به گزارش خبرنگار ایمنا، گفت‌وگو یکی از صورت‌های مهم ارتباطی و امری اخلاقی، مقدس و انسانی است که محبت در آن جریان دارد و مهمترین اصل در آن شنیدن و شنیده شدن است.
بدیهی است که برای تحقق جامعه‌ای همدل، نیاز است به سخنان و دردهای یکدیگر گوش بدهیم و همانطور که پژوهش‌ها نشان می‌دهد، هرچه افراد بیشتر با دیگران وحدت و همدلی داشته باشند به همان اندازه از اصول اخلاقی، بیشتر طرفداری خواهند کرد.
در این بین شهرها نقش بزرگی دارند و فضای شهری ترکیبی است از روابط اجتماعی در کالبدی از شهر که در بستری معنایی، پاسخگوی نیازهای شهروندان است. این محیط، مکانی است برای جریان یافتن زندگی اجتماعی افراد و بسترساز تعامل اجتماعی شهروندان یک شهر بنابراین هرچه مدیریت شهرها به سمت تحقق گفت‌وگوی مطلوب میان مردم پیش برود، شهری مطلوب را خواهد ساخت.
این رویکرد در همدان، یکی از کلانشهرهای ایران دنبال شده و شورای این شهر اقدام به پیمودن آغاز راهی برای تحقق «شهر مطلوب» از راه «گفت‌وگوی مطلوب» کرده است؛ رضوان سلماسی، رئیس مرکز مطالعات و پژوهش‌های شورای اسلامی شهر همدان در این خصوص می‌گوید: این مرکز باب گفت‌وگوی مطلوب را در شهر مطلوب به علت ایجاد فضای اجتماعی برای ارتباط با شهروندان در حوزه‌های مختلف با گفت‌وگوی مناسب سوق داده است تا بتواند پایه‌گذار این امر در فضای علمی بوده و راه رسیدن به مطلوبیت ارتباط با افرادی باشد که در کنار یکدیگر در جامعه زندگی می‌کنند و به وسیله گفت‌وگو ارتباط و تعامل برقرار می‌کنند.
وی معتقد است: یکی از مسائلی که علیرغم بودن کنار یکدیگر نمی‌توانیم از آن بهره برداری کنیم گفت‌وگوی مناسب و مطلوب است؛ باید بتوانیم ارتباط مناسب را بین افراد مختلف در راستای صحبت کردن و بیان خواسته‌ها و نیازها در خانواده‌ها و جامعه را به صورت کاملاً مشخص داشته باشیم.
عضو شورای شهر همدان ادامه می‌دهد: نیاز است خواسته قلبی‌مان را به راحتی بر زبان آورده و از آن دفاع کنیم البته باید شنونده خوبی هم برای صحبت دیگران باشیم تا بتوانیم از این ارتباط نزدیک و هم افزایی ایجاد شده برای رشد و تعالی جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم در همه ابعاد مختلف بهره ببریم.
نهادینه کردن گفت و گو با آموزش در سطح خرد، میانه و کلان
سلماسی اضافه می‌کند: در مرکز مطالعات و پژوهش‌های شورای اسلامی شهر همدان تصمیم گرفتیم باب نشست‌های شهر اندیشی با گفت‌وگوی مطلوب در شهر مطلوب را ایجاد کنیم. با توجه به اهمیت موضوع مطرح شده باید تلاش کنیم گفتگو در سطح شهر در تمامی حوزه‌ها یعنی سطح خرد (خانواده)، سطح میانه (اجتماعات محلی) و در سطح کلان (جامعه) نهادینه شود.
رئیس مرکز مطالعات و پژوهش‌های شورای اسلامی شهر همدان تاکید می‌کند: لازمه رشد ارتباط مؤثر، برقراری ارتباط مستقیم با جوامع است. برگزاری کارگاه‌های تخصصی در حوزه گفت‌وگوی مطلوب می‌تواند این سه جامعه را برای رسیدن به اهداف خود یاری کند. شکل‌گیری و برنامه‌ریزی گفتگو در نهاد خانواده، سایر جوامع و بهترین راه ایجاد تعامل در راستای یک گفتگوی دوطرفه، آموزش داده نشده است بنابراین در حال پیگیری برگزاری کارگاه‌های آموزشی هستیم و سعی کردیم در حوزه‌های مختلف اجتماعی این موضوع را پررنگ کنیم.
