هیاهوی رنگ‌ها در هویت شهری

به گزارش خبرنگار ایمنا، همه می‌دانیم که رنگ‌ها عاملی مهم در طراحی فضاهای داخلی ساختمان‌ها است. افراد با سلایق مختلف نسبت به رنگ‌ها واکنش‌های خاص خود را دارند و حتی از این شیوه می‌توان شخصیت‌های مختلف را شناسایی کرد.

اما آنچه مهم است وجود رنگ در زندگی و کاربرد آن در طراحی خانه هاست و باید گفت که وجود رنگ‌ها می‌تواند به زندگی انسان در اوج ناامیدی نشاطی تازه بدهد یا احساسات او را برانگیخته کند در همین راستا و با اشاره به تأثیر به‌کارگیری رنگ‌های مختلف در ساختمان با «ترانه طیبی» کارشناس ارشد معماری به گفت و گو نشسته ایم که در ادامه می‌خوانید:

نقش رنگ‌ها در زندگی کنونی چیست؟

در حال حاضر دنیای متفاوت رنگ‌ها بر کسی پوشیده نیست، رنگ مهم‌ترین فاکتور در نمای داخلی ساختمان‌ها محسوب می‌شود همچنین تنوع رنگی از منظر روانشناسی می‌تواند تأثیرات بسزایی در روحیه و احوالات مردم داشته باشد چه بسا بعضی اوقات رنگ‌های خاصی نقشی مهم را در هوش و یادگیری افراد خواهد داشت. بار معنایی که رنگ هر معماری داخلی می‌تواند به احساساتمان انتقال دهد مبنی بر این شکل می‌گیرد که در چه فضایی و با چه انگیزه‌ای به کار می‌رود.

طیف رنگ‌ها از کجا شکل می‌گیرد؟

یکی از دروس پایه‌ای که هنرجویان رشته‌های معماری و طراحی داخلی می‌خوانند آشنایی با چگونگی تشکیل رنگ‌ها و خواص آن‌هاست برای مثال یک هنرجو باید تشخیص دهد رنگ‌های گرم چه نوع رنگ‌هایی هستند و کاربرد آن‌ها در کجا نقش مهمی دارد یا رنگ‌های سرد چه مشخصات ذاتی و عینی را برای فضا دارد. باید متذکر بود که رنگ‌ها نیز مانند هر چیزی در طبیعت ویژگی و بیان کننده احساس خاص خود را دارند، حالا در بعضی مکان‌ها رنگ گرم به کار می‌آید مثل رنگ قرمز، نارنجی و زرد و در جای دیگر بار معنایی رنگ‌های سرد نقش خود را پررنگ می‌کند مثل رنگ‌های سبز، آبی و طیفی از این نوع رنگ‌ها.

رنگ چگونه می‌تواند فاکتوری برای مؤثر بودن در احساسات افراد باشد؟

هسته اصلی آفرینش رنگ جدید، همان چیزی که می‌تواند بر روحیاتمان اثر بگذارد و احساسات را برانگیخته کند الگویی است که از طبیعت و رنگ‌های طبیعی دنیا الهام گرفته و دستان هنرمند افراد دانش دیده در این راه، این الهام را تا هزاران آفرینش هنری دیگر می‌کشاند. مثل طیف رنگ‌های سبز که از دامان سبزه زارها و جنگل‌ها گرفته می‌شود تا سنبلی باشد برای آرامش و سلامتی انسان بر دیوارهای خانه در روزهای پر تلاطم زندگی یا غروبی که نارنجی اش را در بعضی مکان‌های شاد و تفریحی بکار می بریم تا هیجانات انسان را چند برابر کنیم.

بکار گیری هنر تلفیق در معماری معاصر از چه زمانی شروع شد؟

بخش بودن رنگ‌ها معانی کاملاً سنبلیک دارد و با معیارهای کیفی و سلیقه‌ای کسانی که برای ساختمان اقدامی را انجام می‌دهند شکل می‌گیرد. در زمان‌های قدیم ریشه‌های معماری کلاسیک از روزنه تاریخی پهلوی دوم رشد کرد به طوری که اگر به خانه‌ها و عمارت‌هایی که از آن دوران تا کنون بر جا مانده نگاه کنیم، در می‌یابیم که بنایی مانند کاخ نیاوران به نحوی ساخته شده که هر اتاق آن دارای یک رشته نقش و نگار و طیف رنگی خاص خود است که برای افراد خانواده به کار گرفته شده است برای مثال در تماشای اتاق پسرها طیف رنگ آبی به وضوح دیده می‌شود، اتاق دختران نیز به همان شیوه تلفیقی سنت و سلیقه رنگ صورتی به چشم می‌خورد به همین شکل بخش کار و مطالعه نیز رنگ سبز خود را نشان می‌دهد.

