به گزارش خبرنگار ایمنا، قرار بود نخستین بانو برای سکانداری سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر باشد از این رو پس از بررسی نقاط ضعف و مشکلات فضای سبز شهر ۴۴ پیشنهاد و راهکار برای نجات فضای سبز شهر مطرح و به شهردار اصفهان ارائه کرد.
«فروغ مرتضایی‌نژاد» که از سال ۶۷ تا ۹۶ علاوه بر فعالیت‌های علمی، اقدامات اجرایی را نیز در کارنامه عملکردی خود ثبت کرده بود، در برنامه پیشنهادی خود توجه به زیرساخت‌های فضای سبز شهر را مورد توجه قرار داد تا در این کلانشهر طی پنج سال آینده تحقق بسیاری از اهداف از جمله کمربند سبز، پلاک‌کوبی درختان، تأمین منابع آبی و رسالت‌های سازمان نهایی و ملموس شود.
برای آگاهی از فراز و فرودهای نگهداشت و توسعه فضای سبز شهر با استفاده از شیوه‌های نوین و علمی با «فروغ مرتضایی‌نژاد» مدیر عامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان گفت و گویی انجام داده‌ایم که مشروح آن در ادامه از نظرتان می‌گذرد:
وقتی سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر را تحویل گرفتید، با چه مسائلی مواجه شدید و اولویت فعالیت‌های خود را در چه دانستید؟
در ابتدای فعالیت ۴۰۰ مورد را در برنامه‌های خود یادداشت برداری کرده و در نهایت ۴۴ پیشنهاد و راهکار را برای رفع چالش‌ها و مشکلات فراروی فضای سبز شهر به شهردار اصفهان مطرح کردم. سال ۹۶ پیش بینی بحران آبی را داشتیم و باید برای عبور از این بحران و نجات درختان و فضای سبز شهر برنامه‌ریزی می‌کردیم، از این رو بر روی تأمین منابع آبی مورد نیاز برای آبیاری فضای سبز شهر متمرکز شدیم.
باید انتقال آب را انجام می‌دادیم که در این راستا بررسی لازم در ارتباط با موضوع راهبرد آب و این که برای تکمیل خط انتقال آب چگونه باید هزینه کنیم، انجام و رینگ شمال و جنوب برای شهر تعریف شد. در ادامه بر روی تدوین نقشه راهبردی تمرکز کردیم، زیرا رودخانه آب نداشت و با این شرایط در آینده آبی در چاه‌های شهر نیز نخواهد بود و اگر حتی آبی هم وجود داشته باشد، برداشت از آنها خیانتی بیش نیست. اصفهان نخستین شهر به لحاظ فرونشست زمین در کشور است از این رو باید برای تأمین منابع آبی به سمت استفاده از پساب گام برمی‌داشتیم.
در سال ۹۶ میزان فضای سبز در اختیار شهرداری حدود ۳۹ میلیون مترمربع بود که با اقدامات انجام شده خوشبختانه در حال حاضر به چهل میلیون مترمربع افزایش یافته است علاوه بر این برای آبیاری ۵۶ میلیون مترمربع فضای سبز موجود دانشگاه‌ها و مراکز دولتی و غیر دولتی نیاز به منابع آبی وجود داشت و این در حالی بود که آن زمان تنها ۱۴۰ لیتر بر ثانیه پساب سپاهان شهر به صورت اسمی و ۱۰۰ لیتر بر ثانیه پساب تصفیه خانه شاهین شهر در حال بهره برداری بود که این میزان کافی نبود، زیرا حتی پنج درصد نیاز آبی را هم برطرف نمی‌کرد.
