به گزارش خبرنگار ایمنا، روند طی شده در روزهای اخیر در بازار سرمایه، نگرانی‌هایی را برای سهامداران ایجاد کرد. از رویدادهای مهم این روزهای بورس، نوسانات و ریزش‌های شدید سهام بنیادین و بزرگ بازار بود. محمد هرورانی، کارشناس بازار سرمایه عقیده دارد که تحولات روزهای اخیر بازار بورس هر چند شتابان و غیرقابل پیشگیری بوده است، اما این بازار به زودی ثبات خود را بازخواهد یافت؛ در ادامه گفت‌وگوی خبرنگار ایمنا با این تحلیلگر بازار بورس را می‌خوانید:
با توجه به وضعیت بازار سرمایه دلیل اصلی نوسانات اخیر بازار سرمایه از نظر شما چیست؟
افزایش و یا کاهش شاخص‌های بازار سرمایه همواره بر اساس برخی مفروضات اتفاق می‌افتد که سهامداران بر اساس این مفروضات تحلیل‌هایی را انجام می‌دهند و به این نتیجه می‌رسند هر سهم در قیمتی که دارد ارزنده است یا خیر. دلار، نرخ‌های جهانی و سایر فاکتورها از جمله این مفروضات است.
بازار سرمایه ایران نیز از ابتدا تا به امروز بر اساس برخی از این مفروضات عملکردهایی داشته است، به عنوان نمونه هر زمان که دلار افزایشی بوده، سهم‌هایی که از دلار تأثیر می‌گیرند، ارزنده‌تر شده و یا زمان‌هایی که چشم‌انداز نرخ‌های جهانی رو به پایین بوده این اصلاح صورت گرفته و همواره بر اساس برخی از دلایل بنیادین بازیگران اصلی بازار دست به خرید و فروش زده‌اند. بازار سرمایه ما نیز در هفته‌های اخیر درگیر ابهاماتی در زمینه دلار، نرخ‌های جهانی و تصمیمات نهادهای تصمیم گیرنده داخلی درباره مسائلی بودجه، درگیری‌های داخلی بین وزرا و نهادهای تصمیم‌گیرنده بوده است. وجود همین ابهامات باعث شده بازار ایران از رونق خوبی برخوردار نبوده و به دنبال آن حجم معاملات کاهش یافته و حتی شاهد خروج پول باشیم. به نوعی بازار به خصوص در سهام بنیادین در روزهای اخیر کم رمق عمل کرده است.
در روزهای گذشته و هفته‌های اخیر در منفی‌های بازار بیشتر شاهد صفوف خرید در سهام کوچک بازار بودیم که عموماً بازیگر محور بوده و افزایش و کاهش قیمت سهام این شرکت‌ها ناشی از حمایت‌هایی بوده که از آنها شده است.
آینده بازارهای جهانی از دیدگاه شما چگونه خواهد شد؟
به رغم آنکه هیچگاه نمی‌توان به درستی و با احتمال بالا بازارهای جهانی را تحلیل کرد، دو سناریو در حال حاضر برای بازارهای جهانی پیش روی سهامداران است که شامل ادامه رشد قیمت‌ها و یا تمام شدن این روند و اصلاح نرخ‌های جهانی است. این موضوع از این جهت اهمیت دارد که شرکت‌های فعال در بورس ایران و بورس‌های جهان، محصولاتی دارند که آن را با نرخ‌های جهانی صادر می‌کنند، بنابراین اگر نرخ‌های جهانی در حال رشد باشد، این شرکت‌ها می‌توانند محصولات خود را به قیمت بیشتری به فروش رسانده و سود بیشتری را رقم زده و رشد بهتری را نیز تجربه کنند.
در غیر این صورت انتظارات از روند رو به رشد سودآوری این شرکت‌ها به نوعی کم شده و حتی می‌تواند باعث کاهش شدن روند سودآوری این شرکت‌ها نیز شود. اصلی‌ترین دلیل ریزش نرخ‌های جهانی در یکسال گذشته شیوع ویروس کرونا بود که با توجه به قرنطینه‌های سخت‌گیرانه و توقف رشد اقتصادی کشورها موجب شد عرضه و تقاضا با مشکل رو به رو شود.