سلماسی می‌گوید: با ایجاد فضای ایمن در زمان مناسب بخشی از ارتباطات ما مستقیماً با خانواده‌ها در سطح شهر خواهد بود زیرا با وجود بیماری کرونا، رعایت پروتکل‌های بهداشتی ضروری است. در مرحله بعدی در اجتماع‌های مختلف که در شهر وجود دارند و نیازمند گفت‌وگوی سالم، هدفمند، سازنده و با برنامه است که منجر به نتایج خوب می‌شود، با تشکل‌های مردمی نهادهای مدنی و سایر اجتماعات ارتباط برقرار خواهیم کرد.
کم حجم بودن عنصر گفت‌وگو در خانواده‌های ایرانی
اسدالله نقدی، جامعه شناس شهری و دانشیار دانشگاه بوعلی سینا همدان معتقد است: از سال ۹۶ تا ۹۸ در تمامی استان‌های ایران سلسله نشست‌ها و کارگاه‌های گفت‌وگو ملی خانواده و بین نسلی برگزار شد که البته مطالعات و داده‌های میدانی نشان می‌دهد که عنصر گفت‌وگو در خانواده‌های ایران کم حجم است؛ جایگاه و اهمیت خانواده در همه جهان جزو پنج نهاد اساسی جامعه به شمار می‌رود اما در ایران برخلاف سابقه فرهنگی جایگاه و منزلت آن علیرغم همه تحولات و تغییرات همچنان در فرایند جامعه پذیری و تحولات اجتماعی است.
وی تصریح می‌کند: بیرون از نهاد خانواده تغییراتی اتفاق افتاده و نهاد خانواده از آن‌ها تأثیر گرفته و در بخش مهمی تأثیر گذاشته است. گفتگو در نهاد خانواده، میان فرزندان و والدین، خواهر و برادر و همسران با یکدیگر بر اساس آمار ملی ۱۵ تا ۲۰ دقیقه است. مجادله، بحث و جدل گفتگو اطلاق نمی‌شود، زیرا گفتگو زمانی است که در یک تراز انسانی مبتنی بر یک برنامه و یک موضوع مشترک و از قبل تعیین شده باشد و چنین برنامه‌ای بر اساس فهم و هدف مشترک، رخ می‌دهد. آمدن فضای مجازی این خلأ را جدی تر کرده اما در عین حال فضای مجازی توانسته کارکردهای ایجاد ارتباط را تقویت کند.
نقدی ادامه می‌دهد: علیرغم ایراداتی که بر فضای مجازی وارد است، امکان آموزش مجازی و از راه دور را برای میلیون‌ها دانشجو و دانش‌آموز فراهم کرده و این امکان در حد یک انقلاب در ایران و جهان بوده است. البته این تجربه جدید آفت‌های خاص خود را دارد.
وی می‌گوید: شهر از لحاظ فیزیکی افراد را به یکدیگر نزدیک اما از لحاظ عاطفی، اجتماعی و فرهنگی از هم دور کرده است؛ محلات قدیمی نهاد گفت‌وگو و تعامل بودند اما امروزه هزاران نفر در برج‌ها زندگی کنند و از همسایه کناری خود اطلاع ندارند. توسعه کلانشهرها از لحاظ فیزیکی به هم نزدیک شده اما آدم‌ها را بیگانه کرده است.
این جامعه شناس شهری و دانشیار دانشگاه بو علی سینا همدان اضافه می‌کند: شهر از اجزای فرد، خانواده، واحد همسایه محله و تنه اصلی تشکیل می‌شود که باید گفت‌وگو مشارکتی در هرکدام یک از این اجزا شروع شود؛ مدیریت شهری در تمام شهرها باید بیشتر از دیگر سازمان‌ها به سمت نهادینه کردن فرهنگ گفت‌وگو بروند و همدان در بین مجموعه‌های شهری از اولین واحدهایی است که در این زمینه اعلام آمادگی کرده است.
نقدی با بیان اینکه گفتگوی شهر مطلوب پیامدهای مثبت زیادی دارد، ادامه می‌دهد: شورای شهر واسط شهروندان با شهرداری است اما این به تنهایی کافی نبوده و یک نوع تمرین برای رسیدن به اصول گفت‌وگو مشارکتی است. در خانواده فرزندان معتقدند که فضای مجازی ابزار کار است و نسل هزاره سوم هستیم و والدین ما را درک نمی‌کنند؛ والدین معتقدند که همه روابط فضای مجازی نیست و علاقه‌مندم با فرزندم رو در رو گفت‌وگو کنم تا نیازهای او را بشناسم که نشان از خلأ گفت‌وگو مطلوب است.
