به گزارش خبرنگار ایمنا، امروزه شناخت و پیاده‌سازی مدیریت دانش به عنوان یک روح حاکم بر اعمال سازمانی و اثربخشی بر توسعه مدیریت شهری ضروری است.
این نوع مدیریت یکی از مباحث جدید مدیریتی است که به شدت مورد استقبال و توجه دانشمندان علم سازمان مدیریت شهری قرار گرفته و در زمینه اثربخشی آن بر مدیریت شهری می‌تواند یک رکن مهم به شمار آید.
با توجه اهمیت مدیریت شهری و چگونگی پرداختن به این موضوع و افزایش ارتقا و بهبود آن در همین رابطه به نظر می‌رسد اجرای اصول و مفاهیم مدیریت دانش در زمینه توسعه مدیریت شهری می‌تواند به نحو چشمگیری ما را در رسیدن به این هدف یاری کند.
شهرداری‌ها در سطح جهانی از جمله سازمان‌هایی هستند که نقش مهمی در توسعه کشورها و گسترش عرصه‌های مدنی دارند؛ این سازمان‌ها در ایران از جایگاه اصلی خود که برنامه‌ریزی و مدیریت امور شهری است، دور مانده و تبدیل به سازمان‌هایی با نیروی انسانی ناکارآمد و خدمات نه چندان با کیفیت، به ویژه در شهرهای متوسط و کوچک شده‌اند.
جدایی عرصه‌های علمی و عملی در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران سبب شده جستارهای آکادمیک چندان در بند مسائل و مشکلات داخلی به ویژه امور مربوط به شهرداری‌ها نباشد و از این مسائل فاصله بگیرند.
پیاده‌سازی مدیریت دانش در شهرداری‌ها (کلانشهرها و شهرهای کوچک و متوسط) متفاوت از دیگر سازمان‌ها است به طوری که دانش در این سازمان‌ها باید تأثیر مستقیمی در افزایش و ارتقا سرمایه هویتی شهر (ایجاد شخصیت شهری متمایز) بگذارد.
مدیریت دانش باید توانایی یک شهر در پاسخگویی به حوادث را تقویت کند؛ شهرداری‌ها با ذی‌نفعان گوناگونی در ارتباط هستند که باید تبادلات و ارتباطات دانشی میان آنها مدیریت شود؛ از دیگر تجارب مهم شهرهای دانشی برتر دنیا در استفاده از راهکارهای مدیریت دانش در توسعه شهری پاسخگویی به سوالاتی از جمله: بررسی اینکه چقدر دانش می‌تواند بر اقتصاد شهر تأثیرگذار باشد و موجب رونق کسب و کار، ایجاد شرکت‌ها و کارخانه‌های جدید شود و اینکه شهرداری‌ها چقدر توانسته‌اند بر دانش شهروندان یک شهر بیافزایند؟
تقویت شاخص های توانمندسازی در سازمان‌های درگیر با مدیریت شهری
«سمیه احمدی نژاد» دکترای برنامه‌ریزی شهری در این باره به ایمنا، می‌گوید: در دو دهه اخیر، افزایش حجم اطلاعات و به دنبال آن افزایش دانش و سرمایه فکری و لزوم استفاده مؤثر از آن در تصمیم‌های سازمانی، موجب پیدایش اصول و مهارت‌های مدیریتی نوینی به منظور مقابله با چالش‌ها و پیچیدگی‌های محیط پیرامون خویش شده است که از جمله مهمترین آنها، مدیریت دانش است.
وی با بیان اینکه مدیریت دانش مجموعه فعالیت‌ها، ابتکارها و استراتژی‌هایی است که سازمان‌ها برای تولید، ذخیره، انتقال و به کارگیری دانش به منظور بهبود عملکرد سازمانی به کار می‌برند، ادامه می‌دهد: مدیریت دانش مفهومی جدید نیست، اما در عین حال به تازگی اهمیت خود را در سازمان‌ها پیدا کرده و توجه بسیاری از صاحب‌نظران را به خود جلب کرده است.
