به گزارش خبرنگار ایمنا، حجاب و عفاف یکی از مهمترین شاخصه‌های رفتاری ناظر بر شیوه پوشش در جامعه اسلامی بوده و نوع مواجهه با افرادی که نسبت به رعایت آن کم توجه هستند، در قالب امر به معروف و نهی از منکر تاکنون بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
موضوع حجاب و بدحجابی هر چند وقت یک‌بار و به اشکال گوناگون در سطح جامعه و همچنین فضای مجازی پررنگ می‌شود؛ زمانی با موضوع دختران انقلاب، یک روز با دوچرخه‌سواری و زمانی هم با پیامک‌های پلیس در زمینه پوشاندن موی سر و نوع پوشش بانوان مورد توجه قرار گرفته است و حساسیت افکار عمومی را برمی‌انگیزد.
آنچه افراد و صاحبنظران مختلف در نوع مواجهه با این موضوع ضروری می‌دانند، کار فرهنگی، اقناع و آگاه‌سازی است، اما برای پاسخ به این موضوع که چقدر در این زمینه تلاش شده و اصلاً چرا باید چنین موضوعی در اولویت امر به معروف و نهی از منکر باشد، با حجت الاسلام والمسلمین احمد عبداللهی نژاد، دبیر ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر استان اصفهان گفت‌وگو کرده‌ایم که قسمت دوم آن را در ادامه می‌خوانید:
پس از گذشت ۴ دهه از انقلاب اسلامی و تکثر عقاید در جامعه، آیا هنوز تذکر نسبت به منکر در جامعه تأثیرگذار است؟
در حال حاضر اثر گذاری تذکر لسانی به ویژه در مناطقی که از فرهنگ اجتماعی بالاتری برخوردار هستند، افزایش یافته است؛ زیرا این امر مربوط به انقلاب اسلامی نبوده و جز دستورات دینی است. متأسفانه در طول تاریخ اسلام، روش‌های اشتباهی توسط مسلمانان برای نهی از منکر گرفته شده که به فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر ضربه زده، اما همچنان اصالت این فریضه در جامعه حفظ شده است.
امر به معروف و نهی از منکر یک واجب مشروط است؛ یعنی فردی که منکری را انجام میدهد، باید نسبت به آن آگاه باشد و در صورتی که فرد در جهل و غفلت به سر ببرد، تکلیفی برای امر به معروف وی، برای ما وجود ندارد. در حال حاضر اکثریت افرادی که در جامعه منکری انجام میدهند، نسبت به عاقبت آن ناآگاه هستند؛ بنابراین تکلیفی مبنی بر امر به معروف این افراد برای ما وجود ندارد، اما فرق بین امر به معروف و نهی از منکر در حاکمیت و مردم این است که باید به مسئولانی که نسبت به عمل منکر خود بی اطلاع هستند، تذکر داد و مطالبه‌گری کرد. مقام معظم رهبری همواره نسبت به امر به معروف و نهی از منکر برای مسئولان تاکید دارند.
فریضه امر به معروف و نهی از منکر، وظیفه همه مردم است و در صورتی که جامعه با منکری روبه‌رو شود، باید نسبت به آن تذکر دهد، اما ستاد امر به معروف و نهی از منکر یک ستاد حاکمیتی بوده و وظیفه دارد نسبت به اولویت بندی منکرات در دستگاه‌های حاکمیتی اقدام کند و در صورتی که با مسئله‌ای در دستگاهی روبه‌رو شد، به ریشه‌یابی علل ترک معروف بپردازد و نهایتاً پس از جمع‌آوری اطلاعات و مدارک، به مدیر آن دستگاه و مجموعه اطلاع دهد و در صورتی که مدیر نسبت به رفع منکرات در زیر مجموعه خود اقدام نکند، در کمیسیون مبارزه با مفاسد اجتماعی به ریاست دادستان استان، به بررسی این معضل خواهیم پرداخت و علیه وی اعلام جرم خواهیم کرد.
تعداد زیادی از مسئولان در استان وجود دارند که به واسطه اعلام جرم توسط ستاد امر به معروف و نهی از منکر از سمت خود عزل شده و یا حتی به واسطه گزارش و پیگیری این ستاد بازداشت شده‌اند. هیچکدام از شکایات ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان اصفهان علیه برخی از مسئولان و افراد توسط ستاد، رسانه‌ای نشده است.