قیمت یک محصول ناشی از عرضه و تقاضا است بنابراین زمانی که رشد اقتصادی یک کشور با مشکل و نوساناتی رو به رو شود، تعادل عرضه و تقاضا نیز به هم ریخته و قیمت‌های محصولات در جهان نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد، به عنوان نمونه در یک بازه زمانی حتی شاهد منفی شدن قیمت نفت نیز بودیم، زیرا خریداران آتی نفت در اثر پر بودن ذخایر نفتی‌شان، حتی جایی برای نگهداری نفت نداشتند و حاضر نبودند، نفت را تحویل بگیرند و برای تحویل نگرفتن آن حاضر به پرداخت مبالغی نیز بودند.
به نوعی این اتفاق باعث شد، به این نتیجه برسیم که الزاماً قیمت هر دارایی نمی‌تواند همواره در حال افزایش باشد، از طرفی در مقابل، پس از گذشت چندین ماه، شاهد رشد مجدد قیمت نفت و رسیدن آن به هر بشکه تا ۵۶ دلار نیز بودیم که نشان داد هر چیزی روزی به ارزش واقعی خود باز می‌گردد.
اما از دلایل اصلی برگشت قیمت‌های جهانی در روزهای اخیر، بازگشت سریع‌تر تقاضای چین در بازارهای جهانی بود، از طرفی اقتصادهای بزرگ دنیا نیز نرخ بهره را با تزریق پول جدید در بازار کاهش دادند، این دو عامل در کنار هم باعث شد، قیمت‌های جهانی رشد خوبی را تجربه کند. البته با وجود بهبود تقاضا، هنوز عرضه به اندازه کافی افزایش نیافته بود زیرا شرکت‌های تولید کننده هنوز نتوانستند همچون چینی‌ها اقتصادشان را به مسیر پیشین بازگردانند و بتوانند تولید به میزان پیش از شیوع کرونا داشته باشند.
یکی از دلایلی که سناریوی ریزش قیمت‌های جهانی در کوتاه مدت را مطرح کرده این است که این قیمت‌ها ماندگار نبوده و با بازگشت شرکت‌های تولیدی به ظرفیت پیشین خود، عرضه محصولات نیز بهبود یافته و قیمت‌ها متعادل می‌شود. پیش بینی می‌شود اگر هم اصلاحی در قیمت‌های جهانی رخ دهد، موقتی بوده و با به تعادل رسیدن عرضه و تقاضا در سطح جهانی قیمت‌ها مجدداً به سطوح پیشین خود بازگردد.
نکته‌ای که سهامداران در این قسمت باید به آن توجه کنند این است که تحلیل بازارهای جهانی در هیچ دوره زمانی به سادگی گفتن یک جمله نبوده و عوامل مختلفی همچون نرخ‌های بهره اقتصادهای بزرگ دنیا، سیاست‌های انبساطی و انقباضی عرضه و تقاضا و رشد اقتصادی کشورهای مختلف باید در نظر گرفته شده و سهامداران باید همگام با این مفروضات قیمت‌های ارزش گذاری شده خود را تعدیل کنند.
با توجه به اظهارات اخیر برخی از مسئولان درباره قیمت دلار، به نظر شما آینده نرخ ارز چگونه خواهد بود و چه تأثیری بر بازار سرمایه خواهد گذاشت؟
فرض بعدی که در آینده با آن رو به رو هستیم نرخ دلار است که بر اساس گفته‌های اخیر مسئولان دولت مبنی بر رسیدن قیمت دلار به ۱۵ هزار تومان، باید به این سوال پاسخ دهیم که در حال حاضر که مجلس در حال بستن بودجه با نرخ دلار ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومانی است و دلار در محدوده ۲۵ هزار تومان قرار گرفته، با وصول شدن یک طلب هفت میلیارد دلاری از کره جنوبی، ۱۰ هزار تومان از این مبلغ کسر شود. این موضوع بیانگر این است که ۱۰ هزار تومان از دلار کشور ما به یک کشور دیگر وابسته است و در این حالت این سوال ایجاد می‌شود که اگر اقتصاد کشور ما تا این حد به سایر کشورها وابسته است، چرا در مدت زمان کمتری در صدد ایجاد توافق با آنها برنیامده تا دلار به اعداد مورد نظر بازگردد.