این دکترای برنامه‌ریزی شهری تصریح می‌کند: ارائه تعریف مفهومی واحدی برای مدیریت دانش بسیار دشوار است زیرا یک مفهوم وسیع بوده که فرایندهای متفاوتی را در بر می‌گیرد؛ اما با توجه به تعاریف مختلف می‌توان به تعریف مرکز کیفیت و بهره‌وری آمریکا (APQC )اشاره کرد که بر اساس آن مدیریت دانش یک راهبرد با هدف در اختیار گذاشتن دانش صحیح به فرد مناسب در زمان مناسب است (مجله بین‌المللی اطلاعات، امنیت و مدیریت سیستم، ۲۰۱۳) و فرهنگ سازمانی و رهبری از اجزای مهم مدیریت دانش به شمار می‌روند.
وی با بیان اینکه مدیریت دانش فرایندی شامل خلق دانش، ارزشیابی دانش، ارائه دانش، توزیع دانش و کاربرد دانش سازمان‌ها برای تبدیل دانش به یک کالای سرمایه‌ای است که باید در جهت ایجاد تعادل میان فعالیت‌های مدیریت دانش بکوشد، می‌گوید: موانع متعددی بر سر راه خلق و به کارگیری دانش در سازمان‌ها وجود دارد که وظیفه مدیریت دانش آن است که این موانع را شناسایی و رفع کند.
احمدی‌نژاد می‌افزاید: مدیریت دانش می‌تواند با تقویت شاخص‌های توانمندسازی در سازمان‌های درگیر با مدیریت شهری مثل شهرداری‌ها آنها را در تأثیرگذاری بیشتر و تقویت مدیریت اثر بخش در حوزه توسعه مدیریت شهری یاری رساند.
وی با بیان اینکه پیچیده شدن مسائل شهری گسترش و دگرگونی زیادی در حوزه توسعه مدیریت شهری به وجود آورده است، اظهار می‌کند: امروزه توسعه مدیریت شهری در کشور نیازمند اطلاعات و شناخت میزان تأثیرگذاری هر یک از مقوله‌های اطلاعاتی در فرآیند برنامه ریزی و تصمیم‌گیری و اداره امور است که به این منظور تلاش در جهت کسب و گردآوری اطلاعات و پردازش آن، در این حوزه بسیار ضروری و مفید است.
این دکترای برنامه‌ریزی شهری تصریح می‌کند: مدیریت شهری، شهر را به مثابه بخشی از سلسله مراتب سیستم فضایی و تقسیمات سیاسی و جغرافیایی هر کشور بر اساس مؤلفه‌های مختلفی همچون نوع حکومت، مدیریت، سطح آگاهی، علاقه‌مندی اجتماعی و مشارکت مردم در نظام تصمیم‌گیری و غیره شکل می‌گیرد.
وی با بیان اینکه مدیریت شهری با هدف اداره مطلوب امور شهر سعی دارد روابط میان عناصر شهری را هماهنگ سازد، می‌گوید: شهر مرکز فرصت و محیطی برای ارائه توانایی‌های بالقوه انسانی است و تمرکز روزافزون در نواحی شهری و رشد سریع شهرنشینی در نتیجه مهاجرت و نیز افزایش طبیعی جمعیت شهر مشکلاتی را در ارائه خدمات متناسب با میزان افزایش نیازهای شهری به وجود آورده و یکی از موانع اصلی اجرای وظایف و ارائه خدمات شهری به شهروندان تلقی می‌شود.
احمدی‌نژاد ادامه می‌دهد: این امر هم زمان با عدم رغبت مردم برای مشارکت در فعالیت‌های عمران شهری، که تا حد زیادی ریشه در شیوه نظام اداری متمرکز دارد، از جمله عواملی است که توانایی مسئولان را در تأمین نیازهای شهری با مشکل مواجه می‌سازد.
