اقتصاد فناورانه چه جایگاهی در اصفهان دارد؟

به گزارش خبرنگار ایمنا، شرکت‌های دانش بنیان با هدف گسترش و کاربرد نوآوری و تجاری سازی نتایج تحقیقات در حوزه فناوری‌های ارزش افزوده بالا و برای توسعه کسب و کار بر پایه قابلیت‌های اعضای هیئت علمی، پژوهشگران، کارکنان و یا واحدهای فناور مستقر در مراکز تحقیقاتی شکل گرفته و فعالیت می‌کنند.

در ایران با توجه به سیاست‌های کلان کشور، نگاه ویژه‌ای به مقوله اقتصاد دانش بنیان می‌شود به عنوان نمونه در سند نقشه جامع علمی کشور به صراحت از ایجاد شرکت‌های دانش بنیان حمایت شده و راهی برای جهت دادن چرخه علم و فناوری و نوآوری به ایفای نقش مؤثرتر در اقتصاد عنوان شده است.

در برنامه پنجم توسعه کشور، سیاست‌های متنوعی برای حمایت از تجاری سازی در نظر گرفته شده است. از مهمترین این سیاست‌ها حمایت مالی و تسهیل شکل‌گیری و توسعه شرکت‌های کوچک و متوسط خصوصی و تعاونی که در زمینه تجاری سازی دانش و فناوری و فعالیت شرکت‌های دانش بنیان به ویژه تولید محصولات مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته و صادرات خدمات فنی و مهندسی است.

در کنار این تدوین آئین نامه‌ها و قوانین مربوط به حمایت از شرکت‌ها و مؤسسه‌های دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری و اختراعات در سال ۹۲ و ارائه تسهیلات خاص و معافیت‌های مالیاتی فعالیت‌های شرکت‌های دانش بنیان این فضا را به وجود آورده است که این شرکت‌ها با اطمینان خاطر بیشتر فعالیت کنند.

با توجه به انتخابات پیش رو باید دید که کاندیدهای انتخابات شورای شهر، تصمیمی در رابطه با استفاده از این پتانسیل استان اصفهان جهت بهبود اقتصاد شهری اصفهان در برنامه‌های خود دارند یا خیر؟ قطعاً یکی از راه‌های برون رفت از رکود در اقتصاد کلان کشور آن است که هر کدام از استان‌ها با بهره برداری از پتانسیل‌هایی که در منطقه خود وجود دارد می‌تواند استان خود را از رکود خارج کند یقیناً خروج تک تک استان‌ها از رکود اقتصادی موجب خروج اقتصاد کلان کشور از رکود خواهد شد.

در همین رابطه و با توجه به اینکه شرکت‌های دانش بینان راهکاری برای برون رفت از شرایط پیچیده اقتصادی است با کوروش خسروی، عضو کمیسیون امور اقتصادی، حقوقی و گردشگری شورای شهر اصفهان و همچنین دبیر جشنواره شیخ بهایی گفت و گویی داشتیم که شرح آن در زیر آمده است:

* در اصفهان چه پتانسیل‌هایی برای اقتصاد دانش بنیان وجود دارد؟

از حدود ۵ هزار و ۸۰۰ شرکت دانش بنیانی که در کشور شناسایی شده است و تاییدیه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهور را گرفته‌اند، حدود ۵۳۰ شرکت، حدود ۱۰ درصد از شرکت‌های دانش بینان کشور متعلق به اصفهان است. پس از تهران اصفهان بیشترین تمرکز شرکت‌های دانش بنیان را دارد مابقی استان‌ها نیز فاصله زیادی از استان اصفهان دارند، اصفهان با وجود دارا بودن ۶ درصد جمعیت کشور حدود ۱۰ درصد شرکت‌های دانش بینان را در خود جای داده است.