آیا شکایت از مسئولان یا افراد وظیفه ستاد امر به معروف و نهی از منکر است؟
بر اساس بند ۶ ماده ۱۶ قانون حمایت از آمران به معروف و نهی از منکر، ستاد موظف است نسبت به اقدامات دستگاه‌ها و مراکز، و طبق موضوع ماده ۱۸ قانون، به طرق مقتضی بررسی لازم (حضوری و غیرحضوری) را اعمال نموده و موارد ارتکاب منکر را حسب مورد به مراجع ذی‌صلاح گزارش داده و تا حصول نتیجه پیگیری نماید. بر اساس این ظرفیت قانونی، دستگاه‌های نظارتی و امنیتی مکلف‌اند تا نتیجه گزارش یا شکایت را به ستاد اعلام کنند. زمانی که قانون این ظرفیت را در اختیار ما قرار داده، چرا نباید از آن استفاده کنیم؟
محدوده شکایات ستاد امر به معروف و نهی از منکر استانی تا کجاست؟
در حال حاضر حدود ۲۰۰ شکایت توسط ستاد امر به معروف و نهی از منکر اصفهان به ثبت رسیده که طرف هیچکدام از این آنها، عموم مردم نبوده‌اند؛ بلکه اکثر این شکایات از مسئولان یا افراد تأثیرگذار در جامعه مانند هنرمندان یا سلبریتی‌ها به ثبت رسیده است.
در صورتی که به فرض مثال جرم به صورت حقیقی در استان تهران صورت گیرد، ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان تهران ملزم به اعلام جرم است، اما در صورتی که جرمی در فضا مجازی صورت گیرد، این فضا حد و مرز و حوزه استحفاظی نمی‌شناسد.
در حال حاضر این خانمی که در آن طرف دنیا علیه جمهوری ایران اسلامی ایران در فضای مجازی فعالیت می‌کند، اقداماتش بر روی فرزندان ما در اصفهان نیز تأثیر می‌گذارد؛ بنابراین ما حق داریم علیه وی به حوزه قضائی محل ارتکاب جرم شکایت کنیم.
ستادهای امر به معروف و نهی از منکر مابقی استان‌های کشور، ظرفیت‌های قانونی به خوبی نمی‌شناسند. بخشی از فعالیت امروز ستاد امر به معروف اصفهان مربوط به حریت دبیران ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان اصفهان در طی سال‌های گذشته است.
شکایت شما از همین خانمی که نام بردید به کجا رسید؟ شما پس از تنظیم این شکایت اعلام کردید که عرصه جهانی برای این فرد تنگ‌تر شده است؛ این ادعا بر چه مبنایی مطرح شده است؟
حدود ۲ سال پیش، این شکایت از ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان اصفهان به دادستانی تهران اعلام شد و نهایتاً با اعلام آن به اینترپل، محدودیت‌هایی برای این شخص تعیین شد. تأثیرگذاری این شکایت به حدی بود که این فرد در صفحات مجازی خود نسبت به ستاد امر به معروف و نهی از منکر اصفهان موضع‌گیری کرد که این موضوع نشان دهنده آن است که این شکایت محدودیت‌هایی را برایش ایجاد کرده است.
اصفهان حدود ۸ سال است که با خشکی زاینده رود مواجه شده و این موضوع مشکلات فراوانی را در زمینه‌های معیشتی و زیست محیطی برای مردم ایجاد کرده است. آیا ستاد امر به معروف و نهی از منکر اصفهان به این مسئله ورود کرده است؟
ستاد امر به معروف و نهی از منکر اصفهان اقدام ویژه‌ای در این رابطه انجام نداده است؛ زیرا این مسئله جز وظایف ستاد احیای زاینده رود است، اما ستاد امر به معروف و نهی از منکر طی سال‌های گذشته، نسبت مشکلات معیشتی و زیست محیطی ناشی از خشکی زاینده رود ورود کرده است؛ زیرا بر اساس ماده ۴ قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر، ستاد می‌تواند حسب مورد، کارگروه‌های تخصصی را با دعوت از نمایندگان اعضای ستاد و کارشناسان متخصص تشکیل دهد. دستگاه‌های اجرایی و قضائی نیز موظفند موارد ارجاعی ستاد را بررسی نموده و بر اساس آن اقدام کنند.