مشکل دیگر درختان کهنسال شهر بود که با توجه به خشکی زاینده‌رود و کمبود منابع آبی در معرض تهدید و خطر نابودی قرار داشتند از این رو واحد درختان کهنسال را برای شناسایی و ثبت اطلاعات درختان کهنسال شهر در سازمان پارک‌ها و فضای سبز راه‌اندازی کردیم تا رسیدگی لازم برای تداوم حیات این درختان انجام شود همچنین زیرساخت‌های لازم برای انتقال آب را فراهم کردیم و در عین حال باید مدیریت بهینه مصرف آب را مورد توجه قرار می‌دادیم از این رو توسعه سیستم آبیاری تحت فشار در مناطق و تعمیر آنها را با تأمین اعتبار لازم در دستور کار قرار دادیم بنابراین مباحث تأمین، انتقال و مصرف آب به صورت توأم پیش رفت و خوشبختانه نتیجه‌بخش بود و می‌توان گفت در صورت صرفه‌جویی در مصرف آب تا ۴۰ درصد نیاز آبی از پساب تأمین خواهد شد.
برای ۷۰۰ هکتار فضای سبز جنگل شرق که به شدت بر اثر نبود آب آسیب دیده بود، ۳۵ لیتر بر ثانیه آب انتقال می‌یافت که در این دوره مدیریتی به ۸۰ درصد افزایش یافت تا جنگل شرق احیا شود. به جرأت می‌توان گفت که در این دوره معضل کم آبی را حل کردیم، اما باید به موازات افزایش جمعیت و وجود آلاینده‌های اطراف شهر، توسعه فضای سبز و احداث پارک‌های کوچک مقیاس در نقاط مختلف شهر را مورد توجه قرار می‌دادیم.
تملک اراضی برای احداث فضاهای سبز شهری با توجه به کمبود زمین مشکل دیگر فراروی سازمان پارک‌ها بود، از این رو توسعه کمربند سبز را در دستور کار قرار داده و رایزنی‌های لازم را با نهادهای مربوطه انجام دادیم. در راستای تحقق شعار عدالت فضایی، به سمت مناطق کمتر برخوردار رفتیم و احداث پارک‌های محلی در آنها را مورد توجه قرار دادیم علاوه بر این در مرکز همایش‌های بین‌المللی اصفهان فضای سبز ویژه‌ای را طراحی کردیم.
در این دوره مدیریت شهری بیش از ۳۰۰ هکتار به فضای سبز شهر اصفهان اضافه شده که عدد سرانه را نه تنها حفظ کرده بلکه افزایش داده است.
موضوع دیگر استفاده از گونه‌های گیاهی مقاوم به شرایط خشکی و کم آبی بود. با توجه به این که ۵۴۰ هکتار چمن در شهر نیاز آبی زیادی داشت، با همکاری تیم‌های علمی کارشناسی برای استفاده از چمن‌های کم نیاز آبی و جایگزینی آنها به جای چمن‌های پر نیاز آبی همچنین تبدیل گل‌های فصل به گل‌های دائم برنامه‌ریزی شد.
نکته قابل توجه این که حدود ۲۰ سال در خصوص استفاده از چمن‌های کم نیاز آبی در این شهر مطالعه و بررسی شده بود، اما همه در حد جلد و کتاب باقی مانده و عملیاتی نشده بود، اما در این دوره مدیریت شهری با اقدامی شجاعانه این موضوع مهم را اجرایی و عملیاتی کردیم به طوری که در حال حاضر هکتارها چمن مقاوم به صورت رول در مرکز تحقیقاتی محمودآباد تولید شده و آرام آرام در نقاط مختلف فضای سبز شهر استفاده می‌شود. نوع چمن استفاده شده در گذر چهارباغ عباسی و پارک مهر از نوع مقاوم با نیاز آبی کم است و در این محل‌ها گونه‌های علفی مقاوم و چند ساله جایگزین شده است.
معتقدیم منظر شهر باید زیبایی لازم را داشته باشد و نباید تمام گونه‌های گیاهی را تنها داخل هسته مرکزی شهر کاشت، بلکه این گیاهان و درختچه‌های زیبای مقاوم را باید در اطراف شهر نیز استفاده کرد؛ با انجام این اقدامات مردم از تغییر منظر شهر با ارسال پیام‌های تشکرآمیز قدردانی کردند. در شهر همچنین گذرهای شکوفه را ایجاد کردیم که مناظر زیبایی را به وجود آورده است، البته این اقدامات بر اساس دستورالعمل‌های کارشناسی انجام شده است. در مجموع می‌توان گفت برنامه پنج سالهای که برای سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تدوین شده بود تاکنون به خوبی پیش رفته و درصد زیادی از آن عملیاتی شده است.