از طرف دیگر اولین مرکز رشد و اولین پارک فناوری کشور در قالب شهرک علمی تحقیقاتی در اصفهان ایجاد شده است. تنها استانی که مجوز شهرک علمی تحقیقاتی دارد اصفهان است، تعریف مرکز رشد و پارک فناوری ابتدا از استان اصفهان در کشور عنوان شد و این استان اولین مجوز را تحت عنوان عنوان شهرک (مجموعه‌ای از چندین شهرک علمی فناوری) علمی تحقیقاتی دریافت کرد، مابقی استان‌ها نیز مجوز شهرک ندارند، این فقط دو مورد از پتانسیل‌های اقتصاد دانش بنیان در استان اصفهان بوده و موارد دیگری نیز وجود دارد.

* سرمایه گذاری در زمینه‌های اقتصاد دانش بنیان چه میزان اشتغال می‌تواند ایجاد کند؟

مأموریت اقتصاد دانش بنیان ایجاد اشتغال نیست، در هیچ جای دنیا اقتصاد دانش بنیان را با میزان اشتغالی که ایجاد کرده است نمی‌سنجند.

مأموریت اقتصاد دانش بنیان خلق ارزش و ثروت از محل دانش و فناوری است بنابراین اقتصاد دانش بنیان باید بتواند آخرین دستاوردهای تکنولوژی و پزوهشی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی را دریافت کرده، مواردی که قابلیت تجاری سازی دارد را استخراج و آنها را به بازار وارد کند.

به هر روی در این نوع شرکت‌ها، هرم شاغلان به صورت وارونه تعریف می‌شود به این معنا که اگر در سایر شرکت‌ها افرادی که بالای تکمیلی داشته انگشت شمارند کسانی که تا مقطع کارشناسی تحصیل کرده‌اند به تعداد متوسط در شرکت مشغول به کار بوده و افراد دارای مدرک کمتر از کارشناسی کف هرم را تشکیل می‌دهند در شرکت‌های دانش بینان افراد تحصیل کرده در درجات عالی بیشترین جمعیت را در این شرکت‌ها دارند.

* چه میزان در استان اصفهان از کسانی که در این زمینه سرمایه گذاری می‌کنند حمایت می‌شود؟

در حال حاضر حمایت از شرکت‌های دانش بنیان در پارک‌های فناوری متمرکز است، شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان، پارک فناوری سلامت و پارک قیاس الدین کاشانی در کاشان، پارک‌های علمی و فناوری استان اصفهان هستند که عمده تمرکز این شرکت‌ها در این سه مرکز قرار گرفته است.

علاوه بر این استانداری اصفهان نیز، با شروع موضوع منطقه ویژه علم و فناوری حمایت‌هایی را شروع کرده است که از جمله دستاوردهای ان می‌توان به کمک به بهره برداری از یک شرکت تولید ایمپلنت اشاره کرد. استانداری اصفهان به تازگی به این موضع ورود کرده است، اما اصفهان اولین استانی است که مدیریت دولتی آن به موضوع حمایت از شرکت‌های دانش بینان ورود کرده است.

* حقوق مالکیت فکری سرمایه گذار چطور تأمین می‌شود؟

در ابتدای دو دهه گذشته که برای اولین بار موضوع کارآفرینی در ایران مطرح شد، هیچ قانونی برای حمایت از حقوق مالکیت فکری وجود نداشت.

حقوق مالکیت فکری دستاورد و بزرگترین ثروت اقتصاد دانش بنیان است، در زمان ریاست جمهوری آقای خاتمی، ایران عضو سازمان جهانی مالکیت فکری( WIPO ) شد سپس با همت مرحوم هاشمی شاهرودی، ریاست وقت قوه قضائیه در این قوه شعبه ویژه دعاوی مالکیت فکری ایجاد شد، در این چند سال که این شعبه راه اندازی شده به پناهگاهی و دادگاهی برای کسانی که حقوق مالکیت فکری آنها توسط دیگران نقض می‌شود تبدیل شده است.

در پی این اقدام تعداد زیادی وکیل برای این حوزه تربیت شدند و اکنون نیز چندین دانشگاه در مقطع کارشناسی ارشد این رشته را برای تحصیل دانشجویان ارائه داده‌اند. این موضوعات می‌تواند موجب دلگرمی برای مردم باشد تا نشان دهد مالکیت فکری در ایران کم کم در حال جا افتادن است.