چرا سبز سدری محبوبیت زیادی داشت؟

رنگ سبز سدری رنگی است که به وفور در ساخت نمای داخلی خانه در دوران پهلوی دوم دیده شده است این ترکیب رنگی و استفاده از رنگ‌های خنثی مثل سبز در خانه‌ها الگویی بود که از فرهنگ معماری اروپایی در نقش و نگار خانه‌های ایرانی گرفته می‌شد. چون شواهد نشان می‌دهد که کاخ‌های تاریخی اروپایی مثل ورسای یا باکینگهام نیز از این تنوع رنگی در طراحی داخلی خود بسیار استفاده می‌کردند.

آیا ارسی ها هم نمونه‌ای از تأثیر رنگ شناسی در طراحی داخلی است؟

بله، اگر بخواهیم به زمانی پیش از پهلوی دوم قدم بگذاریم باید به کارگیری شیشه‌های رنگی یا همان ارسی ها در خانه‌ها را به عنوان یک طرح اصیل ایرانی که رونق بسیاری هم داشت یاد کنیم. ارسی ها به دلیل طیف رنگی به خصوص هارمونی که داشتند بسیار مورد توجه مردم آن زمان قرار گرفته بود به طوری که اکثر خانه‌ها از شیشه‌های رنگی زیادی در ساخت نمای داخلی منازل خود استفاده می‌کردند.

جرقه بکار گیری رنگ‌ها در نمای ساختمان‌های ایرانی از کجا زده شد؟

از دوره قاجاریه به بعد به دلیل ارتباطی که با اروپا پیدا کرده بودیم در ساخت و ساز بناهای مختلف از متدهای اروپایی آن زمان استفاده می‌کردیم، اما اینکه آیا این رنگ‌ها رنگ‌هایی بوده که خود اروپایی‌ها استفاده می‌کردند یا نه اطلاعات جامعی در دسترس نیست البته با باز شدن پای رنگ‌های مختلف در طراحی خانه و بناهای ایرانی صفحه‌ای دیگر از رنگ شناسی و کاربرد رنگ در فضا سازی ابنیه تاریخی ایران ورق خورد به نوعی که تلفیقی از هنر معمار ایرانی و الگوی اروپایی خود را در طراحی داخلی کاخ‌ها نشان می‌داد، مثلاً استفاده کاشی‌های رنگی در طراحی داخلی ابنیه قاجار در یک زمان خاصی شدت گرفت و در آن زمان بیانگر تغییر و تحول معماری در ساختمان‌های ایرانی بود.

استفاده از رنگ در ابنیه تاریخی بیانگر چیست؟

با توجه به اینکه تنوع رنگی از کاخ‌های اروپایی به عمارت‌های ایرانی راه یافت پس می‌توان به عنوان یک الگو برداری غیر مستقیم به آن اشاره کرد، برای مثال استفاده از رنگ سبز سدری در دوران پهلوی دوم بیشتر دیده شد که در نمای داخلی ساختمان‌ها حرف اول را می‌زند البته امروزه در حال تجربه این موضوع هستیم با یک نگاه ساده به همان خانه‌های به ارتباط هوشمندانه تلفیق هنر و ذوق معمار با تنوع رنگ‌ها پی می بریم.

در حال حاضر شیشه‌های رنگی چگونه خود را به نمایش می‌گذارند؟

اکنون نیز اگر دقت بیشتری داشته باشیم الگوبرداری ترکیبی به شدت در حال رخ دادن است مثلاً نمای شیشه رنگی در پنجره خانه‌ها پس از گذشت سالیان طولانی دوباره در حال استفاده است و این بار به شکلی دیگر و در مکان‌های فرهنگی افزایش پیدا کرده است اما پدیده شیشه رنگی در نمای خانه‌های امروزی کمتر دیده می‌شود چون با توجه به افزایش تورم و قیمت سرسام‌آور مصالح ساختمانی تنها افراد خاصی که تمکن مالی دارند می‌توانند از نمای شیشه رنگی برای درب و پنجره‌های خود استفاده کنند.