به گزارش خبرنگار ایمنا، به اعتقاد درمانگران حوزه اعتیاد بازگشت دوباره به مصرف مواد مخدر که این روزها بر اساس برخی تحقیقات ۹۰ درصد بیماران را درگیر می‌کند، جز با تغییر سبک زندگی، افکار و اندیشه، نوع جهان‌بینی و تداوم ارتباط با درمانگران و مشاوران درمان نمی‌شود. سوء‌مصرف مواد مخدر به عنوان یکی از معضلات بین‌المللی که تحت عنوان وابستگی دارویی هم شناخته می‌شود، به دلیل برخی عوامل اجتماعی همچون بیکاری، طلاق، اختلافات خانوادگی، کمبود عاطفی و گاه تجربه سرخوشی موقت اتفاق می‌افتد. در جامعه ایران نیز در حال حاضر دو میلیون و ۸۰۸ هزار نفر در کشور مواد مخدر مصرف می‌کنند که بر اساس برخی تحقیقات ۸۰ تا ۹۰ درصد به ویژه در شش ماه نخست درمان، دوباره به مصرف مواد مخدر روی می‌آورند.
ترک اعتیاد مجموعه فعالیت‌های درمانی یا پزشکی است که برای رهایی فرد معتاد به مواد مخدر مانند تریاک، هروئین، حشیش، الکل، شیشه و سایر مواد انجام می‌شود، روش درمان و نوع دارو مطابق سوابق و وضعیت بیمار متفاوت است و باید توسط پزشک متخصص مشخص شود. اعتیاد باید هم از لحاظ جسمی و هم روانی درمان شود و در صورتی که درمان به صورت موازی انجام نشود احتمال بازگشت و عود بیماری بالا است. افراد زیادی هستند که به دفعات اقدام به ترک اعتیاد کرده‌اند و دوباره بعد از مدت کوتاهی گرفتار این بیماری شده‌اند، برای ترک اصولی و درمان قطعی باید روند درمان و ترک اعتیاد تحت مراقبت پزشک متخصص روانپزشکی و تیم مشاوره و روانشناسی انجام شود.
کلینیک‌های ترک اعتیاد خدمات بهینه ای برای ترک اعتیاد و متادون درمانی برای بیماران درگیر اعتیاد دارند، همچنین مراکز اقامتی بهبود و بازتوانی اعتیاد خدمات درمانی را برای بیماران درگیر اعتیاد دارند، سازمان بهزیستی به عنوان پیشرو در عرصه پیشگیری و درمان اعتیاد کشور اولین دستگاهی است که به پیشگیری علمی، نوین و درمان همه جانبه و مبتنی بر شواهد، به مبارزه مشکل مهم کشوری و جهانی اعتیاد پرداخته است و «الگوی جامع درمان و بازتوانی اعتیاد مبتنی بر تداوم درمان» را تهیه کرده است.
این الگو بر اساس مدل ترکیبی اکثر رویکردهای درمان و مداخله اعتیاد و تجارب متعدد حاصل از آنها، طراحی شده است که به طور همزمان علاوه بر ارائه مداخلات سم زدایی و پرهیز مدار به رفع چالش‌های خانوادگی و اجتماعی بیمار، مداومت بر مراقبت بیمار، مداخلات روانی اجتماعی و توانمندسازی شغلی پرداخته و تمام این خدمات در قالب طرح درمان به صورت موردی برای هر فرد طی برنامه مدیریت مورد حین درمان و پس از ترخیص ارائه می‌شود.
خدمات درمانی به معتادان در دوران کرونا
رضا روزبهانی، متخصص پزشکی اجتماعی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص فعالیت مراکز ترک اعتیاد در موج چهارم کرونا، اظهار می‌کند: تعدادی از مراکز ترک اعتیاد رسمی زیر نظر وزارت بهداشت و تعدادی زیر نظر بهزیستی هستند و مطابق مجوزهایی بازرسی از این مراکز به وسیله دانشگاه علوم پزشکی انجام می‌شود و همه این مراکز ترک اعتیاد تمهیداتی هم برای کرونا داشتند، قبل از کرونا بیماران هنگام ورود به مراکز و کلینیک‌ها موظف به زدن اثر انگشت بودند و در کرونا الزامی به انگشت زدن نیست و این مورد حذف شده است، در مورد دارو دادن تا حدودی دست را باز گذاشتند و اگر قرار بود هفت روزه دارو به بیمار بدهند این دوره تا حدودی طولانی‌تر شده است و بیماران برای گرفتن دارو هر ۱۰ روز یکبار مراجعه می‌کنند و بیمارانی که سابقه اعتیاد طولانی داشتند در کرونا دارو را به منزل می‌بردند.
