به گزارش خبرنگار ایمنا، رتبه‌بندی بر اساس اعلام مسئولان وزارت آموزش و پرورش فرآیندی است که منجر به ارتقای کیفیت در آموزش و پرورش می‌شود و هدف مستقیم آن افزایش حقوق نیست، اما منجر به افزایش حقوق هم می‌شود، صلاحیت‌های عمومی شامل شخصیت افراد، تخصص شامل دانش و توانمندی‌های آموزشی و پرورشی و حرفه‌ای شامل مجموعه‌ای از شایستگی‌ها، توانمندی‌ها و مهارت‌هایی است که معلم حین کار به دست آورده و خود را ارتقا می‌دهد و کاملاً مرتبط با شغل معلمی است.
در حقیقت رتبه‌بندی معلمان یکی از پر چالش‌ترین موضوعاتی است که بیش از یک دهه از طرح آن می‌گذرد و تا امروز نتیجه قابل دفاعی نداشته و باعث سردرگمی معلمان و بروز تبعیض در بین آنها شده است، آغاز ماجرای طرح رتبه‌بندی معلمان از سال ۱۳۹۰ که در آن شورای عالی انقلاب فرهنگی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را تصویب کرده و شروع شده و در فصل هفتم هدف‌های عملیاتی و راهکارهای این سند و ذیل هدف دهم یعنی ارتقای منزلت اجتماعی و جایگاه حرفه‌ای منابع انسانی با تاکید بر نقش الگویی و جایگاه معلم و در راهکار دوم به استقرار نظام سنجش صلاحیت‌های عمومی، تخصصی و حرفه‌ای، تعیین ملاک‌های ارزیابی و ارتقای مرتبه (نظام رتبه بندی) علمی و تربیتی معلمان و تقویت انگیزه ارتقای شغلی در آنان بر اساس نظام معیار اسلامی اشاره می‌شود و آن را به‌عنوان راهکار ارتقای جایگاه معلمی معرفی می‌کند.
با گذشت ۱۰ سال از این طرح و تغییر چندین وزیر در آموزش و پرورش همچنان این طرح در لابه لای تصمیمات سلیقه‌ای مدیران مانده و تا امروز هم راه برون رفتی از آن معرفی نشده است، هر کس در مقام مسئولیت درباره این طرح حرف‌هایی می‌زند و هر سال هم بر بندهای این طرح اضافه می‌شود تا شاید این طرح به سرانجام برسد اما با این اوصاف هنوز هم هیچ نتیجه‌ای را نمی‌توان برای آن متصور بود.
دولت افزایش حقوق معلمان را رتبه بندی می‌دانست
مجلس یازدهم از ابتدای کار، پیگیر رتبه‌بندی معلمان بوده است، دولت مدت‌ها زیر بار نمی‌رفت و همان افزایش حقوق معلمان را رتبه‌بندی می‌دانست که در نهایت با اصرار و پافشاری نمایندگان مجلس، دولت قبل از عید لایحه رتبه‌بندی را تدوین و به مجلس ارائه داد است، اما از سوی دیگر لایحه تدوین شده، پاسخگوی انتظارات معلمان نیست و نمی‌تواند مطالباتی را که جامعه فرهنگیان کشور ده سال است دنبال می‌کنند، برآورده کند.
بنابراین ارجاع لایحه عملی نشد چراکه احتمال داشت بخورد به پایان دولت فعلی و کار ناتمام بماند، کلیات لایحه در مجلس تصویب شد، منتها ما در مجلس، با مجامع فرهنگیان و نمایندگان آنها در ارتباط هستیم و سعی خواهیم کرد در بررسی جزئیات لایحه، نواقص برطرف شد و لایحه را تا حدودی به متن مطلوب جامعه معلم‌ها نزدیک کردند و همه تلاش‌ها بر این بوده تا تصویب قانون جامعی بخش عمده‌ای از مطالبات معلمان بعد از ده سال انتظار برآورده شود.
