به گزارش ایمنا، آلودگی هوا ناشی از فعالیت نیروگاه‌های تولید برق، بحثی است که با تشدید وضعیت آلایندگی‌ها بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد؛ بنا بر آمارهای رسمی ظرفیت نصب شده نیروگاه‌های کشور اکنون به حدود ۸۵ هزار مگاوات رسیده که نیروگاه‌های حرارتی با ظرفیت ۶۶ هزار و ۲۹۱ مگاوات جایگاه نخست را در این بین به خود اختصاص داده‌اند، سایر نیروگاه‌ها مانند نیروگاه‌های اتمی، برق آبی و تجدیدپذیر روی هم ۱۰ درصد تولید برق را برعهده دارند.
نیروگاه‌های حرارتی انواع مختلفی مانند بخاری، سیکل ترکیبی، گازی و دیزلی دارند که برای تولید برق نیازمند مصرف سوخت‌های فسیلی نظیر گاز طبیعی و گازوئیل هستند. از مجموع ظرفیت نامی نیروگاه‌های نصب شده در کشور، ۲۲ درصد به واحدهای بخار، ۳۵ درصد به واحدهای گاز، ۲۵ درصد به واحدهای سیکل ترکیبی و مابقی به نیروگاه‌های دیزلی اختصاص دارد و از مجموع نیروگاه‌های حرارتی موجود در کشور، ۴۲ واحد دولتی، ۶۰ واحد خصوصی و ۲۱ واحد در اختیار صنایع بزرگ است.
۳۴۶۶ مگاوات نیروگاه با عمر بالای ۴۰ سال در کشور وجود دارد
طبق اعلام وزارت نیرو در آبان ماه سال گذشته، به طور متوسط عمر مفید نیروگاه‌های حرارتی ۳۰ سال بوده و هزینه احداث هر کیلووات نیروگاه سیکل ترکیبی حدود ۶۰۰ یورو است. هم اکنون ۴۲ هزار و ۷۲۹ مگاوات نیروگاه حرارتی با عمر کمتر از ۲۰ سال، ۲۰ هزار و ۹۶ مگاوات با عمر بین ۲۰ تا ۴۰ سال و ۳۴۶۶ مگاوات نیروگاه با عمر بالای ۴۰ سال در کشور وجود دارد.
نیروگاه‌های حرارتی، اکنون ۹۰ درصد برق کشورمان را از محل سوزاندن سوخت‌هایی مانند گاز طبیعی، گازوئیل و مازوت تأمین می‌کند. آخرین اطلاعات منتشر شده از سهم منابع آلاینده در آلودگی هوای تهران بیانگر آن است که از میان منابع متحرک کامیون‌ها و از بین منابع ثابت صنایع و نیروگاه‌ها نقش پررنگی در آلودگی هوا دارند.
علاوه بر منابع متحرک، منابع ثابت نیز در آلودگی هوا و تولید ذرات معلق نقش مهمی دارند. برای مثال سهم صنایع و نیروگاه‌های تهران و اطراف آن در تولید ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون حدود ۳۰ درصد گزارش شده است و در کنار این، منابع دیگری از جمله پالایشگاه‌ها و پایانه‌های اتوبوس نیز هر کدام به ترتیب حدود ۴.۴ و ۲.۳ درصد در آلودگی هوای تهران سهم دارند.
چه اقداماتی برای افزایش راندمان نیروگاه‌ها انجام شده است؟
هرچند که نیروگاه‌ها درسال‌های اخیر بیشتر گاز سوز شده‌اند ولی مصرف بیشتر گاز در بخش خانگی در فصول سرد، میزان مصرف گاز نیروگاه‌ها را کاهش می‌دهد و معمولاً نیروگاه‌ها به سمت مصرف سوخت دوم می‌روند اما سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است طی سال‌های اخیر نیروگاه‌های کشور تا چه میزان به دنبال افزایش راندمان و تبدیل نیروگاه‌ها به سیکل ترکیبی بوده‌اند؟
آنطور که مسؤولان اعلام کردند راندمان نیروگاه‌های کشور تا پایان امسال از مرز ۳۹ درصد عبور خواهد کرد و بر اساس برنامه ششم توسعه این رقم در سال ۱۴۰۰ به عدد ۴۰ درصد خواهد رسید. دستیابی به راندمان ۳۹ درصدی در نیروگاه‌های حرارتی یکی از برنامه‌های جدی امسال برق حرارتی است و برای تحقق این مهم برنامه‌های متعددی همچون بهره‌برداری از ۹ واحد بخار سیکل ترکیبی به ظرفیت ۱۴۵۴ مگاوات و افتتاح سه واحد گازی راندمان بالا با ظرفیتی بالغ بر ۹۲۱ مگاوات در دستور کار قرار گرفته است.
یکی از عوامل مؤثر بر افزایش راندمان نیروگاه‌های حرارتی تبدیل نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی است که با اجرای این مهم راندمان این واحدها از حدود ۳۳ درصد به ۴۷ تا ۵۰ درصد ارتقا پیدا می‌کند و نقش بسزایی در بهینه کردن مصرف سوخت گاز نیروگاه‌ها خواهد داشت.
ظرفیت فعلی قابل تبدیل به سیکل ترکیبی حدود ۷۵۰۰ مگاوات است که این مهم در قالب قراردادهای بیع متقابل در دستور کار وزارت نیرو قرار دارد و با انجام این امر سالانه ۱۲ میلیارد مترمکعب در مصرف گاز صرفه‌جویی خواهد شد. همچنین با اجرای این طرح راندمان نیروگاه‌های حرارتی کشور به بیش از ۴۲ درصد خواهد رسید و از انتشار حدود ۴۳ میلیون تن گاز گلخانه‌ای در سال جلوگیری به عمل می‌آید.