وی اضافه می‌کند: در کرونا هر کسی که وارد کلینیک‌های ترک اعتیاد می‌شود باید حتماً ماسک بر صورت داشته باشد، بسیاری از کلینیک‌ها وسایلی برای ضدعفونی کردن دست‌های بیماران و الکل‌های پدالی، الکترونیکی در کلینیک‌ها برای استفاده مراجعه کننده ها قرار دادند تا اگر دست‌های بیمار با سطوح تماس پیدا کرد بتواند سریع ضدعفونی کند. تقریباً همه کلینیک‌ها برای آن قسمتی از کلینیک که بیمار مراجعه دارد و با پرسنل بیشتر مواجه هستند از شیلدهای پلاستیکی استفاده می‌شود، جلوی اتاق پرستاری ظروف همه یک بار مصرف است، باد پرسنل دستکش بر دست داشته باشند و زدن ماسک و رعایت پروتکل‌ها را برای مقابله با ویروس کرونا مد نظر داشته باشند و تقریباً همه پرسنل کلینیک‌های ترک اعتیاد در برابر کرونا واکسینه شدند.
واگذاری توزیع متادون به داروخانه‌ها خطرناک است
این متخصص پزشکی اجتماعی، تصریح می‌کند: در موج چهارم کرونا روش‌های ترک اعتیاد مانند روال قبل در کلینیک‌ها انجام گرفت و دستورالعملی برای محدودیت در کار کلینیک‌ها و پذیرش بیمار در زمینه اعتیاد نداشتیم و کلینیک‌ها در موج‌های کرونا بیماران را پذیرش می‌کردند و دارو هم تجویز شده است، به دلیل اینکه یک نفر می‌خواهد اعتیاد خود را ترک کند نمی‌توان به او گفت در حال حاضر موج کرونا است و مراجعه نکند و از لحاظ ساختار کار ارائه خدمات به بیماران برای ترک اعتیاد در موج چهارم کرونا با رعایت بیشتر پروتکل‌های بهداشتی وزارت بهداشت انجام می‌گرفت.
روزبهانی در مورد پیشنهاد متادون درمانی در داروخانه‌ها، تاکید می‌کند: این اتفاق هنوز نیفتاده است و افراد حرفه‌ای با این برنامه مخالف هستند، به دلیل اینکه متادون دارویی بسیار خطرناک است اگر این دارو در داروخانه به وسیله یک نفر توزیع شود، علاوه بر تجمع گسترده افراد جلوی درب داروخانه باعث می‌شود که ارتباط بیماران با کلینیک‌ها قطع شود، در حالی که بسیاری از بیماران نمی‌خواهند که ارتباط آنها با پزشک قطع شود و اگر قرار به این کار باشد به طور یقین با موجی از مسمومیت‌ها و مرگ و میرها ناشی از مصرف بدون استاندارد و خودسرانه متادون در بین بیماران مواجه می‌شویم، در صورتی که تاکنون در هیچ جای دنیا چنین اتفاقی نیفتاده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، می‌افزاید: پیشنهاد این بحث مربوط به کرونا نیست و قبل از کرونا این بحث وجود داشت که توزیع متادون را به داروخانه‌ها بدهند، بدنه‌ای از معاونت و غذا و داروی وزارتخانه تمایل دارند این کار را کارشناسی کنند، این در حالی است که اگر مصرف متادون حتی با تجویز پزشک برای بیمار صورت بگیرد دیگر هیچ کنترلی وجود ندارد به دلیل اینکه پزشک در کلینیک برای بیمار دارویی را تجویز می‌کند و برای گرفتن دارو به داروخانه مراجعه می‌کند و این کار بسیار سخت خواهد شد، داروخانه‌ها محل تجمع افراد متعددی است که فرایند مراجعه و آرامش بیماران را بهم می‌زند.