برای توسعه فضاهای سبز به ویژه کمربند سبز شهر چه اقداماتی شد؟
توسعه فضای سبز با استفاده از گونه‌های مقاوم مورد توجه قرار داشت و اقدامات خوبی برای توسعه جنگلی آغاز کردیم. ۵۳ هکتار از اراضی منابع طبیعی برای انجام درختکاری در اختیار شهرداری قرار گرفت تا در مجموع ۵۰ هزار اصله درخت و درختچه در پارک جنگلی پرتو به عنوان آلوده‌ترین نقطه اصفهان سمت شمال غربی کاشته شود، البته ۱۲۰ هکتار فضای دیگر نیز در این نقطه از شهر در حوزه اختیارات شهرداری اصفهان و شهرداری شاهین شهر قرار دارد که استانداری در حال رایزنی برای استفاده از آن جهت انجام درختکاری است که باید مراحل قانونی و اداری آن طی شود.
برای تأمین آب مورد نیاز فضای سبز محل جدید نمایشگاه اصفهان (شرق اصفهان) انتقال و تخصیص منابع آبی مورد نیاز صورت گرفت و سپس طراحی ویژه فضای سبز این محل را انجام دادیم و کاشت گیاهان کم نیاز آبی انجام شد. در اقدامی دیگر بام سبز میدان امام علی (ع) را با انجام اقدامات زیرساختی لازم احیا کردیم تا نتیجه بخش باشد، در میدان امام حسین (ع) نیز متناسب با بافت تاریخی و مرکزی برای ایجاد فضای سبز شهری زیبا اقدامات لازم صورت گرفته است.
همچنین در محدوده ۲۰۰ متری ابتدای چهارباغ از سمت انقلاب با کاشت ۴۴ اصله درخت چنار ۲۰ ساله، پوشش گیاهی بخشی از خیابان چهارباغ عباسی را که به دلیل عملیات عمرانی مترو تخریب شده بود، بازسازی کردیم.
وضعیت سرانه فضای سبز شهروندان اصفهانی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سرانه هر شهروند اصفهانی در سال ۹۶ کمتر از ۲۷ مترمربع بود که این میزان در حال حاضر به ۲۸.۲ مترمربع رسیده است بدین معنا که ضمن حفظ سرانه بر اساس افزایش جمعیت، بیش از یک مترمربع نیز افزایش یافته است.
در گذشته شاهد خزان زودرس درختان بودیم، اما تابستان سال گذشته درختان سرسبز بودند و دیگر شاهد خزان درختان نبودیم
یکی از دغدغه‌های من حتی زمانی که در دانشگاه فعالیت داشتم و البته راهکارهای لازم برای رفع آن را ارائه می‌کردیم، اما اجرایی نمی‌شد موضوع خزان زودرس چنارهای شهر بود. در این راستا ۱۰ شرکت دانش بنیان با مراجعه به سازمان پارک‌ها طرح‌های خود را برای رفع این مشکل ارائه کردند از این رو سه نقطه شهر از جمله پارک میرزا کوچک خان، پارک لاله، پارک ایثارگران را به عنوان پایلوت قرار دادیم تا این شرکت‌ها طرح‌ها و دستورالمعل‌های مورد نظر خود را با نظارت سازمان پارک‌ها اجرایی کنند.
خوشبختانه با انجام این اقدامات و محلول پاشی به صورت وسیع و ایجاد چال کودها موفق به رفع مشکل خزان زودرس درختان شهر شدیم به طوری که در سال ۹۹ اثری از خزان زودرس درختان شهر نبود.
از مجموع ۴۴ پیشنهاد و راهکار ارائه شده برای نجات فضای سبز شهر، چند درصد عملیاتی شد و اولویت‌های فضای سبز را در چه می‌دانید؟
معتقدم تا کنون ۸۰ درصد پیشنهادات ارائه شده عملیاتی شده یا زیرساخت‌های آن فراهم شده است؛ البته ۱۷ دستورالعمل اصلاحی در خصوص آبیاری، تغذیه، اصلاح تشتک و دیگر چالش‌های فضای سبز به مناطق ارسال و عملیاتی شد.
