تخلف با دستمال و برف شادی

به گزارش ایمنا، روزنامه جام جم نوشت: کسی اگر حوصله کند و یک روز، نه، فقط چند ساعت در ورودی و خروجی‌های محدوده‌های طرح ترافیک تهران بایستد و رفتار مردم را رصد کند، انگار که دارد فیلمی کمدی می‌بیند و به خنده می‌افتد. کنار پایه بلند دوربین‌های ترافیکی، نیسانی دیده خواهد شد که مثل یک کوه، سبزی بار زده و به دوربین که می‌رسد دسته بزرگی از شوید را جدا می‌کند، روی سپر محکمش می‌کند و پلاک را کاملاً می‌پوشاند.

کنار دوربینی دیگر، کسی از صندلی جلوی یک پژو پیاده می‌شود و می‌چسبد به عقب خودرو و سلانه سلانه پیش می‌رود تا جایی که پلاک از تیررس دوربین خارج شود. از یک سمند یا یک ام وی ام یا یک دانگ فنگ، راننده‌ای پیاده می‌شود، مشت پر از دستمال کاغذی‌اش را با کمی آب تر می‌کند و دستمال‌های خیس خورده و لهیده را مثل تکه‌ای خمیر روی پلاک سوار می‌کند. اجیر کردن یک موتورسوار برای حرکت پشت پلاک خودروی جلویی که شگردی قدیمی است، در عوض عده‌ای یک بسته آدامس را با هم می جوند، شیرینی اش را قورت می‌دهند و این توده چسبناک را می‌چسبانند به گوشه‌ای از پلاک. عده‌ای هم همیشه با خود اسپری برف شادی دارند و تا دوربینی سر راهشان سبز می‌شود پلاک را مثل کیک تولد، خامه‌ای می‌کنند. از وقتی محدودیت‌های تردد شبانه در شهرها برقرارشده و مخصوصاً در شهرهایی مثل تهران که سراسر خیابان‌هایش مملو از دوربین‌های ثبت تخلف است، عده‌ای به پتوهای کلفت متوسل می‌شوند و مثل اینکه صندوق عقب سرما می‌خورد، پتو را می‌کشند روی سر صندوق و دنباله‌اش را می‌دهند روی پلاک یا از جعبه دستمال کاغذی کمک می‌گیرند و پلاک را پنهان می‌کنند و به تازگی روی پلاک مثل صورت خودشان ماسک می‌زنند. همه این کارها برای تردد آزادانه و فرار از جریمه است؛ راه‌هایی که هم صدای پلیس را درآورده و هم صدای اعتراض رانندگان قانونمند را. وقتی راننده تهرانی ۶۶ هزار تومان خرج می‌کند و مجوز تردد روزانه در محدوده طرح را می‌خرد ولی بی شمار راننده با تکه‌ای کاغذ، دستمال یا چسب، بدون اینکه کسی متعرضشان شود آزادانه تردد می‌کنند این سوال پیش می‌آید که چرا ما حرمت قانون را حفظ کنیم و تخلف نکنیم؟

این کار جرم است

قانون مجازات اسلامی در ماده ۷۲۰ تکلیف صاحبان همه وسایل نقلیه را روشن کرده است. در این ماده می‌خوانیم هر کسی ارقام و مشخصات پلاک وسایل نقلیه موتوری اعم از زمینی، آبی یا کشاورزی را تغییر دهد یا پلاک وسیله نقلیه دیگری را به آن الصاق کند یا برای آن پلاک تقلبی به کار ببرد به حبس از شش ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.

طبق این ماده، زندان پایان کار کسانی است که پلاک خودروی خود را پنهان یا مخدوش می‌کنند، چرا که این دو کار از تخلف فراتر است و جرم محسوب می‌شود و مثل همه جرم‌ها نیاز به مجازات‌های شدیدتری دارد اما چرا تابه حال هیچکدام از ما نشنیده‌ایم که کسی به خاطر دستکاری پلاک به زندان رفته باشد؟

این سوال را که از هادی هاشمی، رئیس پیشین پلیس راهور تهران پرسیدیم او قاطعانه جواب داد که بله حتی یک مورد را هم به سختی می‌شود پیدا کرد اما علی همه خانی، معاون آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور تهران بزرگ ترجیح داد در گفت‌وگو با ما وارد چالش پاسخگویی به این سوال نشود و فقط به این جمله بسنده کند که کار پلیس تشکیل پرونده و ارجاع مجرمان به دستگاه قضائی است و هرگونه پاسخ به این پرسش را نه پلیس که مرجع قضائی باید ارائه دهد.