اجرای رتبه بندی معلمان از ابتدای سال ۱۴۰۰
در واقع طبق وعده مسئولان وقت آموزش و پرورش قرار بود مرحله دوم طرح رتبه‌بندی معلمان در سال ۹۵ و همچنین اجرای نظام رتبه‌بندی واقعی معلمان از ابتدای سال ۹۶ اجرایی شود اما این اتفاق رخ نداد، بعد از آنکه سید محمد بطحائی در شهریور به‌عنوان وزیر آموزش و پرورش از مجلس رأی اعتماد گرفت در همان روزها یوسف نجفی، معاون حقوقی وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد که پیش‌نویس اولیه لایحه رتبه‌بندی معلمان را به دولت فرستاده شده و تا پایان سال ۹۶ برای ارسال به مجلس آماده می‌شود.
ابتدای آبان ۹۷ مرکز اطلاع‌رسانی وزارت آموزش‌وپرورش اعلام کرد که لایحه نظام رتبه بندی معلمان در کمیسیون تخصصی امور اجتماعی هیئت دولت تصویب شده و آماده سیر مراحل تصویب در هیأت وزیران است، آذر ۹۷ هم سیدمحمد بطحائی، وزیر سابق آموزش‌وپرورش گفت که لایحه رتبه‌بندی معلمان تا دو هفته آینده تعیین تکلیف می‌شود.
بعد از استعفای بطحائی از سمت وزیر آموزش و پرورش، سیدجواد حسینی که به عنوان سرپرست در این وزارت‌خانه قبول مسئولیت کرده بود، اعلام کرد که دولت برای اجرای این طرح دو هزار میلیارد تومان بودجه تخصیص داده و این بودجه ابلاغ شده است، زمانی که حسینی هم نتوانست رأی اعتماد از مجلس بگیرد کنار رفت و محسن حاجی میرزایی سکان هدایت آموزش و پرورش را به عهده گرفت که از آن زمان هم این مسئولیت را دارد.
پس از مدت‌ها انتظار و اخبار مبهم و متناقض سرانجام هفدهم اسفند سال ۹۹ لایحه رتبه‌بندی معلمان به تصویب هیأت وزیران و ۲۵ اسفند به مجلس شورای اسلامی رسید و ۱۳ اردیبهشت ماه امسال بود که محمدباقر نوبخت معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان برنامه و بودجه در توئیتی از اجرایی شدن همسان سازی حقوق و رتبه بندی معلمان از ابتدای سال ۱۴۰۰ خبر داد بوده و همزمان با بزرگداشت روز معلم در این توئیت، نوشته بود روز معلم فرصتی برای تکریم نقش معلمان گرانقدر در مدارس و دانشگاه‌ها است و رتبه‌بندی معلمان و همسان سازی حقوق اعضای هیأت علمی کمترین اقدام در تقدیر عملی از آنها است.
نوبخت، پیشتر به هنگام تصویب لایحه بودجه کل کشور اعلام کرده بود مبلغ ۸ هزار میلیارد تومان در ارتباط با رتبه بندی فرهنگیان در لایحه بودجه ۱۴۰۰ منظور شد که جای هیچ نگرانی نیست و با تأمین مالی صورت گرفته پس از تصویب لایحه رتبه بندی و تهیه دستورالعمل منطقی و عادلانه همسان سازی از یکم فروردین ماه ۱۴۰۰ اجرایی می‌شود.
پیش بینی اعتبار لازم در بودجه ۱۴۰۰
چهارم خرداد ماه امسال بود که وزیر آموزش و پرورش در خصوص اعتبار لازم در بودجه ۱۴۰۰ برای اجرای لایحه رتبه‌بندی پیش‌بینی شده است، اعلام می‌کند: رتبه‌بندی هر زمان در مجلس به تصویب برسد از ابتدای فروردین ماه ۱۴۰۰ برای معلمان محاسبه و اعمال خواهد شد و رتبه‌بندی معلمان یکی از مطالبات مهم همه فرهنگیان است که با حکم قانون این لایحه در دولت تدوین و خارج از نوبت رسیدگی و به مجلس ارائه شد.