طرحی مبنی بر دستورالعمل تشکیل کارگروه‌های تخصصی در جلسه علنی ستاد امر به معروف و نهی از منکر اصفهان تصویب شد که بر اساس این طرح، کارگروهی معیشتی و اقتصادی تشکیل شد و از دستگاه‌های ذی‌ربط و معاون اقتصادی دادستان نیز دعوت شد تا در این کارگروه شرکت کنند. بر اساس قانون، وظایفی بر عهده این کارگروه گذاشته و قرار شد در صورت عدم همکاری دستگاه‌ها با این کارگروه، دادستان با آنها برخورد کند.
در حال حاضر به دلیل اینکه اقتصاد کلان کشور دچار بیماری شده است، نمی‌توان انتظار کار اساسی و فعالیت‌های اقتصادی در مراکز استان را داشت. این کارگروه تنها می‌تواند مسائلی مانند نامتوازن بودن قیمت کالاهای اساسی و احتکار کالا را بررسی کرده و با آن برخورد کند.
ستاد امر به معروف و نهی از منکر اصفهان با راه اندازی کارگروه تخصصی، در مسائل مربوط به آلودگی هوا ورود کرد و به برخی از دستگاه ذی‌ربط ۱۵ روز فرصت داد تا کم کاری خود را جبران کنند که در غیر این صورت، با آنها برخورد خواهد شد. این کارگروه اقدامات ویژه‌ای را در جهت رفع معضل آلودگی هوای اصفهان انجام داده و حدود ۶۰ واحد صنعتی غیر مجاز که باعث آلودگی هوا می‌شدند را پلمب کرد.
آیا ستاد امر به و معروف و نهی از منکر استان‌های بهره بردار از زاینده رود می‌توانند برخی از مشکلات این رودخانه را برطرف کنند؟
ستاد امر به معروف در مسائلی ورود می‌کند که مسئولان نسبت به رفع آن دغدغه‌ای ندارند، اما نمایندگان مجلس شورای اسلامی و نماینده ولی فقیه در استان، دغدغه جدی نسبت به حل معضل زاینده رود دارند و جلساتی را با نمایندگان استان‌های مجاور در راستای حل معضلات این رودخانه برگزار کرده‌اند.
منشأ اختلافاتی که بین جنابعالی و دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر کشور رخ داد، چه بود؟
اختلاف سلیقه همیشه بین افراد وجود دارد، اما اختلاف بین ستاد امر به معروف اصفهان و ستاد مرکزی از لحاظ عملکرد است. بر اساس قانون، ستادهای استانی امر به معروف و نهی از منکر باید زیر نظر ستاد مرکزی فعالیت کنند. ستاد مرکزی از مسئولان ارشد کشوری تشکیل شده است و در صورتی که این ستاد طرحی را مصوب کند، تمامی ستادهای استانی مکلف به اجرا هستند، اما دبیر ستاد استانی امر به معروف و نهی از منکر زیر نظر ستاد مرکزی فعالیت نمی‌کند؛ زیرا دبیر ستاد استان بنا بر پیشنهاد امام جمعه و سپس توسط رئیس ستاد مرکزی منصوب می‌شود.
مهمترین سندی که باید ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان به آن تکیه کند، قانون است؛ اگر کسی اعلام کند ستاد امر به معروف اصفهان خلاف قانون رفتار کرده، گردن ما از مو باریک‌تر است. در حال حاضر برخی دوستان در ستاد مرکزی معتقدند که ستاد اصفهان نباید از افراد شکایت کند و باید ابتدا منکر را در فضای مجازی علنی کند.
برخی دوستان در ستاد مرکزی اعلام می‌کنند که مبنای ما اظهارات مقام معظم رهبری در سال ۷۲ در جمع اعضای ستاد امر به معروف و نهی از منکر است، اما ایشان در آن جلسه خطاب به ستاد مرکزی می‌فرمایند: "شما نباید «ستاد امر به معروف و نهی از منکر» باشید. باید «ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر» باشید." این فرمایش مقام معظم رهبری یعنی اینکه ستاد امر به معروف و نهی از منکر، علیرغم عمل به وظیفه خود باید دیگران را وادار به انجام این عمل کند.
موضع ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان اصفهان نسبت به حضور زنان در جامعه چیست؟
از لحاظ حقوق اجتماعی، تفاوتی میان زن و مرد وجود ندارد. ما معتقدیم به دلیل اینکه زنان وظایف مهمی از جمله تربیت فرزندان را بر عهده دارند، باید از امکانات ویژه‌ای برخوردار باشند. بر همین اساس، ستاد امر به معروف و نهی از منکر اصفهان از شهرداری‌ها و اداره کل ورزش و جوانان استان در خواست کرد تا مکان‌های مستقلی برای ورزش بانوان در سطح شهر ایجاد کنند.