اگر بپذیریم که پوشاندن پلاک یا دست بردن در اطلاعات و مخدوش کردن آن جرم است، پس چرا نباید مجازات حبس برای رانندگان متخلف اجرا شود؟ آیا مجریان قانون، مجازات در نظر گرفته شده را بزرگ‌تر از این جرم می‌دانند یا پای سیاست حبس زدایی در میان است و قرار است زندان‌ها با چنین مجرمانی اشغال نشود؟

تقصیر کیست؛ مردم یا پلیس؟

اگر از موضوع مبهم حبس شدن یا نشدن مخدوش کنندگان و پوشانندگان پلاک‌ها با آهن رباهای بزرگ، کیسه‌های نایلونی و لنگ های قرمز رنگ بگذریم، سوال اساسی این است که چرا درد قدیمی مخدوش و پنهان کردن پلاک‌ها که آسیبی اجتماعی و چالشی فرهنگی است، درمان نمی‌شود و چرا حالا که شیوع کرونا، محدودیت‌های شبانه را به مردم شهرها تحمیل کرده، این درد بیشتر از هر زمان دیگری خودنمایی می‌کند؟

معاون آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور تهران بزرگ که در گفت‌وگو با ما افزایش مخدوش کردن پلاک‌ها در سایه کرونا را تأیید کرد ما با خیال آسوده از دو کارشناس پرسیدیم که به نظرشان آیا تقصیر مردم است که زیر بار قانون نمی‌روند یا تقصیر پلیس است که آن طور که لازم است بر رفتار رانندگان نظارت نمی‌کند که هادی هاشمی انگشت اتهام را بیشتر سوی مردم و اعظم آهنگر آن را بیشتر سمت مسؤولان گرفت.

هادی هاشمی، کارشناس حمل‌ونقل و ترافیک به ما گفت بخش قابل توجهی از مردم ما قانون گریزند و حتی میان قانونگذاران نیز قانون گریز پیدا می‌شود مثل نماینده مجلسی که از خط ویژه رفت و به جای تمکین به قانون یک سیلی حواله صورت مأمور پلیس وظیفه شناس کرد. به عقیده هاشمی حتی اگر پلیس از جنس آهن هم باشد و حضوری ۲۴ ساعته در معابر داشته باشد بازهم عده‌ای پیدا می‌شوند که قانون را دور بزنند.

در واقع این کارشناس در حالی دست روی مشکل فرهنگ عمومی می‌گذاشت که اعظم آهنگر، مدیر مطالعات شهری مؤسسه تحقیقات شهری در گفت وگو با جام جم قانون گریزی عده‌ای را به سختی‌های معیشت و تنگناهایی که مسؤولان هیچ فکری برایشان نکرده‌اند، ربط می‌داد.

او به ما گفت: وقتی جرمی مثل مخدوش کردن و پوشاندن پلاک خودرو شایع می‌شود وقتی است که فشار محدودیت‌ها بیشتر از تحمل مردم می‌شود و زمانی که موضوعی عرفی یا قانونی به کرات توسط مردم شکسته می‌شود یعنی که یک جای کار لنگ می‌زند و یک قانون در حال ضربه زدن به مردم است؛ مردمی که البته به مرور راه‌های فرار را یاد می‌گیرند.

او به ممنوعیت تردد شبانه در شهرها اشاره کرد و توضیح داد وقتی مطابق این قانون، میان سارقی حرفه‌ای که برای دزدی به خیابان‌ها می‌آید با کسی که مثلاً به خاطر مراقبت از پدر و مادر بیمارش زمان را از دست داده و بعد از ۱۰ شب مجبور به تردد شده فرقی گذاشته نمی‌شود، طبیعی است عده‌ای قانون‌شکنی یعنی مخدوش کردن و پوشاندن پلاک را انتخاب می‌کنند.