محسن حاجی میرزایی از نمایندگان مجلس درخواست کرد که این لایحه در اسرع وقت در مجلس بررسی و تا پیش از پایان کار دولت دوازدهم برای اجرای به قوه مجریه ابلاغ شود چرا که اعتبار لازم برای اجرای این مهم نیز در قانون بودجه ۱۴۰۰ پیش‌بینی شده و فرهنگیان منتظر اجرای رتبه‌بندی هستند.
وی علت درخواست خود برای تصویب و ابلاغ این لایحه را تغییر دولت در آینده نزدیک دانست و می‌گوید: ممکن است با تغییر دولت لایحه از مجلس به قوه مجریه برگشته و اگر این لایحه برگشت بخورد، دولت جدید می‌تواند لایحه دیگری به مجلس ارائه کند که این رفت و برگشت‌ها زمان زیادی را از معلمان می‌گیرد، بنابراین سرعت عمل در بررسی لایحه رتبه بندی از اهمیت بالایی برخوردار است.
حاجی میرزایی، تصریح می‌کند: خوشبختانه کلیات لایحه رتبه‌بندی معلمان در کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری به تصویب رسیده و عزم خوبی در میان نمایندگان برای تصویب لایحه رتبه‌بندی وجود دارد، زمان اجرای این قانون هر زمان که به تصویب برسد از اول فروردین ماه ۱۴۰۰ محاسبه خواهد شد.
آخرین وضعیت حقوق اردیبهشت ۱۴۰۰ معلمان
۱۳ اردیبهشت ماه امسال بود که جزئیات جدید نظام رتبه بندی معلمان و اینکه افزایش حقوق معلمان پس از اجرای رتبه بندی چقدر زیاد می‌شود، اعلام شد و قاسم احمدی لاشکی معاون حقوقی وزارت آموزش و پرورش با تشریح جزئیات جدید نظام رتبه بندی معلمان در سال ۱۴۰۰، اظهار می‌کند: حقوق معلمان پس از اجرای لایحه رتبه بندی معلمان در سال ۱۴۰۰ افزایش می‌یابد، پنج رتبه در نظام رتبه بندی برای معلمان در نظر گرفته شده که به تناسب آن حقوق این قشر اضافه خواهد شد، جزئیات بیشتر از نظام رتبه بندی معلمان در سال جاری و میزان افزایش حقوق معلمان اردیبشهت ۱۴۰۰ را مورد بررسی قرار دادیم. اخیراً دولتی لایحه‌ای را با عنوان رتبه بندی معلمان به مجلس ارسال کرده است که این لایحه پس از اعلام وصول به کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ارجاع شده است.
وی در مورد ترمیم حقوق و نظام رتبه بندی معلمان، می‌افزاید: یک دهه است که درباره نظام رتبه بندی معلمان صحبت می‌شود و در سند تحول بنیادین به عنوان اقدامی که می‌تواند در کار معلمان اثرگذار باشد به درستی دیده شد و قانونگذار در برنامه ششم توسعه نیز به صراحت اعلام کرد که باید به تصویب مجلس برسد و در بودجه سنواتی نیز لحاظ شود. اما باید به آنچه تا کنون اتفاق افتاده توجه داشت و بررسی کرد که آیا صرفاً بحث ترمیم حقوق مطرح بوده است، دولت‌های مختلف دو مرتبه تحت عنوان رتبه بندی اقدام کردند، اما عملاً رتبه بندی نبود.
معاون حقوقی و امور مجلس وزارت آموزش و پرورش، تاکید می‌کند: در سال‌های ۹۴ و ۹۸ قدری حقوق افزایش پیدا کرد و هر بار هم هیئت وزیران مصوبه‌ای در این زمینه داشت، اما صرفاً دنبال افزایش حقوق از محل رتبه بندی معلمان نیستیم، نظام رتبه بندی معلمان به دنبال ارتقای شأن و جایگاه معلمی است، ۲۰ سال قبل جایگاه معلم در جامعه فراتر بود و توجه به آموزش و پرورش بیشتر بود که تنزل کرد. امروز این بحث را داریم که با اجرای نظام رتبه بندی معلمان آنها به شأنیت و توجه برسند، در دانشگاه‌ها اعضای هیئت علمی دارای رتبه بندی هستند، اما تا کنون برای معلمان از روزی که استخدام می‌شوند تا زمانی که بازنشسته می‌شوند در هیچ رتبه‌ای ارتقا پیدا نمی‌کنند.