برای امسال انجام پلاک‌کوبی درختان شهر را در دستور کار داریم و اعتبار مورد نیاز در بودجه مناطق ۱۵ گانه پیش‌بینی شده است، البته باید سالانه ۲۰ درصد پلاک‌کوبی درختان انجام شود در حالی که پلاک کوبی‌های انجام شده فعلی مربوط به ۲۵ سال قبل بوده و از آن پس این موضع مغفول مانده است. در حال حاضر سه میلیارد تومان اعتبار پیش بینی شده تا ۱۰ درصد پلاک‌کوبی درختان شهر انجام شود. لازم به یادآوری می‌دانم که پلاک‌کوبی الکترونیک درختان دو سال قبل در پارک شهید رجایی انجام شد، اما برای درختان چهارباغ متناسب با موقعیت محل، پلاک فلزی در نظر گرفتیم.
اقدام دیگر که در دستور کار قرار گرفت، شناسایی باغات و اراضی کشاورزی از طریق پهپاد و با استفاده از تصاویر هوایی بود؛ البته در ارتباط با تغییر کاربری اراضی کشاورزی مقاومت کردیم زیرا در گذشته متراژ بالایی از اراضی فضای سبز با تغییر کاربری ایجاد شده بود، اما من به شدت با این موضوع مخالفت کردم به طوری که در حال حاضر میزان تغییر کاربری اراضی در این راستا به یک صدم درصد رسیده است.
برای بررسی بهتر شرایط درختان جنگل شرق سازمان پارک‌ها و فضای سبز با کمک یک شرکت اقدام به تصویربرداری از جنگل‌های شرق با استفاده از ۱۱۰ پرواز با استفاده از پهپاد کرد که در این تصویربرداری سه هزار عکس از ۷۰۰ هکتار از جنگل‌های شرق شامل فضای سبز میدان میوه و تره بار شهر، باغ تندرستی، باغ رضوان و مناطق اطراف گرفته شد و این جنگل علیرغم مشکلات با کنترل آفات و آبرسانی به موقع نجات یافت.
جنگل‌های شرق اصفهان تحت تنش بسیار زیادی بود و برای آبیاری آنها هیچ آبی در دسترس نبود، شهرداری خط انتقال پساب را از سپاهان‌شهر کامل کرد و این خط، آبی در حد کفایت را به جنگل شرق رساند. این اقدام برای محوطه صفه هم انجام خواهد شد که مکاتبات لازم شده است.
موضوع دیگر سرعت‌بخشی به تغییر پارک‌های اکولوژیک به پارک‌های تفرجگاهی بود، زیرا رینگ سوم کمربند سبز شهر به محدوده درون شهری پیوند خورده و در حال حاضر باید به پارک‌های تفرجگاهی برای استفاده مردم تبدیل شود و به موازات آن کمربند سبز در رینگ چهارم ایجاد و گسترش یابد.
۴۰ هکتار کمربند سبز در مناطق ۱۰، ۱۴ و ۱۵ شهرداری ایجاد شده و باید به سمت شمال غرب شهر با توجه به وجود آلاینده‌ها پیش رود، البته مقرر شده اداره کل راه و شهرسازی اراضی مورد نیاز برای کاشت درختان را در اختیار شهرداری قرار دهد.
در منطقه شش شهرداری پارک روح‌الامین احداث شد که نظیر این اقدامات را در شهر باید با سرعت بیشتری انجام دهیم همچنین پایگاه شهید وطن پور برای کاشت درخت در ۸۰ هکتار اراضی خود اعلام آمادگی کردند که مکاتبات لازم در این ارتباط انجام شده است، این اتفاقات خوشایند نتیجه رایزنی‌های سه سال اخیر است و سرعت بیشتری در سال ۱۴۰۰ ادامه خواهد یافت.