ستاد امر به معروف استان، مسئله حجاب را یکی از اساس‌ترین مسائل امروز جامعه می‌داند؛ زیرا دشمن عفاف و حجاب در ایران را نشانه گرفته است. برای رفع این موضوع نباید با مردم مبارزه کنیم. بر اساس نظر شخصی من، فعالیت‌های سلبی و ایجابی باید به صورت متوازن اجرا شود تا یک مسئله به نتیجه برسد.
آیا مبارزه با بدحجابی از لحاظ قانونی، جرم انگاری شده است؟
بر اساس ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی، بی حجابی جرم تلقی می‌شود؛ البته لفظ بدحجابی مورد تأیید دین نیست؛ زیرا حجابی که در شرع اسلامی تعریف شده، به جز تعیین حدود حجاب، بر عدم پوشیدن لباس‌های تنگ و چسبان نیز تاکید کرده است.
۲۶ دستگاه مکلف به اقدام، جهت رفع بی حجابی در جامعه هستند؛ یکی از این دستگاه‌ها، ستاد امر به معروف و نهی از منکر است. ستاد با تذکر لسانی نسبت به بی‌حجابی مخالف است و اعتقاد دارد خود مردم باید نسبت به بی حجابی در جامعه تذکر دهند و در صورتی که مورد اهانت قرار گرفتند، ستاد از آنها حمایت خواهد کرد.
ستاد امر به معروف و نهی از منکر، جهت رفع مشکل بی حجابی در جامعه، جلساتی را با چرخه تولید کننده و توزیع کننده لباس دارد و برخوردهای لازم را انجام میدهد. تا زمانی که در این مرحله به نتیجه نرسیم، در مراحل بعدی نیز موفق نخواهیم بود.
در مسئله دوچرخه سواری زنان، تا به امروز ستاد امر به معروف و نهی از منکر با هیچ فردی در جامعه برخورد نکرده است؛ مشکل ستاد با برخی از دستگاه‌های حاکمیتی است که در حال ترویج دوچرخه سواری زنان هستند. من در گفت‌وگو با معاون حمل و نقل شهرداری اصفهان گفتم علت حضور دوچرخه در شهر چیست؟ وی گفت که علت آن کاهش ترافیک در شهر است. سوال ما این است که اگر علت وجود دوچرخه کاهش ترافیک است، چند درصد آن در میدان امام خمینی (ره) و چهارباغ عباسی است؟ اگر مسئله ورزش است که باید معاونت فرهنگی، تفریحی و ورزشی این وظیفه را بر عهده بگیرد؛ البته سیاست ترویج دوچرخه سواری زنان مربوط به به دوره‌های قبلی شهرداری و شورای اسلامی شهر اصفهان است.
آیا قانون، زنان را از حق دوچرخه سواری منع کرده است؟
دوچرخه سواری بانوان یک عقبه اجتماعی و امنیتی دارد به همین دلیل، ستاد امر به معروف و نهی از منکر به این مسئله ورود کرده است. مراجع معظم تقلید نیز دوچرخه سواری بانوان در انظار عمومی را جایز نمی‌دانند؛ البته دوچرخه سواری بانوان به تنهایی مشکلی ندارد، بلکه دوچرخه سواری در انظار عمومی اشکال دارد.
حکم شرعی مراجع در مورد منع دوچرخه سواری زنان در انظار عمومی، بر اساس روایات و قرآن مطرح شده است؟
فقیه باید بر اساس روایات و قرآن حکم شرعی خود را استخراج کند؛ البته بر اساس ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی، انجام فعل خلاف شرع در معابر و انظار عمومی جرم است. در شورای فرهنگی استان نیز مصوب شده است که دوچرخه سواری بانوان در انظار عمومی ممنوع است، اما علیرغم این ممنوعیت، تا به امروز هیچ کسی به بانوان دوچرخه سوار اعلام نکرده که نباید دوچرخه سواری کنند.
حاکمیت نباید دوچرخه سواری زنان را ترویج کند، بلکه باید فضای مناسب را برای تفریح، دوچرخه سواری و حمل و نقل آنها فراهم کرده و نسبت به منکر بودن دوچرخه سواری زنان اطلاع رسانی کند؛ پس از اجرای این مراحل ما اجازه داریم نسبت به انجام این کار نهی از منکر کنیم.
