به گزارش خبرنگار ایمنا، هنر تجسمی، هنری مبتنی بر بینش است. رنگ‌های روی بوم نقاشی که راوی روایت‌ها و داستان‌هایی اعجاب برانگیز است، عکس‌هایی که متوقف کننده زمان است یا مجسمه‌های جان داری که نمایانگر عشق و احساسند همگی برآمده از تفکر است. شاید بتوان گفت تعطیلی گالری‌ها یکی از مهم‌ترین تأثیرات شیوع ویروس کرونا بر هنرهای تجسمی‌است. این در حالی است که مهم‌ترین ویژگی این نوع هنرها کاربردی بودن آنها است. هنرهای زیبایی چون نقاشی، طراحی، مجسمه سازی، تصویرگری، خوشنویسی، تذهیب و معماری را می‌توان در دسته هنرهای تجسمی قرار داد.
سجاد باغبان ماهر، استاد دانشگاه هنر اصفهان و مدیر گالری ساربان درباره وضعیت هنرهای تجسمی به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: کرونا به فرایند خلق و آفرینش آثار هنری آسیب جدی وارد نکرد چرا که حوزه هنرهای تجسمی فعالیتی انفرادی است و اغلب افراد به تنهایی در آتلیه‌های خود مشغول به خلق آثار هستند بنابراین همچون سایر هنرها از جمله تئاتر یا سینما دچار مشکل نشد کما این که بسیاری از هنرمندان محدودیت‌های اعمال شده را به فرصتی برای فعالیت‌های هنری خود تبدیل کردند فعالیت‌هایی که به وقت، انرژی و تمرکز بالایی نیاز داشت و شاید در شرایط عادی به راحتی قابل انجام نبود از طرفی خانه بیش از نیمی از هنرمندان هنرهای تجسمی، با کارگاه‌های آنها تلفیق شده و این مساله نیاز به تردد در شهر را از بین برد. به صورت کلی می‌توان گفت هنر تجسمی از جهت خلق آثار با رکود مواجه نشد.
وی می‌افزاید: اما هنرمندانی که از راه آموزش کسب درآمد می‌کردند در این دوران دچار مشکل شدند. از این بخش بسیاری اقدام به تعطیلی کلاس‌ها به صورت مقطعی کردند و برخی نیز تعداد هنرجویان را کاهش دادند یا دست به اقدامات دیگری از جمله آموزش مجازی زدند تا خود را با شرایط وفق دهند اما، بخش عملی هنرهای تجسمی را نمی‌توان در بستر فضای مجازی به هنرجویان آموزش داد. با این اوصاف، آموزش هنرهای تجسمی‌در این دوران لطمه سنگینی خورد.
این استاد دانشگاه، ادامه می‌دهد: شیوع کرونا تأثیر بسیاری بر گالری‌ها و گالری‌داران گذاشت در واقع نمایش و عرضه آثار هنری دچار بحران شد همین امر باعث می‌شود که پس از بازگشت جهان به روزهای عادی، کارهای شاخصی از هنرمندان چیره دست به نمایش در آید که در این مدت خلق شد و کسی آنها را ندیده است.
به گفته باغبان ماهر، با افزایش محدودیت‌ها، بیشتر گالری‌های مهم به ویژه در تهران و اصفهان یا فعالیت حضوری خود را به صورت کامل متوقف کردند یا آن را به حداقل رساندند.
وی تصریح می‌کند: عده‌ای از گالری‌داران در حال انجام سرمایه‌گذاری بلند مدت هستند. این افراد عموماً مالک گالری‌های خود هستند و ملزم به پرداخت هزینه‌های گزاف کوتاه مدت نیستند. بیشتر گالری‌ها با کمبود درآمد مواجه هستند البته درصد کمی از آنها نیز دچار مشکل تأمین "هزینه" شده‌اند که با استفاده از حمایت‌های مالی یا سایر راه‌ها، سعی در مدیریت شرایط ایجاد شده دارند.
این استاد دانشگاه معتقد است: شیوع کرونا تأثیر مثبتی نیز داشت و این بود که بسیاری از گالری‌ها "هرس" شدند. چرا که تا قبل از این، تعداد زیادی گالری وجود داشت که اصول اقتصادی گالری‌داری را به درستی رعایت نمی‌کردند و بسیاری از تحلیلگران معتقد بودند که این نوع گالری‌ها به زودی با مشکل مواجه می‌شوند که چنین هم شد. شاید بیشتر گالری‌هایی که از چرخه خارج شدند و یا در حال خارج شدن هستند از این دسته بودند.