این کارشناس مسائل شهری به حلقه‌های طرح ترافیک در تهران و شهرهای بزرگ نیز به عنوان موضوعاتی که عده‌ای را مجبور به تخطی از قانون می‌کند اشاره کرد و توضیح داد: مردمی که مجبورند بعد از سال‌ها پس انداز یک خودروی حداقلی را با قیمت‌های گزاف بخرند اما در طول روز نمی‌توانند از آن استفاده کنند مگر اینکه به حساب شهرداری پول واریز کنند هیچ غیرطبیعی نیست اگر راه فرار از قانون یعنی مخدوش کردن پلاک را انتخاب کنند.

آهنگر با این مقدمه که مانیفست اوست در واقع معتقد است چون نیازهای واقعی مردم در اعمال محدودیت‌ها در نظر گرفته نمی‌شود و نگاهی مبتنی بر درآمدزایی بر تصمیمات حاکم است این وضعیت با هیچ نظارتی ازجمله نظارت پلیس قابل اصلاح نیست. او البته در مورد افزایش پلاک‌های پوشیده و مخدوش در ترددهای ممنوع شبانه تاکید دارد که این تخلف با افزایش حضور فیزیکی پلیس و اعمال جریمه کنترل می‌شود.

در این میان هادی هاشمی که بخش بزرگی از جامعه را قانون گریز توصیف می‌کند، یک تکلمه بر حرف‌هایش می‌آورد که ناظر است بر لزوم تشدید مجازات‌ها. او به ما گفت هر جا که تخلف به وفور یافت می‌شود مثل دستکاری پلاک خودروها بیانگر این است که میزان مجازات‌ها با جرایم همخوانی ندارد چون اگر مجازات‌ها بازدارنده باشد کسی ریسک تخلف را به جان نمی‌خرد.

ماجرای جریمه‌های اشتباهی

موضوع مخدوش شدن پلاک‌ها البته محدود به دغدغه‌های ذکرشده نیست بلکه این موضوع، جرمی است که به عیان به عده‌ای ضربه می‌زند. ماجرای جریمه‌های اشتباهی تا به حال برای کمتر راننده‌ای پیش نیامده و پیه این ماجرا به تن کمتر کسی نخورده است.

با افزایش مخدوش کردن پلاک‌ها در محدودیت‌های تردد شبانه حالا شمار بیشتری از رانندگان متحمل جریمه‌هایی می‌شوند که مرتکب آنها نشده‌اند و این موضوع دارد آزاردهنده می‌شود. در حالی که یکی از این رانندگان سه بار برای تردد شبانه ای که انجام نداده، جریمه شده و این موضوع را با جام جم در میان می‌گذارد، کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور ناجا به ایسنا می‌گوید شاید سال‌ها پیش چنین احتمالی وجود داشت اما در حال حاضر با توسعه هوشمندسازی در پلیس راهور امکان اینکه با تغییر پلاک، جریمه برای فرد دیگری صادر شود وجود ندارد.

علت این است که به گفته او زمانی که خودرویی شماره گذاری می‌شود، رنگ، نوع، مدل و سایر مشخصات آن در سامانه پلیس ثبت می‌شود و در نتیجه اگر راننده‌ای ارقام پلاک خودروی خود را تغییر دهد بلافاصله این پلاک جریمه نمی‌شود، بلکه ابتدا مشخصات خودرو با پلاکی که دوربین ثبت کرده تطبیق داده می‌شود.

البته یک منبع مطلع به ما گفت که این قابلیت تنها در دست افزارهای همراه پلیس وجود دارد و همه دوربین‌ها قابلیت چنین تفکیکی را ندارند که به این ترتیب ماجرای جریمه‌های اشتباهی توجیه می‌شود. این جمله هادی هاشمی، کارشناس حمل‌ونقل و ترافیک را نیز خوب است به یاد بسپاریم که به ما گفت تا وقتی زیرساخت‌های حمل‌ونقل از جمله طول و عرض و تنوع راه‌ها و دسترسی‌ها، نیاز واقعی ترافیکی مردم را برآورده نکند و حمل‌ونقل عمومی به سهولت در اختیار مردم نباشد تخلفاتی همچون پوشاندن و مخدوش کردن پلاک‌ها همچنان ادامه خواهد داشت.