وی ادامه می‌دهد: برای انجام این برنامه یک مرکز برای این کار دایر نمی‌شود و احتمال دارد که یک داروخانه بیماران ۱۰ کلینیک را پوشش دهند و هر کلینیک قریب به ۲۰۰ بیمار دارد و تجمع این تعداد بیمار جلوی درب داروخانه و محرمانه نبودن وضعیت بیمار و حفظ نشدن آرامش او از ضعف‌های این طرح است و نشان می‌دهد این کار غیرکارشناسی و غیراستاندارد است و بسیاری از پزشکان در کلینیک‌ها با انجام این برنامه مخالف هستند.
این متخصص پزشکی اجتماعی در مورد روش‌های ترک اعتیاد در کلینیک‌ها، تصریح می‌کند: باید ترک اعتیاد در هر شرایطی صورت بگیرد و انجام این کار در کرونا هم تعطیل نشده است، بیمار درگیر اعتیاد در وضعیت بحرانی قرار دارد و کلینیک موظف هستند او را برای درمان پذیرش کنند تا از مصرف مواد مخدر او جلوگیری شود، عمده موارد بیشتر کار کلینیک‌ها بر روی متادون درمانی است.
روزبهانی، اظهار می‌کند: داروی متادون به صورت شربت و قرص است، در حال حاضر اقبال به سمت داروی شربت تریاک (اپیوم تینکچر) است که متقاضی آن نسبت به قبل بیشتر شده و داروی مضری نیست و بیماران تمایل به استفاده از این شربت برای درمان پیدا کردند و جواب‌های خوبی هم گرفتند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، تاکید می‌کند: داروی متادون داروی بسیار خطرناکی است و واگذاری آن به داروخانه و توزیع آن در بین بیماران بدون نظارت پزشکان کلینیک‌ها کار بسیار خطرناکی است و احتمال دارد با بالا بودن دوز مصرف بیمار که کنترلی روی آن وجود ندارد دچار مسمومیت و مرگ و میر شود.
فعالیت ۸۷ مراکز اقامتی بهبود و بازتوانی اعتیاد در استان اصفهان
علی اکبر ابراهیمی، معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان اصفهان، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به فعالیت ۸۷ مراکز اقامتی بهبود و بازتوانی اعتیاد در سراسر استان، اظهار می‌کند: سیستم کار این مراکز پرهیز مدار است و داروی ضد مخدر تزریق نمی‌شود، این مراکز همتا مدار هم هستند، یعنی همتاهایی که بهبود یافته‌اند در این مراکز به همتایانی که مراجعه می‌کنند کمک می‌کنند، دوره‌های درمانی ۲۱ تا ۲۸ روز است و مفهوم ۲۱ روز هم از قانونی بوده که در خارج کشور روانشناسی ادعا کرد با گذشت ۲۱ روز تغییر عادت صورت می‌گیرد.
وی تاکید می‌کند: افرادی که داوطلب درمان اعتیاد هستند به وسیله خانواده یا پلیس به این مراکز ارجاع داده شده و پذیرش می‌شوند، آنها به مدت یک تا دو هفته در اتاق قرنطینه (اتاق سم زدایی) قرار می‌گیرند، پزشک این افراد را معاینه کرده و در صورت سرماخوردگی و درد، برای تسکین دارو برای آنها تزریق می‌شود، داروها ضد مخدر و متادون نیست، این داروهای OTC و روی پیشخوان داروخانه هست، معمولاً در کمپ‌ها دادن داروی ضد مخدر ممنوع و سیستم پرهیز مدار است.
معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان اصفهان، تصریح می‌کند: چهارمین نوع اصول این مراکز بازتوانی ایمان مدار است، یعنی اینکه من ایمان دارم در کمک به همنوع و همدرد، خودم پاک می مانم و احتمال دارد که آن فرد پاک و درمان نشود اما من خودم در طی این کمک پاک می مانم، این چهار مورد اصول این مراکز بازتوانی است و هزینه این مراکز امسال یک میلیون و چهارصد هزار تومان است، این هزینه بر اساس رتبه مراکز اقامتی بهبود و بازتوانی اعتیاد مشخص می‌شود.
