر روشن‌تر از ماه کامل که از زمین دیده می‌شود، به نظر می‌رسد.
"آلبدو" چیست؟
میزان روشنایی زمین تحت تأثیر آلبدو ماه قرار دارد. "آلبدو " میزان انعکاس تابش نور خورشید توسط یک جرم آسمانی است. اندازه گیری آن در مقیاسی انجام می‌شود که دامنه آن از صفر تا یک است. جسمی که دارای آلبدو صفر باشد نور خورشید را منعکس نمی‌کند و کاملاً تاریک است در مقابل یک جرم آسمانی با آلبدو یک تمام پرتوهای خورشید را که به آن می‌رسد منعکس می‌کند.
در ابتدا تصور می‌شد که اقیانوس‌های زمین منبع اصلی تابش زمین هستند اما در واقع منابع اصلی ابرها هستند. زمین می‌درخشد زیرا نور خورشید را منعکس می‌کند و ابرها بیشترین بازتاب را انجام می‌دهند. وقتی فضانوردان آپولو به زمین نگاه کردند، اقیانوس‌ها تاریک و ابرها درخشان بودند. هرچه زمین ابری تر باشد، تابش زمین نیز روشن‌تر است.
"آلبدو" عامل مهمی در تغییرات آب و هوایی است زیرا میزان انرژی خورشیدی که توسط زمین جذب می‌شود با "آلبدو" مشخص می‌شود. یافته‌های جدید در رابطه با آلبدو به دانشمندان در درک بهتر تغییرات آب و هوایی جهانی و بهبود مدل‌های اقلیمی کمک خواهد کرد.
"آلبدو" چگونه در تغییرات آب و هوایی مؤثر است؟
آلبدو در تغییرات سیستم آب و هوا یی از اهمیت خاصی برخوردار است. در ساده‌ترین سطح اگر "آلبدو" زمین افزایش یابد تا نور خورشید بیشتر منعکس شود، آب و هوا خنک می‌شود در مقابل اگر "آلبدو" کاهش یابد آب و هوای گرم‌تری به دنبال خواهد داشت. تغییرات آب و هوایی ممکن است به نوبه خود منجر به تغییراتی در آلبدو شود؛ به عبارت دیگر آنها روی یکدیگر تأثیر می‌گذارند. از تعامل آلبدو و آب و هوا اطلاع کافی نداریم و هنوز این موضوع در دست مطالعه و بررسی است.
درخشندگی "زمین تاب" به چه عواملی بستگی دارد؟
آخرین تحقیقات نشان می‌دهد درخشندگی زمین تاب بجز "آلبدو" به عوامل دیگری مانند مقدار خشکی یا اقیانوس، میزان پوشیده شدن از یخ، صحرا و پوشش گیاهی نیز ربط دارد. طیف سنجی به آنها این امکان را می‌دهد که ماهیت سطح بازتابنده را با جزئیات بیشتری درک کنند.
پوشش گیاهی طول موج‌های نوری رنگ آبی را بیشتر جذب می‌کند درحالیکه در طیف مادون قرمز بازتابنده است. یخ، برف و خاک ویژگی‌های جذب مشخصه شده‌ی دیگری برای خود دارند. اقیانوس‌ها، اگر به شدت توسط ابر پوشانده نشوند، نور قطبیده را به سمت ماه انعکاس می‌دهند.
آیا عکاسی نجومی از پدیده "زمین تاب" ممکن است؟
بله، یکی از پدیده‌های مورد توجه عکاسان آسمان شب "زمین تاب" است. می‌توان پدیده "زمین تاب" را در قاب عکسی به همراه سوژه‌های زمینی قرارداد و آثاری زیبا خلق کرد. اگر این منظره توسط یک دوربین عکاسی ثبت شود با کمی نوردهی بیشتر می‌توان بخش تاریک ماه را کمی روشن‌تر ثبت کرد که در نتیجه ماه به صورت کامل دیده می‌شود (هلال باریکی از ماه کاملاً روشن و بقیه قسمت‌ها نیمه روشن است.
بیشتر بخوانید: رویدادهای نجومی هفته آخر خرداد ۱۴۰۰+ جزئیات
نظر شما