باغبان ماهر می‌افزاید: در سال ۹۹ علاوه بر شیوع ویروس کرونا، جامعه شاهد تلاطم و تورم اقتصادی، به ویژه در نیمه دوم سال بود. این وضعیت در بازارهایی از جمله طلا، مسکن یا ارز حاکم بود و این موضوع باعث شد که افرادی که با نیت سرمایه‌گذاری وارد حوزه هنرهای تجسمی می‌شوند انگیزه بیشتری پیدا کنند. حداقل برای هنرمندان نسبتاً قدیمی و جا افتاده، سال ۹۹ از لحاظ اقتصادی سال خوبی بود. همچنین رشدی در خرید خارجی آثار هنرهای تجسمی رخ داد که به دلیل کاهش ارزش ریال بود. به ویژه ایرانیان خارج از کشور که درآمدشان به ریال نیست امکان بیشتری در خرید آثار هنری پیدا کردند در واقع آثاری که برای آنها بسیار "گران" محسوب می‌شد اکنون مقرون به صرفه است. حتی به دلیل محدودیت‌های تردد ناشی از کرونا، خریداران خارجی بدون مراجعه و بررسی حضوری، آثار را خریداری می‌کردند.
وی درباره اهمیت هنر در جامعه می‌گوید: اهمیت هنر در جامعه ابعاد مختلفی دارد و اگر بخواهیم صرفاً به اهمیت هنرهای تجسمی بپردازیم، باید گفت که این شاخه از هنر، ریشه و پیشینه مستحکمی در فرهنگ ایرانی نداشته است. این سستی علل متعددی دارد که شاید یکی از آنها نبود فرهنگ هنر بصری در میان عموم مردم است. هنری که به نام هنرهای تجسمی‌در قرن‌های گذشته وجود داشته، محدود به دربار و در اختیار شخص پادشاه یا اقلیتی شامل اشراف و تجار ثروتمند و مشهور می‌شده که با اروپاییان در ارتباط بودند. حدوداً ۴۰،۵۰ سال است که استفاده از هنرهای تجسمی در زندگی روزمره و میان مردم ما جای گرفته است.
این گالری‌دار تصریح می‌کند: البته "خوشنویسی" از این قاعده مستثنی است و به نسبت علاقه مردم ایران به شعر و ادبیات و اهمیت خوشنویسی از لحاظ دینی، همیشه در جامعه جایگاه والایی داشته است همچنین از حدود چهار دهه پیش و با حضور هنر جدید نقاشی خط، یعنی خوشنویسی با حروف درشت و به صورت رنگی، این هنر رواج نیز پیدا کرد از طرفی از لحاظ اقتصادی و یا ارتباطی که با مخاطب برقرار می‌کند، جزو هنرهایی است که مورد توجه مردم قرارگرفته است.
باغبان ماهر اظهار می‌کند: باید به این نکته توجه کرد که هنرهای تجسمی‌در هیچ جای دنیا، حتی در اروپا که تلفیقی از دین و هنرهای تجسمی در کلیساها به چشم می‌خورد، به اندازه ادبیات، سینما یا موسیقی همه‌گیر نیست و در نهایت این هنر در کل دنیا از جمله ایران، نسبت به سایر شاخه‌ها محدودتر است.
وی درباره گالری‌های آنلاین، می‌گوید: فروشگاه‌های آنلاین آثار هنری در ایران از حدود ۱۸ سال پیش شروع شد. اما شاید کرونا و روی آوردن مردم به فرهنگ مبادلات آنلاین، به آن رونق بیشتری بخشید. از سال ۹۹ و با شیوع ویروس کرونا، بسیاری از گالری‌داران که توجهی به فضای مجازی نداشتند، حضور خود را در این بستر افزایش دادند برای مثال یکی از قدیمی‌ترین گالری‌های تهران به اسم "گالری گلستان" به مدیریت لیلی گلستان، در این سال هیچ گونه فعالیت حضوری نداشت و بر فضای مجازی متمرکز شد. این گالری انتقالی موفقیت آمیز داشت.
این گالری‌دار تصریح می‌کند: استفاده از پلتفرم‌های شبکه مجازی به ویژه اینستاگرام که تصویر محور است برای در معرض دید گذاشتن و به فروش رساندن آثار هنری، بسیار مفید بود. این تجربیات نشان داد که استفاده از فضای مجازی می‌تواند برای فروش آثار هنرهای تجسمی مفید باشد به ویژه در خصوص فروش دو نوع آثار: آثار ارزان قیمت با قیمت‌های زیر پنج میلیون تومان و نوع بعدی، در خصوص آثار هنرمندان شناخته و تثبیت شده که مورد اطمینان مردم هستند و به نوعی "برند"های بازار هنری محسوب می‌شوند.
گزارش از: آفرین عدیلی، خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر خبرگزاری ایمنا
نظر شما