ابراهیمی، اضافه می‌کند: بهزیستی برای دوره درمان یارانه می‌دهد و این یارانه هم بر حسب شرایط بیمار از ۵۰۰ هزار تومان شروع شده و تا حدی ادامه دارد که مددکار اجتماعی تشخیص دهد، حتی ممکن است دوره درمان برای بیمار رایگان باشد، دستورالعمل‌هایی برای پذیرش بیماران از موج اول کرونا و مواجه شدن با این بحران را داشتیم و سازمان بهزیستی این دستورالعمل‌ها را برای مراکز بازتوانی ابلاغ کرد، باید ۵۰ درصد ظرفیت پذیرش مرکز بیمار بپذیرند، برای مثال اگر برای ۶۰ نفر ظرفیت پذیرش داشتند باید ۳۰ نفر پذیرش کنند، به دلیل اینکه فاصله فیزیکی در مراکز رعایت شود.
اعمال قرنطینه ۱۴ روزه برای بیماران مشکوک به کرونا
وی اظهار می‌کند: در موج چهارم کرونا هم مانند دیگر موج‌ها باید همه بیماران برای پذیرش در مراکز بهبود اقامتی و بازتوانی اعتیاد تست کرونا داده باشند و با تست منفی مراجعه کنند، اگر مشکوک به کرونا بودند در اتاق قرنطینه قرار می‌گرفتند و چنانچه فرد علامت‌های حاد نداشت به مدت ۱۴ روز در اتاق قرنطینه کرونا تحت نظارت قرار می‌گرفت. علاوه بر این اقلام بهداشتی مثل ماسک و مواد ضد عفونی کننده در اختیار بیماران قرار می‌گرفت.
معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان اصفهان، می‌گوید: در موج چهارم کرونا رعایت فاصله فیزیکی و آموزش آنلاین به بیماران در مورد ویروس کرونا، علائم و نحوه انتقال و پیشگیری از ابتلاء به این ویروس و اینکه در شرایط حاد بیمار به کجا ارجاع داده شود را به مراکز بهبود اقامتی و بازتوانی اعتیاد ابلاغ کردیم و اینکه افرادی که به این مراکز تردد دارند، حالت قرنطینه برای آنها صورت بگیرد.
وی تاکید می‌کند: در موج‌های کرونا بیمارانی که مرکز بهبود اقامتی و بازتوانی اعتیاد (کمپ‌ها) مراجعه دارند، نباید افراد دیگری به غیر از بیماران درگیر اعتیاد به این مراکز وارد یا خارج شوند و ملاقات‌ها ممنوع است، استفاده از تشک‌های ضدعفونی کننده و همراه داشتن کفش برای بیمار ضروری است و توجه به همه این موارد در کمپ‌ها در بازرسی‌ها مدنظر است، در موج‌های کرونا مرگ و میر تعدادی معتادان را هم داشتیم، اما این اتفاق به دلیل ویروس کرونا نبود و فوت بیماران به علت درگیری آنها با مواد مخدر و اعتیاد بوده است.
ابراهیمی در مورد چهار نوع مرکز اعتیاد برای بیماران درگیر اعتیاد، می‌افزاید: ۵۴ مرکز درمانی سرپایی در استان تحت نظارت بهزیستی و ۳۰۰ مرکز تحت نظارت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان فعال هستند و این مراکز درمان نگهدارنده با متادون و شربت تریاک به بیماران ارائه خدمات می‌کنند. نوع دوم ۸۷ مرکز بهبود و بازتوانی اعتیاد است که ۸۵ مرکز در بخش مردان و دو مرکز در بخش زنان فعال است.
بهترین درمان اعتیاد در مراکز اقامتی اجتماعی درمان مدار است
وی تاکید می‌کند: نوع سوم مراکز اقامتی مراکز اقامتی اجتماعی درمان مدار (تی سی) است که یک مرکز برای مردان و یک مرکز برای زنان دایر و فعال است، بهترین درمان اعتیاد در همه دنیا در مراکز اقامتی اجتماعی درمان مدار است، به دلیل اینکه مدت اقامت بیمار در این مراکز برای چهار ماه است، اما در حال حاضر استقبال مردم از این مراکز کمتر و هزینه درمان آن یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است.
معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان اصفهان، ادامه می‌دهد: مراکز اقامتی اجتماعی درمان مدار دیوارهای کوتاهی دارد، اما کسی از این مراکز فرار نمی‌کند و افراد به مدت چهار ماه در این مراکز اقامت دارند، باید فرد تمایل به رفتن به این مراکز برای ترک اعتیاد داشته باشد و چهار ماه دوره سختی است، این افراد بعد از گذراندن طول دوره سه ماه مدیر درمانی مرکز می‌شوند و ارتباط اجتماعی پیدا می‌کنند، از سال ۲۰۲۰ مرکز اقامتی اجتماعی درمان مدار (تی سی) را در اصفهان راه اندازی کردیم و تلاش‌ها بر این بوده تا آموزش‌های لازم به بیماران درگیر اعتیاد داده شود و در ۳۰ استان دیگر کشور هم مرکز اجتماعی درمان مدار وجود دارد و همه بیماران در این مراکز در حال آموزش هستند و اکنون ظرفیت پذیرش در مرکز اقامتی اجتماعی درمان مدار ۳۰ نفر است.
وی تصریح می‌کند: در مرکز اقامتی اجتماعی درمان مدار با مساحت چهار هکتار زمین کسی حق سیگار کشیدن ندارد، تنها در زمان خاص کنار سطل‌های زباله بیماران درگیر اعتیاد می‌توانند سیگار بکشند و هر کسی جای دیگری سیگار بکشد تنبیه می‌شود و این یک رفتار اجتماعی است که فرد معتاد یاد می‌گیرد در خیابان، اتوبوس، داخل خودرو سیگار نکشد و به مرور زمان این رفتارها را تکرار می‌کند. مرکز اقامتی اجتماعی درمان مدار (تی سی) محیط اجتماعی بسیار قوی است، در این مرکز صندوق قرض الحسنه برای معتادان راه اندازی شده است، معتادان با اقامت در این مراکز با تغییر رفتارهای اجتماعی می‌توانند به زندگی شغلی و اجتماعی گذشته خود بازگردند و امکان گرفتن وام از صندوق مرکز برای اشتغال و زندگی دوباره دارند.
تغییر رفتار بیماران در مرکز اقامتی اجتماعی درمان مدار
معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان اصفهان، می‌گوید: در مرکز اقامتی اجتماعی درمان مدار (تی سی) به شدت بر روی تغییر رفتار این افراد کار می‌شود، آنها در این مرکز شب شعر و برنامه تئاتر دارند، در طول چهار ماه اقامت در این مرکز از ساعت شش صبح بیدار می‌شوند و بعد از ورزش، خوردن صبحانه در کلاس‌ها و آموزش‌ها شرکت کرده و همه قوانین را رعایت می‌کنند، در پاکیزگی و نظافت محیط زندگی همکاری می‌کنند و در طول این مدت اقامت کارهای فرهنگی انجام می‌دهند.
ابراهیمی، تاکید می‌کند: افراد درگیر اعتیاد با اقامت در مرکز اقامتی اجتماعی درمان مدار (تی سی) بعد از گذراندن سه ماه سمت انتظامات این مرکز را گرفته و باید شب‌ها نگهبانی دهند و مواظب رفتارهای بقیه افراد باشند، با اعتماد به آنها وظایف مرکز به این افراد تحویل داده می‌شود و این افراد بعد از دو هفته تغییر مکان می‌دهند آنها روزانه دو ساعت کار می‌کنند، برنامه سمینار، کتاب خوانی و ارزشیابی روزانه دارند و بعد از گذشت چهار ماه از این مرکز مرخص می‌شوند.
وی اظهار می‌کند: بعد مرخصی این بیماران از مرکز اقامتی اجتماعی درمان مدار (تی سی) هفته‌ای یکبار به وسیله مددکار اجتماعی کارهای آنها پیگیری می‌شود، اگر بیکار باشند با گذراندن کلاس‌های فنی و حرفه‌ای به آنها وام ۵۰ میلیونی برای اشتغال داده می‌شود، نوع چهارم هم مراکز کاهش آسیب است و معتادان ته خط که نمی‌خواهند اعتیاد را ترک کنند در این روش به آنها کمک می‌شود تا آسیب کمتری به خود و اجتماع بزنند، دادن سرنگ و وسایل برای پیشگیری از ابتلاء به هپاتیت و ایدز، لباس نو برای پیشگیری از عفونت‌ها برای این بیماران درگیر اعتیاد همچنین دادن غذای گرم و کفش نو در مراکز کاهش آسیب انجام می‌شود.
نظر شما