وی معتقد است: ضرورت کارکرد مدیریت شهری کارآمد که یک نهاد مدیریتی فراگیر و درگیر با موضوع‌ها و پدیده‌های بسیار گسترده متنوع شهر و شهرنشینی است، باعث شده دست‌یابی به توسعه انسانی پایدار در شهر میسر شود و برای درک مفهوم مدیریت شهری شناسایی بخش‌های این ترکیب اهمیت ویژه‌ای دارد؛ از این رو باید به مسائل و مشکلات آنها توجه بیشتر و دقیق‌تری کرد، زیرا در حالتی که برنامه‌ریزی دقیق و درست سبب رشد اقتصادی، تثبیت سیاسی و افزایش مشارکت شهروندان در امور شهرها می‌شود، شکست در حل مشکلات شهری و مسائل شهری سبب رکود اقتصادی، نارضایتی‌های اجتماعی و سیاسی، فقر، بیکاری و تخریب محیط زیست خواهد شد.
مدیریت دانش موضوعی استراتژیک در شهرداری‌ها
این دکترای برنامه‌ریزی شهری با بیان اینکه ترکیب مدیریت و شهر، مفهوم ساماندهی امور مربوط به برنامه ریزی، ساماندهی و بسیج منابع و امکانات، هدایت و کنترل محدوده شهر را تداعی می‌کند، اظهار می‌کند: در عصر رقابت سازمان‌ها، بقای سازمان و توانایی مقابله با تغییرات محیطی به قابلیت آن در استفاده از ابزارهای مدیریتی نوین و روش‌های نو وابسته است.
وی می‌افزاید: مدیریت دانش از این امر مستثنی نبوده و افزایش ادبیات در زمینه مدیریت دانش در سال‌های اخیر نشان دهنده تلاش سازمان‌ها در بکارگیری آن است و مدیران سازمان‌های بزرگ به این امر پی برده‌اند که مدیریت دانش تنها مزیت رقابتی سازمان‌های امروزی در بلندمدت است.
احمدی‌نژاد با بیان اینکه در سال‌های اخیر، در سازمان شهرداری نیز مانند سایر سازمان‌ها به مدیریت دانش به عنوان موضوعی استراتژیک توجه شده است، ادامه می‌دهد: بر این اساس اقداماتی مانند نشست‌های تخصصی در راستای مستندسازی تجربیات مدیران، قرار دادن مدیریت دانش در فهرست اولویت‌های پژوهشی قرار گرفته است؛ بنابراین ضرورت توجه به مدیریت دانش در مدیریت شهری به ویژه در سازمان شهرداری به خوبی درک شده است.
وی تصریح می‌کند: شاخص مدیریت دانش از شش مؤلفه تکنولوژی، رهبری، ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی، زیرساخت منابع انسانی و مکانیسم و فرآیند تشکیل شده است.
این دکترای برنامه‌ریزی شهری می‌افزاید: مدیریت شهری از پنج زیر مؤلفه شامل: کیفیت زندگی، مشارکت شهروندان، شهر هوشمند، تقویت سازمان‌های غیردولتی و حکمروایی شهری که خود دارای پنج زیر مؤلفه شفافیت، اثربخشی و کارایی، عدالت اجتماعی، قانونمندی، ثبات سیاسی و مبارزه با فساد است، برخوردار بوده که از زیر مؤلفه‌های مدیریت شهری، مؤلفه شهر هوشمند با بیشترین تأثیر (۰.۸۹۰) و مؤلفه تقویت سازمان‌های غیر دولتی با کمترین تأثیر (۰.۷۲۷) است.
وی با تاکید بر اینکه با افزایش مدیریت دانش میزان توسعه مدیریت شهری نیز افزایش پیدا می‌کند، پیشنهاداتی برای کمک به توسعه بهتر مدیریت شهری کند ارائه کرد که شامل: تشکیل بانک داده از پروژه‌ها و اقدامات انجام شده توسط شهرداری‌ها، تشکیل واحد مدیریت دانش در شهرداری‌ها، تشکیل جلسات بررسی و نقد پروژه‌های اجرایی و در حال اجرا، توجه به کارشناسان و مدیران خالق و همچنین ارائه مزایای به آنها در شهرداری‌ها است.
نظر شما