به گزارش خبرنگار ایمنا، "صلوات" در معنای لغوی به معنای دعا، درود، تحیت و رحمت است. همچنین "صلوات" جمع به معنای نماز نیز می‌آید و به دلیل اینکه نماز شامل دعاهایی نیز هست، به آن صلاة می‌گویند. بنابراین "صلوات"در عربی به معنای جمع به کار می‌رود و می‌توان گفت منظور از آن نمازها، دعاها یا درودها است. اما در فارسی صلوات در اصطلاح خود به معنای درود خاص بر پیامبر اکرم (ص) است.
صلوات فرستادن در کشورهای اسلامی با توجه به ثواب‌ها و اهمیت‌هایی که دارد، همواره مورد توجه مسلمانان بوده است. بنابراین در فرهنگ اسلامی صلوات‌های متنوعی وجود دارند و حتی هر کدام با لحنی متفاوت خوانده می‌شود.
در ایران آئینی به نام "صلوات خوانی" در ماه مبارک رمضان وجود دارد که خواننده با استفاده از اشعاری مردم را به فرستادن صلوات دعوت می‌کند. صلوات‌خوانی از یک تا سه روز پیش از رؤیت هلال ماه رمضان برای پیشواز این ماه انجام می‌شود. البته به هنگام سحر و پیش از اذان صبح نیز صلوات خوانی به شکلی دیگر اجرا می‌شود که در آن خوش‌خوان‌ها به بام خانه خود رفته و به اجرای آن می‌پردازند.
در برخی مناطق، اشخاص در گلدسته‌های مساجد این آئین را با آدابی خاص اجرا می‌کردند و افرادی که صدایشان را می‌شنیدند بلند صلوات می‌فرستادند. در برخی مناطق نیز صلوات‌خوانی‌ها به شکلی سرودگونه در هیئت‌ها اجرا می‌شود.
در صلوات خوانی همچنین صلوات‌هایی وجود دارد که به صورت دعا و ذکر است و توسط جمع خوانده می‌شود؛ مثلاً وقتی کسی قرآن می‌خواند یا صلواتی می‌فرستد جمع در پاسخ به آن صلوات دعایی را می‌خواند. صلوات‌هایی نیز تنها برای رفتگان به صورت جمعی خوانده می‌شود.
با توجه به باورهای موجود، ماه مبارک رمضان ماه مهمانی خدا و ماهی فرخنده برای کسب شادی‌های معنوی است، بنابراین صلوات خوانی تا نیمه ماه رمضان با آوای شاد خوانده می‌شود، اما هر چه به شب‌های قدر و روزهای ضربت خوردن و شهادت حضرت علی (ع) نزدیک می‌شویم، صلوات‌ها محزون تر می‌شود.
صلوات خوانی در ایران پیوند عمیقی با موسیقی دستگاهی دارد و حتی نمونه‌هایی از آن در ردیف موسیقی ایرانی نیز موجود است. اکثر صلوات خوانی‌ها در آواز ابوعطا، دستگاه همایون و در بعضی مواقع در دستگاه چهارگاه قرار دارد.
در بسیاری از مناطق صلوات‌های خاص با همان لحن موسیقایی خود حفظ شده است و به همان شکل در گوشه‌ای خاص اجرا می‌شود. صلوات خوانی هنری مذهبی است که جزو موسیقی مذهبی به حساب می‌آید. موسیقی بومی هر منطقه از ایران صلوات خوانی ویژه خود را دارد، اما به طور کلی می‌توان آن را به دو گونه صلوات‌های کوتاه و بلند تقسیم کرد که آنها هم انواع مختلفی دارد و به شیوه‌های گوناگونی خوانده می‌شود.
نوع رایج صلوات که همیشه استفاده می‌شود همان «الهم صلی علی محمد و آل محمد» است، اما سلام گفتن به پیامبر خدا (ص) و ائمه اطهار (ع) شیوه‌های دیگری نیز دارد که به عنوان مثال " الهم صلی و صلم و زد و بارک…" هم یکی دیگر از این صلوات هاست که با ملودی و آوای متفاوتی خوانده می‌شود.
صلوات‌ها انواع مختلفی دارند از این نمونه می‌توان به صلوات‌های ویژه پیامبر اسلام (ص)، صلوات‌های ائمه اطهار (ع)، صلوات‌هایی که از معصومان روایت شده و منصوب به آنهاست و صلوات‌هایی که در مفاتیح‌الجنان و یا کتاب‌های دیگر آمده؛ اشاره کرد.
در واقع بعضی از صلوات‌ها در یک یا دو جمله خلاصه می‌شود و بعضی دیگر طولانی‌تر است. صلوات‌های بلند را می‌توان در زمره ذکرها به حساب آورد ولی لحن موسیقایی و وزن و نحوه اجرای آن با ذکر خوانی‌ها تفاوت‌هایی دارد.
صلوات خوانی در ایران آنقدر گسترده و حائز اهمیت بوده که گروه‌ها و فرقه‌های مختلف صلوات و اذکار مخصوص خود را به همراه لحن موسیقایی ویژه داشته‌اند؛ مثلاً در خانقاه‌ها و مجالس این چنینی برخی از گروه‌ها صلوات خوانی‌های ویژه خود را داشته که برای غریبه‌ها و افرادی که جزو آن گروه یا فرقه نباشند، خوانده نمی‌شود.
صلوات خوانی در شعر هم تأثیر فراوانی گذاشته است. این تأثیر تا آنجا بوده که شاعران بواسطه اهمیت صلوات خوانی شروع به ساخت صلوات‌های جدید به صورت شعر کردند. نمونه آن شعر معروف
"بلغ الاولی به کماله / کشف الداجی به جماله / حسنت جمیع خصاله / صلو علیه و آله" است که حتی در برخی مناطق پای آن به تعزیه خوانی هم کشیده شده است و با لحنی موسیقایی خاص و بیشتر در تعزیه‌های حضرت علی اکبر خوانده می‌شود.
صلوات خوانی در گذشته آئینی مهم و متداول بوده و تقریباً در تمام مناطق ایران اجرا می شده، اما متأسفانه این آئین در بسیاری از مناطق فراموش شده است. البته در مناطقی همچون یزد و اطراف آن که به حفظ فرهنگ بومی و مذهبی بسیار مقید هستند، صلوات خوانی حفظ شده است و بعضی از صلوات‌ها همچنان خوانده می‌شود.
نظر شما