مسعود مهدویان‌فر در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، حاشیه نشینی و سکونت در مناطق اطراف شهرها را یکی از معضلات اغلب کلانشهرهای کشور دانست و اظهار کرد: در کشورهای در حال توسعه، جمعیت انبوهی از ساکنان روستاهای کمتر برخوردار، برای یافتن شغل مناسب و کسب درآمد مکفی برای خانوار، راهی شهرها شده و در مناطق حاشیه‌ای که فاقد امکانات اولیه برای زندگی است، ساکن می‌شوند.
وی مختل شدن فرآیند تولید محصولات کشاورزی و دامی در روستا و اختلال در نظم و امنیت شهرها و توسعه نامتوازن آنها را دو معضل مهم حاشیه نشینی برشمرد و افزود: در شهر اصفهان مناطق حاشیه‌ای معدودی در سال‌های مختلف ایجاد شده و توسعه یافته است که تراکم جمعیتی بالا، محیط زیست آلوده و غیربهداشتی، ناهنجاری‌های اجتماعی و آشفتگی بنیان خانواده به شکل چشم گیری در این مناطق به چشم می‌خورد.
رئیس اداره امور اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان زاغه نشینی را شاخصی مؤثر در امور سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شهرها برشمرد و خاطرنشان کرد: مناطق حاشیه‌ای خارج از حوزه استحفاظی شهرداری‌ها تشکیل می‌شوند، اما لازم است مدیریت شهری برای رفع محرومیت و سامان بخشی به این مناطق، آستین همت بالا بزند چرا که از یک سو، توجه به این قشر آسیب پذیر و رفع محرومیت از آنها بر ذمه مسئولین و متولیان نظام اسلامی است و از سوی دیگر، هرگونه کم توجهی به این مناطق، موجب می‌شود معضلات فرهنگی و اجتماعی آنها، به محدوده اصلی شهر نیز تسری یابد.
وی با اشاره به اینکه در شهر اصفهان، مناطق حاشیه‌ای نیز از امکانات اولیه شهری نظیر خدمات آب، برق، گاز و تلفن برخوردار شده‌اند، اظهار کرد: بیشترین معضل کنونی این مناطق مرتبط با مسائل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است به گونه‌ای که در بررسی‌های علمی و اقدامات پژوهشی انجام گرفته در این مناطق، به وفور با پدیده‌هایی نظیر بیکاری‌های طولانی مدت، فقر، اعتیاد، از کارافتادگی، روابط خارج از خانواده و ناهنجاری‌های خُلقی و روانی مواجه شده‌ایم.
مهدویان‌فر تنوع قومیت‌ها و تعدد فرهنگ‌های متفاوت و گاه متعارض را از دیگر ویژگی‌های مناطق حاشیه نشین شهر اصفهان دانست و افزود: اتباع خارجی و اعضای قومیت‌های مختلف، همگی در کنار هم در مناطق حاشیه‌ای شهر اصفهان زندگی می‌کنند که این امر، وحدت و هویت یکسان فرهنگی را در این نقاط مختل ساخته و گاه موجب بروز درگیری‌های فیزیکی در میان اهالی می‌شود.
توانمندسازی و مهارت آموزی مشکلات مناطق حاشیه‌ای را کاهش می‌دهد
این پژوهشگر اجتماعی، با بیان اینکه درآمد ساکنان مناطق حاشیه‌ای بسیار پایین بوده و غالباً به مشاغل ساده و ابتدایی اشتغال دارند، تصریح کرد: توانمندسازی و آموزش مهارت و دانش به این قشر، مهمترین راه برون رفت از محرومیت است لذا شهرداری اصفهان مجموعه‌ای از اقدامات فرهنگی و اجتماعی نظیر آموزش مشاغل خانگی، ایجاد بازارچه‌های عرضه تولیدات زنان سرپرست خانوار، دوره‌های مشاوره و بازتوانی، کلاس‌های مهارت آموزی و ویژه برنامه‌های مفرح و آموزنده را در این مناطق برگزار نموده است.
مهدویان فر، وضعیت نامطلوب اسکان، ساخت غیرقانونی مسکن در اراضی کشاورزی یا اماکن عمومی و عدم رعایت اصول فنی و شهرسازی را از جمله مشکلات مهم سکونتی در مناطق حاشیه نشین دانست و تصریح کرد: ساکنان این مناطق با بافت اصلی شهر پیوند اندکی داشته و مفاهیم هویتی همچون میهن دوستی و علاقه به حفظ شهر، در آنها کمتر نهادینه شده است لذا گاه به دلیل فشارها و تنگناهای متعدد، به رفتارهای ضداجتماعی دست زده و آسیب‌های جدی به سلامت شهر وارد می‌کنند که وندالیسم و تخریب اموال عمومی، توزیع مواد مخدر و سرقت اموال دیگران، از جمله آنهاست.
این پژوهشگر اجتماعی، تأمین معیشت و توسعه رفاه در مناطق روستایی با هدف پیشگیری از مهاجرت بدون برنامه به شهرها را مهمترین راه مقابله با پدیده حاشیه نشینی دانست و خاطرنشان کرد: در شهر اصفهان، زیرساخت‌های شهری مورد نیاز همچون مدرسه، کتابخانه، بیمارستان و کلانتری در مناطق حاشیه‌ای تأسیس شده و در حال افزایش است اما با رشد مناطق حاشیه نشین باید به شکل جدی برخورد نمود.
کارآفرینی و توسعه اشتغال نیاز مناطق کم برخوردار
وی اضافه کرد: خیریه‌ها و مراکز مردم نهاد، از مهمترین ظرفیت‌های در اختیار برای بهبود وضعیت زندگی در مناطق حاشیه‌ای شهر اصفهان هستند که تاکنون نیز اقدامات جهادی متعددی را برای توانمندسازی ساکنان این مناطق به انجام رسانده‌اند.
رئیس اداره امور اجتماعی شهرداری اصفهان، کارآفرینی و توسعه اشتغال را التیامی اساسی برای مشکلات اقتصادی مناطق حاشیه نشین شهر ذکر نمود و ابراز امیدواری کرد: با برنامه ریزی مدون و تمرکز مستمر بر توانمندسازی ساکنان این مناطق می‌توان درآمد خانوارهای ساکن را افزایش بخشیده و از معضلات فرهنگی و اجتماعی ناشی از فقر همچون بزهکاری، جرایم مرتبط با مصرف و فروش مواد مخدر، روابط خارج از چهارچوب و بیماری‌های مزمن روحی و روانی کاست.
نظر شما