وی معتقد است: این خلأهای گفت‌وگوی مطلوب باعث ایجاد شکاف نسلی در خانواده، شکاف اجتماعی در شهر و شکاف کلان در بین مردم و دولت می‌شود. برای اداره مطلوب خانواده، شهر و جامعه رعایت اصول گفت‌وگوی سازنده کمک می‌کند.
این جامعه شناس شهری و دانشیار دانشگاه بو علی سینا همدان تصریح می‌کند: اصول گفتگو، شامل رعایت احترام، مدیریت کارآمدتر و بهتر، نیاز به دانستن و کنجکاوی برای یادگیری، گرایش یادگیری، دانش ذهن باز و آماده پذیرش، تعلیق درآوردن فرضیات، پرهیز از شتاب، خوب و درست شنیدن، جانب داری سازنده و وجدان بیدار می‌شود.
طرح‌های محلی همدان برای تحقق گفت‌وگوی مطلوب
روح الله وجدی هویدا، رئیس سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی شهرداری همدان با اشاره به اقدامات گذشته و رویکرد آینده در تحقق شهری گفت‌وگو محور در همدان، می‌گوید: در ابتدا باید هدف گفت‌وگو را مشخص کرد، گفتگو مکالمه‌ای است که شرکت کنندگان میل به هدفی واحد و مشترک برای رفع مشکلات همه دارند. مؤلفه اصلی گفتگو موضوع، زمان و کیفیت آن است و باید در موضوع مشخص، شهروندان مشارکت کنند تا بر مدار آن گفت‌وگو شکل گیرد.
وی ادامه می‌دهد: ویژگی‌های گفتگو مطلوب شامل رعایت جایگاه مخاطب، سخن گفتن در سطح درک او، اعتماد سازی، حاکمیت منطق در گفتگو، ساماندهی گفت‌وگو در شرایط واقعی و تعمق بخشی به آن، طرح پرسش و نیازسنجی است و تشویق شهروندان برای شرکت در گفتگو مطلوب نیازمند رعایت مولفه‌ها و ویژگی‌ها است. گفتگو از اهمیت ویژه‌ای برخوردار و در طرح‌های مختلف بین‌المللی مطرح شده است، لازمه گفتگوی مطلوب، آموزش، مشخص شدن تعاریف و حفظ کیفیت گفتگو است.
رئیس سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی شهرداری همدان می‌افزاید: ناگزیریم در مدیریت شهری از مشارکت مردم کمک بگیریم و برای افزایش مشارکت نیازمند گفتگو هستیم، در سال‌های گذشته این اتفاق به شکل‌های مختلف رخ داده و شکل‌های مختلف افزایش مشارکت را در شهرهای مشهد و تهران بررسی کردیم و با تلفیق مشارکت اجتماعی مشهد که شورای اجتماعی محلات و در تهران شورایاری‌ها است در همدان همیاران محلات ایجاد شد.
وجدی هویدا می‌گوید: در هر محله گروهی اجتماعی از اقشار مختلف حضور دارند و در خصوص مسائل و موضوعات محلی صحبت و مشارکت می‌کنند. گفت‌وگو مهمترین موضوع در گروه‌های اجتماعی بود و قرار است فقط دنبال مطالبه گری و نقد کردن نباشند بلکه در مسئله مشخص تبادل نظر کنند و به نتیجه مشخص برسند و سپس این موضوع را با مدیریت شهری مطرح و در مرحله آخر مدیریت شهری این مسئله را بپذیرد.
وی ادامه می‌دهد: طرحی با عنوان فضیلت شنیدن در مشهد اجرا شده و مسئولان در محلات تنها به صحبت شهروندان گوش می‌دادند که با بازخورد خوبی روبرو شد؛ این طرح در همدان نیز در سطوح مختلف انجام خواهد شد.
رئیس سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی شهرداری همدان خاطرنشان می‌کند: نداشتن فضای مناسب برای صحبت شهروندان یکی از ضعف‌های همدان است بدین سبب چشم‌انداز شهر با محوریت مشارکت و محله محوری برنامه‌ریزی شده است.
نظر شما