نفس‌های مردم قربانی کدام ناکارآمدی است؟

به گزارش خبرنگار ایمنا، معمولاً با فرارسیدن فصل سرما، آلودگی هوای کلان‌شهرهای صنعتی به دلیل وارونگی دما محسوس‌تر می‌شود و امسال این معضل، به‌طور شدیدتری کلان‌شهر اصفهان را درگیر خود کرده است؛ عده‌ای دلیل این آلودگی را فعالیت هزاران واحد صنعتی در این استان دانسته‌اند و عده‌ای دیگر معتقدند مقصر اصلی ازدحام جمعیت و تعداد زیاد وسیله‌های حمل‌ونقل است در حالی که به دلیل محدودیت‌های کرونایی، از میزان ترددها کاسته شده است.

واقعیت آن است که وجود صنایع بی‌شمار در اصفهان موجب شده است تا افراد زیادی به این استان مهاجرت کنند؛ افزایش جمعیت و استفاده بیشتر افراد از خودروهای شخصی و وسایل نقلیه موجب شده است تا آلاینده‌های بیشتری در این شهر تولید شوند که این جریان موجب تبدیل اصفهان به آلوده‌ترین کلان‌شهر ایران شده است. مسئولان نیز با ارائه راهکارهایی درصدد کاهش این آلاینده‌ها هستند اما به نظر می‌رسد انگار، این بار، این تدابیر هم راهگشا نیست.

علاوه بر افزایش مهاجران و میزان تردد وسایل نقلیه شخصی و عمومی، صنایع اصفهان با استفاده از مازوت گاز سمی مهمی به نام دی اکسید گوگرد (SO2) تولید می‌کنند که این گاز نقش مهمی در آلودگی هوای این شهر دارد؛ همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید ۷۸ درصد SO2 موجود در هوای شهر را صنایع و نیروگاه‌های واقع در اصفهان تولید می‌کنند در صورتی که وسایل نقلیه سهم بسیار کمی در تولید این گاز سمی دارند؛ همچنین صنایع اصفهان علاوه بر تولید گاز سمی دی اکسید گوگرد، بالغ بر ۷۰ درصد ذرات معلق pm موجود در هوای اصفهان را تولید می‌کنند؛ همانطور که در تصویر بالا مشخص است منابع دیگر تولید آلایندگی در زمینه تولید ذرات معلق در هوا سهم بسیار کمی نسبت به صنایع دارند.

علت اصلی آلودگی هوا در اصفهان چیست؟

اصفهان در چند هفته اخیر شاخص آلودگی بیش از ۱۹۰ را تجربه کرده است؛ حال با توجه به این معضل، کارشناسان تأکید دارند که برای برون رفت از وضع موجود باید تدابیر اصولی اتخاذ شود تا اصفهان از این شرایط ناخوشایند آلودگی نجات یابد. آنچه در این بین اهمیت دارد کنترل منبع و سرچشمه تولید آلاینده‌ها در اصفهان است؛ در این روزها با توجه به تعطیلی بخشی از مراکز تفریحی و آموزشی از حجم ترددها کاسته شده است اما همچنان شاهد میزان بالای آلودگی هوا در اصفهان هستیم.

کارشناسان نبود برنامه‌ریزی مناسب، فعالیت صنایع فراوان، برخورد نشدن جدی با وسایل نقلیه دودزا، سوء مدیریت و یکپارچه نبودن آن را از جمله دلایل آلودگی هوا در کلان‌شهرها برشمرده‌اند؛ از طرفی گفته می‌شود نزدیک به دو میلیون خودروی سبک و سنگین در استان اصفهان وجود دارد که دود اگزوز هر کدام منبعی برای آلایندگی محسوب می‌شود؛ برخی دیگر از استقرار واحدهای صنعتی و آجرپزی، نیروگاه‌ها و واحدهای صنفی کوچک و بزرگ مختلف را در آلودگی شهر اصفهان مؤثر می‌دانند؛ همچنین وجود کانون‌های بحرانی ریزگردها در شمال و شرق اصفهان عاملی مهم برای ازدیاد آلاینده‌ها به شمار می‌رود.

معمولاً برای رهایی از چنین مشکلاتی راهکارهایی چون توسعه ناوگان عمومی، جلوگیری از تردد خودروهای دودزا، الزام به معاینه فنی، نظارت دقیق بر صنایع بزرگ و کوچک آلاینده و توسعه ناوگان عمومی پیشنهاد شده است.

یک‌بار برای همیشه آمار واقعی اعلام شود

محمدرضا برکتین، عضو هیئت رئیسه خانه صنعت، معدن و تجارت اصفهان در رابطه با اصلی‌ترین دلیل برای آلوده شدن هوای اصفهان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: آلودگی هوا به خصوص در شهر اصفهان در همه ایام سال وجود دارد که در فصل گرما به این دلیل که این آلاینده‌ها در ارتفاع بالاتری قرار می‌گیرند محسوس نیستند اما در فصول سرد به دلیل وارونگی هوا آلاینده‌ها سهم مردم می‌شود.

وی در پاسخ به اینکه دلیل اصلی ایجاد آلاینده‌ها چیست اظهار می‌کند: حمل‌ونقل و صنعت دو مورد اصلی برای افزایش آلاینده‌ها محسوب می‌شود که هر کدام نقشی دارند و نمی‌توان یک عامل را مهم‌تر اطلاق کرد؛ البته بیان دقیق چنین موضوع پراهمیتی نیاز به آمار سنجیده‌ای دارد تا مشخص شود عامل اصلی کدام است اقدامی که تاکنون نشده است.