* تا کنون در زمینه ارتقای شرکت‌های دانش بنیان در استان چه اقداماتی شده است؟

استانداری اصفهان در سال ۱۳۸۴ طرحی به هیئت وزیران ارائه کرد که در آن اصفهان به عنوان پایلوت اولین کریدور علم و فناوری کشور معرفی شد، هیئت وزیران نیز این طرح را تصویب کرد. متأسفانه این مصوبه تا سال ۹۸ اجرایی نشده بود تا در این سال با پیگیری استاندار وقت آقای رضایی مجدداً این مصوبه احیا شد و دبیرخانه منطقه ویژه علم و فناوری فعال شد.

این دبیرخانه تا کنون دستاوردهای خوبی نیز در حوزه فناوری گلخانه‌های خود پایدار و تولید ایمپلنت داشته است. اصفهان با فعال کردن منطقه ویژه علم و فناوری خیز بلندی را فعال‌تر کردن هر چه بیشتر اقتصاد دانش بنیان برداشته است.

* ارتباط بین فعالیت شرکت‌های دانش بنیان و اقتصاد مقاومتی چیست؟

هر چقدر بیشتر بر اقتصاد دانش بنیان تمرکز کنیم، تاب آوری اقتصاد و مقاومت آن بیشتر می‌شود. از ویژگی‌های اقتصاد دانش بینان استفاده از دستاوردهای پژوهشی است. اقتصاد دانش بنیان در دنیا رقبای بسیار اندکی دارد حتی بسیاری از کشورها هنوز به این حوزه ورود نکرده‌اند. اقتصاد دانش بنیان کمک ویژه‌ای به خود کفایی کرده و می‌تواند باعث ارز آوری شود، در غیر این صورت حداقل مانع خروج ارز از کشور می‌شود.

تمام شاخص‌های اقتصاد مقاومتی در شرکت‌های دانش بنیان دیده می‌شود و می‌توان ادعا کرد شرکت‌های دانش بینان در صف اول اقتصاد مقاومتی و شکل دادن به آن قرار گرفته‌اند.

* در صورت حمایت از این شرکت‌ها اقتصاد شهر چه تأثیری می‌گیرد؟

شرکت‌های دانش بنیان عموماً به منابع طبیعی به ویژه آب نیاز کمی دارند زیرا منبع اولیه خلق ثروت در این شرکت‌ها فناوری، تکنولوژی و یا دستاوردهای پژوهشی است بنابراین این شرکت‌ها معمولاً به منابع طبیعی نیاز ندارند.

اصفهان در بخشی از کشور قرار گرفته که منابع اکولوژیک آن به ویژه آب، بسیار محدود است، بنابراین با حرکت به سمت اقتصاد دانش بنیان اقتصادی که وابستگی کمتری به منابع آبی دارد در استان شکل خواهد گرفت که منجر به پایداری بیشتر شهر خواهد شد.

علاوه بر این ارزش افزوده در شرکت‌های دانش بنیان بسیار بالا است، هر محصول دانش بنیان زمانی که ارزش گذاری می‌شود، تجهیزات آن قیمت چندانی ندارد اما زمانی که این تجهیزات در قالب فناورانه همچون گوشی‌های هوشمند به بازار عرضه می‌شود ارزش چند صد دلاری خواهد داشت.

ارزش افزوده ایجاد شده توسط شرکت‌های دانش بنیان موجب افزایش GDP شهر می‌شود. صنایع قدیمی که آب بر بوده و منابع طبیعی زیادی نیز مصرف می‌کنند و ارزش افزوده در نهایت ۴۰ درصد خواهند داشت و این در حالی است که شرکت‌های دانش بینان می‌توانند تا چند صد درصد ارزش افزوده ایجاد کنند. همچنین اقتصاد دانش بنیان عموماً آلودگی ایجاد نمی‌کند، که تأثیر غیر مستقیم بر اقتصاد شهر و محیط زیست دارد.

* گفت و گو از: فرشته بابایی، خبرنگار اقتصادی ایمنا