نبود نقدینگی مشکل اصلی صنعت برق
غلامحسین خوش خلق معاون سابق هماهنگی توزیع توانیر درباره چرایی عدم تبدیل تمام نیروگاه‌های کشور به سیکل ترکیبی گفت: افزایش راندمان نیروگاه‌ها از سال‌ها پیش مطرح شده و اقداماتی نیز در این راستا صورت گرفته است اما به دلیلی نبود نقدینگی سرعت عمل آنطور که باید نبوده و امکان این وجود داشت که در این راستا اقدامات بیشتری صورت بگیرد.
وی در پاسخ به این سوال که اگر نیروگاه‌ها تبدیل به سیکل ترکیبی شوند بازهم قابلیت استفاده از سوخت مایع را دارند؟ اظهار کرد: اگر نیروگاه‌ها به سیکل ترکیبی تبدیل شوند ظرفیت تولید آنها افزایش می‌یابد و می‌توانند تولید بیشتری داشته باشند لذا هرچه بیشتر به سمت تبدیل نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی برویم به ازای سوخت مصرفی راندمان بیشتری خواهیم داشت.
معاون سابق هماهنگی توزیع توانیر با تاکید بر اینکه با تبدیل نیروگاه به سیکل ترکیبی حداکثر استفاده را از سوخت خواهیم برد، تصریح کرد: نیروگاه‌های سیکل ترکیبی خروجی‌های دود و اگزوز نیروگاه‌های گازی را حمل و سپس وارد بخش بخار می‌کنند یعنی در آن منطقه است که اگر راندمان نیروگاه گازی ۳۰ درصد باشد با تبدیل به سیکل ترکیبی ممکن است راندمان به ۵۰ درصد نیز برسد.
خوش خلق با بیان اینکه نیروگاه‌ها طی سال‌های اخیر به سمت تبدیل شدن به سیکل ترکیبی پیش رفته‌اند، گفت: علت اینکه مسیر چندان پر سرعت نبوده تا حدودی مربوط به تحریم‌ها و نقدینگی می‌شود، در حال حاضر صنعت برق در مدار بی پولی می‌چرخد و نقدینگی کافی در صنعت برق تحویل وجود ندارد و همین مساله مشکلاتی را به وجود آورده است.
به گفته وی اگر به سمت سیکل ترکیبی پیش برویم قطعاً وضعیت راندمان افزایش می‌یابد اما این مساله نیاز به سرمایه گذاری دارد، علاوه بر این مردم باید به مساله مدیریت مصرف نیز توجه کنند چراکه در سبد انرژی، سوخت و یا برق به تنهایی وجود ندارد بلکه مجموع اینها در کنار هم سبد سوخت انرژی را تشکیل داده‌اند لذا باید در حفظ آن تلاش کرد.
معاون سابق هماهنگی توزیع توانیر با اشاره به لزوم مدیریت مصرف از سوی مشترکان، گفت: مردم، دولت و اقتصاد مثلت این ماجرا هستند اگر هر کدام از این بخش‌ها نقش خود را درست ایفا کنند مشکل برطرف می‌شود، هرچند صنعت برق اقدامات خوبی در این راستا انجام داده است اما به دلیل مشکلات مالی کمبودهایی نیز وجود دارد، البته تحریم‌ها نیز بی تأثیر نبوده اما خوشبختانه در داخل در حد امکان ساخت داخل صورت می‌گیرد.
خوش خلق افزود: نقدینگی نقش مهمی در این مساله دارد چراکه برای تبدیل نیروگاه‌ها به سیکل ترکیبی ظرفیت بالایی در داخل وجود دارد اما مشکلات مالی مانع اجرا می‌شود. برخی از نیروگاه‌های گازی موجود نیز دیگر ارزش تبدیل به سیکل ترکیبی را ندارند و این نیروگاه‌ها عمدتاً عمر خود را کرده‌اند و باید آنها را بهینه سازی کرد.
وی با بیان اینکه حدود ۸۵ هزار مگاوات ظرفیت منصوبه داریم اما بیش از ۶۰ هزار مگاوات نمی‌توانیم تولید داشته باشیم که علت آن فرسودگی نیروگاه‌ها است، گفت: در تهران نیروگاه شهر ری فرسوده است و باید خیلی پیش از این جایگزین می‌شد، کارهای برای ارتقا انجام می‌شود اما کافی نیست، مردم و دولتمردان باید به سبد انرژی توجه کنند.
بی شک وجود نیروگاه‌های فرسوده و عدم تبدیل نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی در ایجاد آلودگی بی تأثیر نیست، از سوی دیگر مشکلات موجود در صنعت گاز و نبود برنامه مشخص برای حل مشکلات انرژی کشور برای حل این مساله غیر قابل چشم‌پوشی است، لذا در این شرایط می‌بایست برای افزایش راندمان نیروگاه‌ها و ایجاد مدیریت مصرف در هر دو بخش گاز و برق فکر اساسی دیده شود.
البته دولت در سال‌های اخیر برنامه‌های تشویقی را برای کاهش مصرف انرژی در نظر گرفته است، اما متأسفانه علی رغم افزایش تولید گاز امسال شاهد رکوردشکنی در مصرف انرژی هستیم موضوعی که جز توجه مشترکان به این منابع ارزشمند و حفظ آن با رعایت نکاتی ساده قابل جبران نیست.
منبع: ایسنا
نظر شما