عضو هیئت رئیسه خانه صنعت، معدن و تجارت اصفهان تصریح می‌کند: اما در ارتباط با تأثیر حمل و نقل بر آلایندگی‌های امسال، آنچه به نظر می‌آید این است که به دلیل محدودیت‌ها از تردد خودروها کاسته شده است در صورتی که چنین نیست؛ شاید در بازه زمانی چند ساعته محدودیت‌هایی وجود داشته باشد ولی در طول روز این کاهش رفت و آمدها جبران می‌شود.

برکتین ادامه می‌دهد: کاهش تولید خودروهای باکیفیت داخلی که مطابق با استانداردهای جهانی نیست عاملی مهم برای آلایندگی‌های ناشی از خودروها محسوب می‌شود؛ بر این اساس بدون هیچ تردیدی حمل‌ونقل از عوامل مهم برای آلودگی بشمار می‌رود.

وی در رابطه با نقش صنایع در آلاینده‌ها اظهار می‌کند: از صنعت به عنوان عامل مهمی در تولید آلاینده‌ها یاد می‌شود؛ صنایعی مانند نیروگاه‌ها در صورت استفاده از مازوت، آلودگی فراوانی را تولید می‌کنند؛ زیرا به دلیل کمبود گاز ناگزیر به استفاده از مازوتی هستند که بسیار آلاینده‌تر از گاز است.

این عضو خانه صنعت و معدن و تجارت خاطرنشان می‌کند: شاید زمان آن رسیده است که برای یک بار دستگاه‌های مربوطه منشأ اصلی این آلاینده‌ها را پیدا کنند تا بیهوده منبع خاصی متهم نشود ولی متأسفانه تاکنون اطلاعات کاملی از این جریان ارائه نشده و یا آنکه صلاح بر اعلام آن نیست؛ در حالی که اگر اقدام کارشناسانه‌ای انجام پذیرد و واقعیت بیان شود، منبع اصلی و واقعی این شرایط با همیاری دیگر دستگاه‌ها درصدد رفع نواقص خود بر خواهد آمد و به میزان قابل توجهی از مشکل آلایندگی کاسته می‌شود.

برکتین اضافه می‌کند: اما به دلیل آنکه واقعیت اعلام نمی‌شود منابع آلاینده هم خطای خود را نمی‌پذیرند و به طور جدی مصمم به رفع ایراداتشان نیستند؛ به عنوان مثال صنایع بر این باورند که آلایندگی تولید می‌کنند اما عامل اصلی نیستند زیرا جمع دود اگزوز خودروها بسیار بیشتر از آلاینده‌های صنایع است.

مسئولان در اندیشه راهکار باشند

با مشخص شدن شاخص‌های آلایندگی و دلایل رشد این معضل از راهکارهای مختلفی برای برخورد با چالش آلایندگی نام برده می‌شود؛ از تشویق مردم به استفاده از حمل‌ونقل عمومی گرفته تا برخورد با خودروهای دودزا و فاقد معاینه فنی، تعطیلی یا کاهش فعالیت واحدهای آلاینده، صرفه‌جویی در مصرف گاز و تعطیلی مدارس که معمولاً در ایام آلودگی هوا این شرایط به وجود می‌آید.

سعید یاری؛ کارشناس اقتصادی در رابطه با پیامدهای اقتصادی معضل آلایندگی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: تهدید سلامت مردم شهر به دلیل آلاینده‌ها یک‌سوی ماجراست و عواقب ناخوشایند اقتصادی این معضل سوی دیگر است زیرا در زمانی که شاخص آلودگی در سطح بالایی قرار دارد دولت اقدام به تعطیلی ادارات و فعالیت‌های اقتصادی می‌کند و حتی برخی از صنایعی که دلیل اصلی آلودگی محسوب می‌شود را تعطیل یا نیمه تعطیل می‌کند که این اقدامات تأثیرات بسیار نامطلوبی بر چرخه اقتصادی می‌گذارد.

وی معتقد است: برای رهایی از چنین معضلی لازم است زیرساخت‌ها و اعتبارات لازم وجود داشته باشد تا قبل از فرارسیدن فصول سردی که این جریان را تشدید می‌کند منابع آلودگی بررسی شود و دلایل آلاینده بودن آن‌ها رفع گردد؛ به عنوان مثال اگر نیروگاه‌های کشور از سوخت مازوت استفاده می‌کنند شرایطی فراهم شود که از گاز بهره‌مند شوند تا این عامل آلاینده حذف شود یا آنکه با ارائه مشوق‌ها و تسهیلاتی از تردد خودروهای دودزا جلوگیری شود.

این کارشناس اقتصادی اضافه می‌کند: به طور کلی همه مردم به نوعی مصرف‌کننده انرژی به ویژه در فصل سرد هستند بنابراین با برنامه‌ریزی در افق‌های مختلفباید به تدریج و بر اساس اولویت با هر کدام از منابع تولید آلودگی مقابله کرد در غیر این صورت تعطیلی‌های چند روزه و توقف فعالیت‌های اقتصادی فقط مُسکن‌هایی است که شاید در مدت کوتاهی پاسخگو باشد اگرچه امسال این راهکار هم چاره‌ساز نبوده است.

گزارش از: نفیسه زمانی نژاد، خبرنگار اقتصادی ایمنا