تعریف پنج طبقه برای معلمان
وی در خصوص اینکه آیا تمام معلمان تحت نظام رتبه بندی قرار می‌گیرند، اظهار می‌کند: طبق بند ۲ ماده ۲ قانون افراد مشمول، شناسایی شده و در آن قید شده کسانی که در مدارس دولتی مشغول به کار هستند و به عنوان دبیر، آموزگار، هنرآموز، مشاور، مراقب سلامت، معاونین و کادر مدرسه فعالیت می‌کنند. ولی متأسفانه قشر ضعیف خدمتگزاران را نتوانستیم لحاظ کنیم که چون عنوان لایحه رتبه بندی معلمان است نمی‌شد این کار را انجام داد و آموزش و پرورش به دنبال این است که از طریق راهکارهای دیگری در ارتقای جایگاه آنها مؤثر باشد.
معاون حقوقی و امور مجلس وزارت آموزش و پرورش در مورد میزان کمبود نیروی معلمی، می‌افزاید: یکی از دغدغه‌های بزرگ ما تأمین نیروی معلم است. اکنون حدود ۱۳ میلیون دانش آموز در مدارس دولتی، حدود یک و نیم میلیون دانش آموز در مدارس غیردولتی و حدود یک میلیون نوآموز پیش دبستانی داریم که مجموع آنها به بیش از ۱۵ میلیون می‌رسد، نیروی انسانی را برای مدارس دولتی پیش بینی می‌کنیم. امسال تعداد زیادی بازنشسته می‌شوند و اگر استمرار خدمت نداشته باشیم ۹۰ هزار نفری که به سن بازنشستگی می رسند ممکن است بخواهند از سیستم خارج شوند، اما راهکارهای تشویقی مانند رتبه بندی می‌تواند آنها را در سیستم نگه دارد، سال قبل حدود ۴۰ درصد مشمولان بازنشستگی از سیستم خارج شدند و مابقی استمرار خدمت داشتند.
احمدی، تاکید می‌کند: در سال تحصیلی جاری رقم خوبی نیروی انسانی جذب کردیم. ۲۰ هزار نفر را از طریق کنکور سراسری راهی دانشگاه فرهنگیان کردیم و ۲۷ هزار و ۳۰۰ نفر را از طریق آزمون استخدامی جذب کردیم که در حال طی مراحل مصاحبه و گزینش و انجام مراحل نهایی کار آنها هستیم. بخشی باقی مانده که دنبال دریافت مجوز برای تکمیل ظرفیت هستیم.
وی اضافه می‌کند: علاوه بر اینها قانونگذار تعیین تکلیف کرد که ۸۰ هزار نفر از معلمان حق التدریس، نهضتی، خرید خدمت و مربی پیش دبستانی را تعیین تکلیف کنیم که باید تا پایان برنامه ششم توسعه یعنی تا آخر سال ۱۴۰۰ محقق می‌شد، اما اکنون همه اینها تعیین تکلیف شده‌اند. ۵۵ هزار و ۴۹۷ نفر قبلاً راهی دانشگاه فرهنگیان شده بودند و حدود ۳۰ هزار نفر باقی مانده بودند که مجوز استخدامی را گرفتیم. شش هزار نفر از معلمان نهضتی و طرح امین باقی مانده بودند که به زودی آزمونشان برگزار می‌شود و ردیف استخدامی آنها پابرجاست و مشکلی نیست، اگر همین رویه پیش برود مشکلی در زمینه تأمین نیرو نداریم.