اگر بتوانیم پساب فاضلاب خام را به میزان ۱۵۰ لیتر بر ثانیه به صورت لوکال استفاده کنیم موفقیت بزرگی در زمینه تأمین منابع آبی مورد نیاز به دست خواهیم آورد. معتقدیم ۵۰ درصد نیاز آبی فضای سبز باید از طریق استفاده از پساب تأمین و برای تحقق این موضوع تصفیه خانه‌ها تقویت شده و تصفیه ثانویه باید به تصفیه تکمیلی تبدیل شود.
کیفی شدن همه امور حتی فضای سبز موضوع بسیار مهم و قابل توجه است، تولید بذر از دیگر اقدامات انجام شده است. با توجه به اهمیت موضوع آموزش با امضای تفاهم‌نامه بین سازمان پارک‌ها و فضای سبز و اداره کل فنی و حرفه‌ای بیش از ۱۱ هزار- نفر ساعت آموزش برای کارکنان این سازمان در سال ۹۸ به صورت حضوری و در سال گذشته به دلیل شرایط کرونایی به صورت مجازی برگزار شد البته تاکید داریم که کارشناسان باید متخصص‌تر باشند و دروه‌های بازآموزی را پشت سر بگذارند.
یکی دیگر از اقدامات سازمان پارک‌ها تمرکز بر روی مباحث زیست محیطی بر اساس برنامه سنجش‌پذیر شهردار و استفاده از سموم ارگانیک با پایه گیاهی در راستای حفظ محیط زیست و سلامت درختان است.
در ارتباط با حذف درختان خطرآفرین شهر چه اقداماتی شد؟
وقتی درختان به سن بهره‌برداری می‌رسند، راهی جز حذف و قطع آنها برای پیشگیری از خطر سقوط آنها وجود ندارد به عنوان مثال میانگین عمر درخت بلوط ۱۵۰ سال، درخت سپیدار ۴۰ سال یا پالونیا با عمر کوتاه ۳۰ سال است.
در سالهای اخیر حاشیه‌سازی های زیادی توسط برخی افراد مغرض پیرامون قطع درختان انجام شده بود در حالی که تنها درختان خطر آفرین، قطع شدند همین اقدام باعث شد تنها حدود یک دهم درصد درختان خطر آفرین شهر سقوط کنند. البته در طوفان اخیر که سرعت وزش باد ۱۱۰ کیلومتر بر ساعت بود حدود حدود ۲۰۰ دستک درختان و حدود ۱۱۵ درخت آسیب دیده سقوط کرد.
برای شناسایی بهتر درختان خطرآفرین شهر از دستگاه «توموگراف» که پوکی داخل درختان را از طریق اسکن سنجش می‌کند، استفاده کردیم به طوری که در حال حاضر با استفاده از این دستگاه درختان پوک شده با قاطعیت قطع می‌شوند و حتی یک درخت نیز بدون مجوز و نظر کارشناسی دقیق قطع نمی‌شود.
همچنین در سازمان پارک‌ها و فضای سبز «کمیته رفع خطر درختان» را تشکیل دادیم. با توجه به این که سقوط بعضی درختان در سالهای گذشته باعث آسیب به جان و اموال شهروندان شده است، در تمامی مناطق پانزده گانه و محدوده ناژوان پس از شناسایی، توسط کمیته رفع خطر سازمان پارک‌ها متشکل از کارشناسان گیاه‌پزشکی، باغبانی و مسئولان فضای سبز بازدید میدانی شده و سپس دستور حذف آنها برای جلوگیری از ایجاد خطر برای شهروندان، صادر می‌شود.
با قاطعیت اعلام می‌کنم که تمام اقدامات و دستورالعمل‌ها گام به گام با مشورت و دریافت نظرات اساتید دانشگاه و مراکز تحقیقاتی پیش رفته تا فنی، علمی و اجرایی باشد، زیرا معتقدم در هر کاری علم و تجربه در کنار هم وجود داشته باشد، فعالیت‌ها موفقیت‌آمیز خواهد بود از سوی دیگر سطح سواد عمومی مردم افزایش یافته بنابراین اگر با شهروندان علمی صحبت کنیم زودتر نتیجه می‌گیریم، زیرا درخت سمت و سوی سیاسی ندارد و باید علم و تجربه حاکم باشد.
نظر شما