چرا بدون ایجاد زیر ساخت‌های لازم از دوچرخه سواری زنان ممانعت می‌شود؟
ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان اصفهان تا امروز کسی را از دوچرخه سواری منع نکرده است؛ بلکه حاکمیت و مسئولان را نسبت به ترویج دوچرخه سواری زنان منع کرده است. مسئولان مکلف به ایجاد زیر ساخت‌های لازم برای انجام این کار هستند.
چرا ستاد به جای اینکه به سراغ دانه درشت‌های فساد برود، به بی حجابی می‌پردازد؟ آیا حجاب حریم شخصی محسوب نمی‌شود؟
پلیس امنیت اخلاقی بر اساس وظیفه خود، افرادی را به دلیل ناهنجاری‌های اجتماعی دستگیر می‌کند. بر اساس قانون، این افراد باید به دادگاه منتقل شوند و ستاد امر به معروف و نهی از منکر نیز از پلیس امنیت اخلاقی درخواست کرده است تا به دلیل اینکه ممکن است حضور در دادگاه تأثیر سو در زندگی این افراد داشته باشد، آنها را به کانون‌های خودگردان ستاد منتقل کند تا تذکرات لازم به آنها داده شود.
تا به امروز از ارجاع بیش از ۲ هزار پرونده امنیت اخلاقی به دادگاه جلوگیری کرده و سعی کرده‌ایم مشکلات را با گفت‌وگو و تذکر برطرف کنیم.
من معتقدم گشت ارشاد و پلیس امنیت اخلاقی باید به سراغ سلبریتی‌ها و هنرمندانی برود که مقابل چشم چندین هزار نفر دنبال کننده مجازی کشف حجاب می‌کنند، نه جوانی که به دلیل عدم توانایی مالی، مجبور به پوشیدن لباس‌های نامناسب شده است.
وضعیت حجاب گردشگران باید به چه صورتی باشد؟
وقتی به توریست‌ها اعلام می‌شود که مقررات کشور به چه صورت است، آنها همه چیز را رعایت می‌کنند؛ زیرا اکثراً از فرهنگ اجتماعی بالایی برخوردار هستند. معمولاً مشکلی با حجاب گردشگران خارجی وجود نداشته است و مشکل اصلی ما با کسانی است که بستر را برای این منکر فراهم می‌کنند.
چه کسی صلاحیت تأیید منکر را دارد؟
منکر بر اساس دین مشخص می‌شود، اما اولویت بررسی و رسیدگی به منکرات بر اساس خرد جمعی است.
در آینده برای رفع کدام منکر اجتماعی اصفهان فعالیت می‌کنید؟
موضوعاتی که ستاد امر به معروف و نهی از منکر دنبال می‌کند، مشخص است، اما قول می‌دهم در ستاد امر به معروف و نهی از منکر اصفهان، از منکراتی که مربوط به شرع، حقوق مردم و قانون باشد کوتاه نخواهیم آمد و همه آنها را پیگیری خواهیم کرد.
بودجه ستاد امر به معروف و نهی از منکر چگونه تعیین می‌شود؟
مجلس بودجه‌ای را برای ستاد امر به معروف و نهی از منکر مشخص می‌کند و دولت نیمی از این اعتبار را به ستاد مرکزی اختصاص میدهد و بخش دیگر آن به ستادهای استانی اختصاص می‌یابد؛ در حال حاضر حدود ۳ ماه است که ما هیچ اعتباری از تهران دریافت نکرده‌ایم. منابع اعتباری ستاد استان از طریق کمک‌های مردمی و همچنین کمک‌های غیر نقدی دستگاه از جمله شهرداری اصفهان تأمین می‌شود. همکاران بنده در ستاد امر به معروف و نهی از منکر اصفهان با حداقل‌ترین حقوق نسبت به قانون اداره کار که بین ۲ تا ۳ میلیون تومان است، مشغول فعالیت هستند.
چه نمره‌ای به عملکرد ستاد امر به معروف و نهی منکر اصفهان می‌دهید؟
با توجه به شرح وظایف، گستره جمعیت اصفهان و تنوع عقاید در این استان و با توجه به وضعیت بودجه ستاد، به عملکرد ستاد اصفهان نمره ۲۰ می‌دهم.
نظر شما