به گزارش خبرنگار ایمنا، روزانه هفت تا ۱۰ نفر در کشور به دلیل نرسیدن عضو پیوندی فوت می‌کنند این در حالی است که ما تنها از عضوهای یک چهارم افراد مرگ مغزی در کشور استفاده می‌کنیم، در واقع از تعداد افرادی که در کشور مرگ مغزی می‌شوند سه چهارم آنها فوت می‌کنند و تنها یک چهارم برای اهدای اعضا مورد استفاده قرار می‌گیرد. با مرگ مغزی و تخریب سلول‌های مغزی فرد به زندگی باز نگشته و لازم است با فرهنگ سازی برای اهدای عضو، در انجام این برنامه و تصمیم‌گیری راحت تر برای خانواده‌ها کمک کرد، پیوند عضو تنها راه ادامه حیات با کیفیت بیمارانی است که دچار نارسایی شدید قلب، کلیه، کبد و موارد دیگر هستند و در لیست انتظار پیوند عضو قرار دارند و ادامه حیات و ارتقای کیفیت زندگی آنان وابسته به این فرآیند درمانی است.
اهدای عضو، دادن فرصتی برای حیاتی دوباره و امید به فردای بیمارانی است که شمع وجودشان رو به خاموشی است و بخشش عضوی می‌تواند آنها را وارد زندگی دوباره کند، در واقع اهدای عضو و نجات افراد بدون تردید برای همیشه ماندگار است و تمرینی زیبا برای بخشندگی است. در واکاوی بیشتر این مسئله و وضعیت اهدای عضو در استان اصفهان، نحوه شناسایی بیماران مرگ مغزی، واکنش خانواده‌های بیماران مرگ مغزی برای اهدای عضو و لزوم ترویج فرهنگ اهدای عضو در جامعه با مریم خلیفه سلطانی، مسئول واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی مرکز آموزشی درمانی الزهرا (س) اصفهان، گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
شعار امسال روز جهانی اهدای عضو و برنامه‌های این روز چیست؟
انجمن اهدای عضو ایرانیان در تهران مربوط به اقدامات اهدای عضو است و همه بیماران نیازمند عضو را در کل کشور پوشش می‌دهد، امسال از طرف این انجمن برای همه واحدهای فراهم‌آوری استان‌ها که اصفهان هم جزء آن است، پوستر، بنر، فیلم‌های کوتاه، عکس و تصویر ارسال شد و شعار امسال روز جهانی اهدای عضو با عنوان «ایران دیار نفس» است تا در کل کشور فرهنگ سازی یکسانی انجام شود و با شهرداری‌ها و صدا و سیمای استان‌ها نیز در این مورد هماهنگی‌های لازم شده است.
روند شناسایی یک بیمار مرگ مغزی برای اهدای عضو چگونه است؟
چند سال قبل بخشنامه‌ای از سوی وزیر بهداشت برای کل کشور فرستاده شد و معاونت درمان این بخشنامه را به همه بیمارستان‌ها ارسال کرده است و کل بیمارستان‌های خصوصی و دولتی در سطح کشور موظف هستند بیمارانی را که ضریب هوشیاری آنها کمتر از عدد شش و در حالت کما هستند را شناسایی کنند، اگر ضریب هوشیاری سه شود حالت بیمار کمای عمیق یا مرگ مغزی است، از سوی دیگر بیمارستان‌ها موظف هستند ضریب هوشیاری کمتر از شش فرد را به واحدهای فراهم‌آوری اطلاع دهند و این واحدها روش شناسایی تلفنی دارند و هر روز صبح در وقت اداری با کل بیمارستان‌های استان تماس گرفته شده و موارد ضریب هوشی کمتر از عدد شش ثبت می‌شود و افرادی که مرگ مغزی یا مشکوک به مرگ مغزی باشند، معاینه شده و ارزیابی می‌شوند، اگر آنها قابلیت اهدای عضو را داشته باشند با خانواده این افراد در مورد اهدای عضو صحبت می‌شود.
یک بیمار مرگ مغزی تا چند روز قابلیت اهدای عضو دارد؟
در منبع و کتابی در این مورد جمله‌ای نوشته نشده است، اما از زمانی که فرد دچار مرگ مغزی می‌شود حداکثر یک هفته یا ۱۰ روز و یا در نهایت دو هفته بدن او به همان حالت باقی می‌ماند و بعد از این مدت زمان دچار ایست قلبی می‌شود، هر چند بسیاری از افراد مرگ مغزی را داریم که همان ساعت‌های اولیه دچار ایست قلبی می‌شوند و دیگر قابلیت اهدای عضو از بدن آنها به بیماران نیازمند وجود ندارد بنابراین هر فردی که تمایلی به اهدای عضو دارد، باید خیلی زود نذر عضو خود را به واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی اعلام کند و بعد از آن هر چقدر زمان بگذرد ممکن است تعداد اعضای قابل اهدا فرد کمتر شود به دلیل اینکه با گذشت زمان اعضای بدن از بین می‌روند و قابلیت اهدا به فرد نیازمند دیگر را ندارند.