برای فعالان بازار سرمایه در مورد دلار این موضوع مهم است که با بازگشت بایدن به کاخ سفید و توافق با او در زمینه برجام، دلار روند کاهشی داشته و ریزش شدیدی را تجربه می‌کند، البته مهم است که این توافق در چه زمانی حاصل شود، زیرا به هر حال ممکن است آقای بایدن، برنامه‌های مهم‌تری برای اقتصاد و مردم آمریکا داشته باشد و این موضوع که از روز اول ریاست جمهوری بایدن منتظر بازگشت آمریکا به برجام باشیم بسیار خوش‌بینانه است. سهامداران باید توجه کنند، در شرایطی که با توجه به تنش‌های به وجود آمده با کشورهای اتحادیه اروپا، کره جنوبی و سایر کشورهایی که می‌توانستند برای این موضوع پادرمیانی کنند، برای تسریع در برگشت آمریکا به برجام با پادرمیانی این کشورها به مشکل برخورده‌ایم و این کشورها منافع مشترکی با ما ندارند.
از طرفی درباره نرخ ارز، سناریوی دیگری در مورد تأثیر بودجه وجود دارد، بر اساس گفته فعالان بازار سرمایه و رئیس کمیسیون تلفیق مجلس، با برقراری مفروضات دولت در بودجه ۱۴۰۰، تورم در حدود ۲۳ درصدی خواهیم داشت و اگر آنچه سایرین انتظار دارند اتفاق بیفتد، تورم ۳۰ تا ۴۰ درصدی نیز دور از انتظار نیست. بنابراین بین مفروضات دولت و مجلس برای پیش بینی تورم اختلاف حدوداً ۱۰ درصدی وجود دارد. باید توجه داشته باشیم تورم به نوعی بیان کننده نرخ رشد اسمی کالاهای تولید کننده‌های داخلی است و بر اساس مفروضات مجلس و دولت این نرخ بین ۲۳ تا ۳۵ درصد است.
در صورتی که بخواهیم با چنین تورمی، نرخ دلار افزایشی نبوده و کاهش نیز داشته باشد، بر اساس تجربیات سال‌های گذشته این سیگنال به سهامداران داده می‌شود که قرار است شاهد ارزان شدن دلار بوده و همچون سنوات گذشته مجدداً پس از مدتی جهشی را برای دلار تجربه کنیم که مردم و فعالان اقتصادی ترغیب می‌شوند دارایی‌های خود را به فروش رسانده به دلار ارزان تبدیل کنند تا پس از گذشت مدتی با جهش قیمت دلار، سود ارزی را بدون هیچ زحمتی نصیب خود کنند. با رخ دادن چنین اتفاقاتی تولیدی اتفاق نمی‌افتد و در مقابل نمی‌توان انتظار داشت اقتصاد در مسیر رشد قرار بگیرد.
با نزدیک شدن به انتخابات این موضوع به وجود می‌آید که دو گروه در تلاش هستند جناحی روی کار بماند و یا جناح مقابل صاحب قدرت شود. گروه اول با مخابره کردن اخبار رشد اقتصادی، کاهش نرخ دلار، توافق برجام در صدد هستند، گروه فعلی را موجه جلوه داده و برای دوره‌های آتی روی کار نگه دارند و در مقابل، جناح رقیب با محدودیت‌های ایجاد شده در تلاش هستند این توافق را به دوره بعدی ریاست جمهوری بکشند، همانطور که شاهد بودیم در روزهای اخیر قوانینی وضع شد که اگر از ۲۷ آذرماه تا هفتم بهمن ماه تمامی تحریم‌ها لغو نشود از برجام خارج خواهیم شد، و بازرسی‌های در حال انجام را محدود می‌کنیم.
پیش بینی شما از آینده بازار سرمایه چیست؟
یکی از فاکتورهای تصمیم‌گیری سهامداران برای خرید و فروش دارایی‌هایشان در بازار سرمایه نسبت قیمت به درآمد است، با توجه به نکاتی که در زمینه نرخ ارز، قیمت‌های جهانی، سیاست‌های داخلی و تصمیمات نهادهای ناظر، شاهد کاهش این نسبت در بازار سرمایه بودیم. از طرفی کاهش قیمت شدیدی در سهام بزرگ بازار سرمایه ناشی از فروش‌های سنگین حقوقی‌های بزرگ اتفاق افتاد.