نقاط قوت و ضعف‌های طرح رتبه‌بندی معلمان
بر اساس مصوبه دولت، معلمان در پنج رتبه مقدماتی، پایه، ارشد، خبره و عالی رتبه‌بندی حرفه‌ای می‌شوند اما هنوز در مورد میزان دریافتی ابهاماتی وجود داد، نقطه قوت طرح نظام رتبه‌بندی معلمان کمک به ارتقای منزلت معلم در جامعه است، طرح نظام رتبه‌بندی معلمان در جهت تحقق اهداف و تکالیف قانونی در اسناد بالادستی و پاسخگویی به انتظارات به حق معلمان و ارتقای انگیزه آنان، تضمین کیفیت و رقابتی کردن فعالیت‌ها تدوین و تقدیم مجلس شده است.
طبق این طرح دولت مکلف است در یک دوره یک‌ساله توسط وزارت آموزش و پرورش نظام رتبه‌بندی معلمان را به‌گونه‌ای طراحی و تدوین نماید که صدور گواهی صلاحیت حرفه‌ای هر معلم متناسب با عناوین رتبه‌های کسب شده و نظام پرداخت‌ها در طول خدمت وی بر اساس نظام رتبه‌بندی معلمان استوار شود.
در طرح رتبه بندی پس از ارزیابی معلمان در نظام سنجش صلاحیت، برای آنها گواهینامه صادر می‌شود و البته هر چند سال یک بار به روز خواهد شد، این گواهینامه معلمان را در امتیازهای رتبه‌بندی طبقه‌بندی می‌کند و در ادامه مزایایی همچون کسب پست‌های مدیریتی، شرکت در آزمون‌هایی مانند خارج از کشور یا حضور در گروه‌های آموزشی را برای آنها به همراه دارد.
در حقیقت یکی از مسائل بحث برانگیز در حوزه آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت کشور مسئله رتبه بندی معلمان است طرحی که طرفداران و منتقدان جدی خود را به همراه دارد، این طرح بارها با عوض شدن وزرای آموزش و پرورش به تصویب هیئت وزیران رسید و با این حال هنوز به مرحله اجرایی نرسیده است، نکته جالب‌تر اینکه برخی از کارشناسان در این زمینه نقدهایی دارند که در رفت و برگشت‌های اصلاح و تصویب طرح به آنها پاسخی داده نشده است.
علیرضا محمدی، عضو گروه پژوهش اقتصاد پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، می‌گوید: بخش دشوار رتبه بندی، نحوه ارزیابی معلمان است، کدام یافته علمی‌تأیید کرده که مثلاً "معلمی با ۲۴ سال سابقه، کارایی بالاتری را نسبت به یک معلم دیگر با سابقه کمتر دارد، هم‌اکنون دو مسئله رتبه بندی را تهدید می‌کند، میزان جبران خدمات یک معلم خوب نسبت به معلم متوسط و ضعیف باید مدنظر باشد و تفاوت میان آنها هم معنادار باشد، همچنین نظام ارزیابی صحیح، بسیار قوی و مطمئن در آموزش و پرورش ایجاد شود که این اتفاقات در رتبه بندی سال ۹۴ رخ نداد.
کارشناسان اعلام می‌کنند به‌نظر می‌رسد طرح رتبه‌بندی در مسیر قبلی حرکت می‌کند و صرفاً عناوین آن جدیدتر و زیباتر شده است و برای گرفتن بودجه بیشتر و فعال نشان دادن آموزش و پرورش استفاده می‌شود وگرنه طرحی که ۱۰ سال پیش مطرح شده باید امروز به نتیجه می‌رسید و بیش از یک میلیون معلم مشمول این طرح به وضعیتی مشخص می‌رسیدند.
اشکالاتی هم در لایحه دولت و هم بودجه ۱۴۰۰ وجود دارد، چرا که برای اجرای طرح رتبه بندی معلمان کافی نیست، با این حال تصویب و اجرای آن آرمان چندین ساله فرهنگیان را محقق خواهد کرد، ضمن اینکه باید به این نکته توجه شود که نظام رتبه بندی تاکنون اعمال نشده و این تصور که این طرح اجرا شده است به دلیل فوق العاده هایی بود که به فرهنگیان پرداخت شد و این موضوع را تحت الشعاع قرار داده است.
نظر شما