در حال حاضر چه تعداد افراد در استان اصفهان کارت اهدای عضو دارند؟
به دلیل این که صدور کارت اهدای عضو در دو مکان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و سایت انجمن اهدای عضو ایرانیان صورت می‌گیرد، یک مکان در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان است که برای فرد کارت اهدای عضو صادر می‌شود و یک مکان همان سایت کشوری انجمن اهدای عضو ایرانیان است و صدور کارت در هر دو مکان به یک نوع بوده و تفاوتی ندارد، مهم این است که افراد تمایل خود را برای اهدای عضو اعلام کنند و آخرین آمار متقاضیان کارت اهدای عضو در سایت دانشگاه علوم پزشکی ۱۵ هزار نفر بوده است و علاوه بر این آمار تعدادی هم در سایت انجمن ایرانیان ثبت نام کرده‌اند.
نوع برخورد خانواده‌های بیماران مرگ مغزی در زمان صحبت برای اهدای عضو بیمار آنها چگونه است؟
برای مطرح کردن این موضوع با خانواده‌ها با شرایط بسیار بدی مواجه می‌شویم، با توجه به تفاوت فرهنگ‌ها واکنش خانواده نسبت به اهدای عضو نیز متفاوت است، آنهایی که قبلاً از اهدای عضو و مرگ مغزی مواردی شنیده و در این زمینه اطلاعاتی داشته باشند، وقتی برای اهدای عضو بیمار با آنها صحبت می‌شود بهتر می‌توانند در شرایط مصیبتی که دارند تصمیم بگیرند اما افرادی که در این مورد چیز نشنیده و اطلاعاتی ندارند قبول کردن این موضوع برای آنها در شرایط مرگ مغزی بیمار بسیار سخت‌تر است و همین موضوع اهمیت فرهنگ‌سازی در این رابطه را بیشتر می‌کند.
آیا برای خانواده بیمارانی که کارت اهدای عضو دارند پذیرش این موضوع آسان‌تر است؟
حتی اگر کسی کارت اهدای عضو هم داشته باشد، قانون کشور این است برای اهدای عضو حتماً باید رضایت اولیای دم وجود داشته باشد، برای ثبت نام کارت اهدای عضو فرهنگ سازی لازم است، حتی اگر کسی به طور شفاهی اهدای عضو خود را به خانواده گفته باشد، در این شرایط باز هم جلب رضایت والدین الزامی است، برای این گروه از بیماران مرگ مغزی والدین در این وضعیت تصمیم‌گیری بهتری می‌کنند و با توجه به وصیت خود بیمار در این شرایط بهتر رضایت می‌دهند، در نهایت رضایت اولیای دم برای این کار شرط اصلی است.
برای ترویج فرهنگ اهدای عضو در جامعه چه اقداماتی باید بشود؟
کار بسیار پسندیده و مطلوب برای این کار در انجمن اهدای عضو ایرانیان انجام می‌شود و طی نامه نگاری با شهرداری‌ها و نصب بنرها با هماهنگی این انجمن در استان صورت می‌گیرد تا انجام برنامه اهدای عضو در بین خانواده فرهنگ سازی شده و آسان‌تر انجام شود، در نهایت اگر برای خانواده‌ای قبل از این که مصیبتی اتفاق بیفتد با مقوله اهدای عضو آشنایی داشته باشد، برای رضایت گرفتن از آنها بسیار کمک کننده است، فکر می‌کنم باید این فرهنگ سازی به صورت مداوم اتفاق بیفتد تا فرهنگ اهدای عضو در جامعه نهادینه شود.
وضعیت اهدای عضو بیماران در ایام کرونا چطور است؟
در حال حاضر به دلیل شیوع کرونا هم آمار متقاضیان اهدای عضو در اصفهان بسیار پایین است و با این وضعیت نمی‌توانیم پیوند عضو انجام دهیم، اهدا و پیوند عضو در زمان شیوع کرونا پروتکل‌های سخت‌گیرانه‌تری دارد، ابتدا باید مطمئن شویم بیمار مرگ مغزی آلودگی به ویروس کرونا نداشته باشد، در زمان شیوع کرونا و شیوع پیک‌هایی کرونا پیدا کردن بیمار مرگ مغزی بدون آلودگی به ویروس کووید ۱۹ سخت‌تر است، بنابراین آمار اهدای عضو و پیوند عضو در شرایط کرونایی به مراتب پایین‌تر از سال‌های قبل است در اصفهان حدود ۴۰۰ نفر در لیست انتظار پیوند کلیه از مرگ مغزی هستند.
آیا بیمار مرگ مغزی با بیمار در حالت کما تفاوت دارد؟
خانواده‌ها بدانند کما با مرگ مغزی تفاوت زیادی دارد، در هر دو شرایط شاید ظاهر بیمار شبیه هم باشد، ولی در معاینات به آسانی می‌توان کما را از مرگ مغزی نجات داد و این که مرگ مغزی در واقع مرگ قطعی و واقعی است، اما به دلیل قانون کشور است که اجازه نداریم دستگاه و دارو را برای مرگ مغزی قطع کنیم، باید منتظر ایست قلبی او باشیم، خانواده‌ها بدانند برای مرگ مغزی فوت قطعی است، بپذیرند این اتفاق افتاده و با اهدای اعضای فرد مرگ مغزی می‌توانند جان انسان‌های دیگر را نجات دهند.
نظر شما