این نسبت در هفته‌های اخیر کاهش چشمگیری را تجربه کرد. سهامداران باید توجه داشته باشند، P/E بازار سرمایه در سالیان گذشته همواره دارای سقف، کف و میانگین بوده و این قیمت به درآمد نمی‌تواند به نسبتی پایین‌تر از میانگین خود برسد، شاهد هستیم که این نسبت عموماً برای سهام بزرگ بازار بین سه و چهار و برای سهام کوچک بازار بین چهار تا ۱۰ بوده است.
در حال حاضر در هفته‌های اخیر شاهد بودیم به نوعی این نسبت در سهام بزرگ بازار با شدت بیشتری نسبت به سهام کوچک بازار اصلاح داشته و به نسبت‌های پایین‌تری رسیده است، اما این اصلاح در سهام کوچک‌تر رخ نداده و این نسبت در این سهم‌ها اکنون برای برخی از صنایع حتی به ۳۰ تا ۵۰ نیز رسیده است.
در این رابطه سه اتفاق می‌تواند رخ دهد، ممکن است قیمت سهام بزرگ‌تر در میان مدت رشد کرده و نسبت P /E تعدیل شود، در سهام کوچک‌تر با پایین آمدن قیمت‌ها P/E به میانگین نزدیک شود و یا این نسبت در سهام بزرگ‌تر رشد کرده و در سهام کوچک‌تر نیز در همان نسبت پیشین باقی بماند.
البته باید توجه داشت در حال حاضر بازیگرانی در بازار سرمایه فعال هستند که با رسیدن قیمت سهمشان به برخی سطوح حمایتی با تزریق پول از آن حمایت می‌کنند و همین موضوع عمل رشد مجدد سهام آن شرکت‌ها می‌شود.
توصیه‌های شما برای عملکرد بهتر سهامداران در شرایط فعلی چیست؟
سهامداران باید توجه کنند با چه مفروضات و دلایلی دست به خرید و فروش می‌زنند و به هر قیمتی خریدار و فروشنده نبوده و مفروضات تحلیلی را مبنای تصمیم‌گیری قرار دهند. در روزهای پرفشاری و پر نوسانی از نظر روانی برای بازار قرار داریم و شاهد صفوف فروش سنگینی در سهام بزرگ هستیم که جمع شده و مجدداً در روزهای بعد دوباره تشکیل می‌شود، به نوعی سهامداران برای تصمیم‌گیری بلاتکلیف هستند و نمی‌دانند جمع شدن صفوف فروش نشان دهنده تغییرات مثبت و یا ریزش مجدد است.
در حال حاضر بهترین تصمیم برای سهامداران این است که اگر سهامدار شرکت‌های بزرگ هستند و بیش از ۵۰ درصد در ضرر قرار دارند، بهتر است دست از فروش سهام برداشته و با توجه به نزدیک شدن به حمایت‌های تکنیکالی شاخص کل حوالی یک میلیون واحد و مخابره شدن اخبار مثبتی درباره افزایش سرمایه تعداد زیادی از سهام شرکت‌های فعال بازار سرمایه از محل تجدید ارزیابی با توجه به مصوبه اخیر شستا، انتظار داریم فشار فروش کاسته شده و شاهد برگشت‌های موقتی باشیم که بهتر است برای تصمیم‌گیری فروش سهام مفروضات تحلیلی را به به روز کرده و با دلایل و تصمیمات مطمئن دست به خرید یا فروش سهام شرکت‌های مختلف بزنند.
از طرفی در مقابل اگر سهامدار شرکت‌های کوچک‌تر هستند و در سود نیز قرار دارند، به حد سودهای خود پایبند بوده و اگر سهام شرکتشان به اهداف مورد نظر رسید دست از طمع برداشته و با جا به جایی مناسب از سرمایه خود محافظت کنند.
بهترین تصمیم‌ها زمانی گرفته می‌شود که به دور از هیجان و احساسات، از تحلیل استفاده کنند. بهتر است در روزهای آینده سهامداران با صبر و حوصله بیشتری بازار را دنبال کنند، به حد سودها و حد ضررها پایبند بوده و خرید و فروش سهام را فقط با دلایل محکم انجام دهند.
نظر شما