۲۳ دی ۱۳۹۹ - ۱۴:۲۷

محمدعلی جمالزاده از یکی بود یکی نبود تا دارالمجانین + داستان‌های کوتاه

محمد علی جمالزاده ادیب، پژوهشگر، مترجم، تاریخ شناس و پدر داستان نویسی کوتاه ایران و نویسنده گنج شایان، فارسی شکر است و تلخ و شیرین ۲۳ دی ۱۲۷۰ متولد شد. وی را به عنوان آغازگر سبک واقع‌گرایی در ادبیات داستانی فارسی می‌شناسند.

به گزارش ایمنا جمالزاده با انتشار اولین مجموعه داستان کوتاهش به نام یکی بود یکی نبود، به شهرت فراوان دست یافت؛ او به عنوان مؤسس داستان نویسی مدرن ایران و آغازگر سبک واقع‌گرایی در ادبیات فارسی تأثیر فراوانی داشت؛ جمالزاده در ادبیات داستانی ایران زمین همان نقش شایسته ای را در نثر دارد که «نیما یوشیج» در شعر پارسی داشت، البته با این تفاوت که نیما وزن و قافیه را شکست این بدعت او بر زمینه‌ای استوار و قدیمی بود، اما کاری که جمالزاده کرد نوآوری سبکی بود که تا آن زمان سابقه نداشت.

زندگینامه محمدعلی جمالزاده

سیدمحمدعلی جمال‌زاده اصفهانی معروف به محمدعلی جمال‌زاده ۲۳ دی ۱۲۷۰ در خانواده‌ای مذهبی در اصفهان به دنیا آمد. او فرزند سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی از واعظان مشهور زمانه‌ی خود بود که در کتاب‌های تاریخی به نقش مهم وی در جنبش مشروطه خواهی ایرانیان اشاره شده است. مادر وی، مریم‌خانم دختر یکی از بزرگان و اعیان اصفهان بود که جمال زاده را برای دانش اندوزی نزد زن‌دایی‌اش آمنه بیگم که زنی باسواد بود، فرستاد و بعد راهی مکتب‌خانه کرد ولی به دلیل سخت‌گیری در مکتب خانه به زودی آنجا را رها کرد، مادرش که اصرار بر این داشت که جمال زاده باسواد شود، او را نزد فردی به نام میرزاحسن صحاف فرستاد تا هم شاگردی کند و هم از او علم بیاموزد.

او در نوجوانی با خانواده به تهران مهاجرت کرد. جمال‌زاده نوجوان بود که پدرش او را برای تحصیل به بیروت فرستاد. در دوران اقامت او در بیروت؛ اوضاع سیاسی ایران تغییر کرد، محمدعلی شاه مجلس را به توپ بست و در نتیجه آن، بسیاری از منتقدین و آزادی خواهان راهی زندان شدند یا به قتل رسیدند. یکی از این افراد پدر جمال زاده بود که قصد داشت به عتبات برود اما دستگیر و به اعدام محکوم شد.

جمال‌زاده در بیروت با ابراهیم پور داوود و مهدی ملک‌زاده فرزند ملک المتکلمین چندین سال هم دوره بود. در سال ۱۹۱۰ تصمیم گرفت برای ادامه تحصیل به اروپا برود. سید محمدعلی تا سال ۱۹۱۱ در لوزان بود، پس از آن به شهر دیژون در فرانسه رفت و دیپلم حقوق خود را از دانشگاه آن شهر گرفت.

ازدواج محمدعلی جمالزاده‌

جمالزاده دو بار ازدواج کرد ازدواج اول با ژوزفین در فرانسه در خرداد ۱۲۹۳ و ازدواج دوم در سال ۱۳۱۰ در ژنو سوئیس. همسر دومش، زنی آلمانی بود که «مارگرت اگرت» نام داشت. این زن بنا به گفته جمالزاده، مسلمان شده و اسمش را فاطمه گذاشته بود. وی فرزندی نداشت.

سبک نگارش محمدعلی جمالزاده‌

محمدعلی جمالزاده را همراه با صادق هدایت و بزرگ علوی سه بنیانگذار اصلی ادبیات داستانی معاصر فارسی می‌دانند. داستان کوتاه «فارسی شکر است» که در کتاب یکی بود یکی نبود او چاپ شده است، را عموماً به عنوان نخستین داستان کوتاه فارسی به شیوهٔ غربی می‌شمارند. گفته می‌شود مقدمهٔ جمالزاده بر این سند ادبی مهم و در واقع بیانیه نثر معاصر فارسی است. در این مقدمه جمالزاده بیان می‌کند که کاربرد ادبیات مدرن نخست بازتاب فرهنگ عامه و سپس انعکاس مسائل و واقعیت‌های اجتماعی است.

محتوای داستان‌ های جمالزاده انتقاد از وضع زمانه با زبانی ساده، طنزآمیز و آکنده از ضرب‌ المثل و اصطلاحات عامیانه بود.

فرهنگ لغات عامیانه محمدعلی جمالزاده‌

جمال زاده، نخستین فردی بود که اقدام به گردآوری اصطلاحات عامیانه کرد، وی در ۱۳۴۱ خورشیدی این اثر را در ۵۸۶ صفحه به رشته تحریر در آورد. در این کتاب هزاران اصطلاح و واژه‌های عامیانه را گردآوری و معانی آنها را توضیح داد. وی گفت باید نویسندگان فارسی، سبک پیچیده و درباری مرسوم را کنار بگذارند و توجه بیشتری به کلمات عوامانه کنند و نوشته‌های ادبا به گونه‌ای باشد که عوام بفهمند و خواص بپسندند. او این امر را دموکراسی ادبی نامید.