تعامل وارثت و محیط تشکیل دهنده شخصیت نوجوان است

محسن لعلی در گفت وگو با خبرنگار ایمنا، در خصوص شکل‌گیری شخصیت در دوران نوجوانی، اظهار کرد: ویژگی‌های دائمی نوجوان نشان دهنده ویژگی‌های ذاتی است، شخصیت مجموعه‌ای از ویژگی‌های جسمی و روانشناختی هر فرد است که تا حدودی مشخص می‌کند که این رفتار به چه شکلی است.

بروز اشکال مختلف شخصیت در بین نوجوانان

وی در خصوص تیپ‌های شخصیتی، اضافه کرد: در زمینه تیپ‌های شخصیتی، برخی افراد تیپ خونسردی دارند، تیپ عده‌ای دیگر شلوغ و تعدادی هم درون‌گرا هستند، تیپ‌های شخصیتی افراد دائمی و پایدار است و وقتی می‌گویند فلان فرد چطور است، در واقع ویژگی‌های ثابت شخصیتی او مدنظر است.

عضو شورای نظام روانشناسی استان اصفهان، تصریح کرد: شخصیت چیزی است که از درون خودمان تجربه می‌کنیم، ولی از بیرون به مردم نشان می‌دهیم و آنها این شخصیت ما را می‌بینند، شخصیت در بین نوجوانان به شکل‌های مختلف دیده می‌شود، تعدادی از نوجوانان شخصیت آرامی دارند، عده‌ای عصبی، پرخاشگر و بعضی مهربان هستند.

لعلی تاکید کرد: تفاوت در شخصیت افراد بخصوص نوجوانان با توجه به نظریه‌های متفاوتی است، مراحل شکل‌گیری شخصیت نوجوان به این صورت است که شخصیت او به ندرت تغییر پیدا می‌کند و شخصیت مجموعه‌ای از الگوهای روانی، رفتاری پایدار و دائمی بوده که قابل پیش‌بینی هستند.

این مدرس دوره‌های تخصصی روانشناسی، اظهار کرد: شکل‌گیری شخصیت از دوران کودکی و نوجوانی شروع شده و تا پایان نوجوانی تثبیت می‌شود، شخصیت توجیه کننده رفتارهای انسان‌ها است، همه انسان‌ها شخصیت دارند و فرد بی‌شخصیت نداریم و برخی از افراد دارای اختلال شخصیت بوده و ارزش‌های اخلاقی شخصیت آنها دچار اختلال است.

وی با بیان اینکه تحول و پدیداری شخصیت از کودکی تا بزرگسالی است، افزود: شخصیت افراد تا ۱۸ سالگی شکل می‌گیرد، وقتی شخصیت گروه نوجوانان شکل گرفت به سختی قابل تغییر است، همه افراد می‌توانند در زندگی با استفاده از مهارت‌ها تغییر کنند و در جهت مثبت گام بردارند، این اتفاق وابسته به این است که افراد نقص‌ها و ایرادهای خود را بشناسند و بخواهند برای زندگی بهتر تغییر کنند.

عوامل شکل دهنده شخصیت نوجوان

عضو شورای نظام روانشناسی استان اصفهان، درباره عوامل شکل دهنده شخصیت نوجوان، خاطرنشان کرد: دو عامل ذات (ارث) و عوامل محیطی در شکل‌گیری شخصیت نوجوان بسیار تأثیرگذار هستند، برخی ویژگی‌ها را کودکان از والدین به ارث می‌برند، برای مثال گوشه‌گیری و اجتماعی بودن والدین به وسیله وراثت به فرزند آنها منتقل می‌شود، ویژگی دیگر عوامل محیطی است و نوع تربیت و مکان زندگی نوجوان در شکل‌گیری شخصیت او بسیار مؤثر است.

لعلی تصریح کرد: مطابق نظریه‌ای شخصیت هر فرد بیانگر میانگین ۵ نفر از افرادی است که با آنها در ارتباط است و این نظریه تاکید بر نقش محیط در شکل‌گیری شخصیت افراد دارد، اما بحث اصلی این است محیطی که نوجوان در آن زندگی می‌کند بیشتر روی شخصیت مؤثر است یا ژنی که از والدین به ارث می‌برد.

وی اضافه کرد: پژوهشگران و متخصصان اعتقاد دارند که نمی‌توانیم مشخص کنیم که سهم کدام یک قوی‌تری است، می‌گویند تعامل بین محیط و وراثت تشکیل دهنده شخصیت نوجوان است.

این استاد دانشگاه، اظهار کرد: نکته حائز اهمیت این است که برخی افراد معتقدند که نقش محیط در شکل‌گیری شخصیت نوجوان پررنگ است و در ضرب المثل‌ها داریم که «پسر نوح با بدان بنشست خاندان نبوتش بر باد رفت» که نقش محیط و انسان‌های اطراف در شکل‌گیری شخصیت نوجوان را نشان می‌دهد.

این مدرس دوره‌های تخصصی روانشناسی، تاکید کرد: در ابیات شعرای بزرگ و نامدار ایرانی هم داریم، سعدی گفته است «پرتو نیکان نگیرد هر که بنیادش بد است تربیت نااهل را چون گردکان بر گنبد است» و سعدی اعتقاد دارد اگر ذات کسی نادرست باشد هر چقدر هم او را تربیت کنیم، فایده‌ای ندارد، باید بدانیم شکل‌گیری و پدیداری شخصیت و تأثیرگذاری آن مانند اقیانوس است و بهترین نظریه در شکل گیری شخصیت سالم نوجوان تأثیر هم محیط و هم وراثت است.