به گزارش خبرنگار ایمنا، تجربه انجام پژوهش، خلاقیت و فناوری‌های نوین همراه با برنامه‌ریزی درست در شهرهای پیشرفته جهان نظیر مونیخ، مونترال، استکهلم و بارسلون نشان می‌دهد که ترسیم چشم‌انداز «شهر دانش بنیان» یکی از اصلی‌ترین جهت‌گیری‌های راهبردی در آنها است؛ چشم‌اندازی که نقش دانش و دانایی در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری را می‌پذیرد.
بی‌شک اختصاص بودجه‌های منطقی و مناسب در امر تحقیق و پژوهش در کنار تعریف دقیق مسأله و نیاز پژوهشی و کاربست نتایج پژوهشی می‌تواند نوعی سرمایه‌گذاری کمی و کیفی در بدنه سازمان مدیریت شهری و عاملی برای بالندگی این نهاد در جهت ارتقای خدمات‌رسانی به شهروندان جهت دستیابی به شهری پایدار باشد.
اگر چه در حال حاضر برخی افراد، ویژگی‌های شهرهای دانش‌مدار را بر اساس نسبت بالای دانشجویان، دانشگاهیان، تنوع فرهنگی و اجتماعی، سطح بالای کیفیت زندگی، دسترسی آزاد به اطلاعات و زیر ساخت‌های دانش‌بنیان می‌پندارند، اما واقعیت این است که در این گونه جوامع، توان خلاقیت و نوآوری به قشر خاصی محدود نشده و تمام افراد جامعه باید خلاق و نوآور باشند.
در شهرهایی که پژوهش و مدیریت دانش در آن حرف اول را می‌زند، دانش‌آفرینی و سرمایه گذاری در استخراج، انتشار و ارائه دانش جدید جهت تولید محصولات و خدمات دارای ارزش افزوده، هم از طرف بخش خصوصی و هم از طرف بخش عمومی پشتیبانی و باعث تولید ثروت در جامعه می‌شود؛ بنابراین اصل مهم در دستیابی به شهر دانش محور این است که پژوهش و نوآوری باید در اولویت برنامه‌های شهری قرار گیرد.
ویژگی‌های شهر دانش‌مدار را می‌توان در فراهم بودن زیرساخت‌های شهری، فرهنگ تقسیم دانش، توسعه دانش مدار، شبکه‌های فناوری اطلاعات و طراحی شهری مطلوب دانست؛ همچنین برای تبدیل شدن به شهر دانش مدار، تغییر در نحوه برنامه‌ریزی شهر، تغییر در نگرش‌ها و افکار بخشی، لزوم همگرایی و تعاملات و هم اندیشی‌های مختلف و فراهم‌آوردن زیر ساخت‌های شهر دانش مدار از الزاماتی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند.
تعدد و تنوع فعالیت‌ها و وظایف مدیریت شهری در سطوح مختلف راهبردی تا سطح عملیاتی از یک سو و خلاقیت و نوآوری مورد نیاز شهر امروز از سوی دیگر موجب شده است تا تحقق بهینه شهر آرمانی و پایدار تنها بر پایه‌های مدیریت شهری اطلاعات محور، استوار باشد، پایه‌هایی که مطالعات و پژوهش زیربنای آن را تشکیل می‌دهد.
گام نخست سرآمدی، داشتن سیستم ارزیابی خوب
«مرتضی نصوحی» مدیر پژوهش، خلاقیت و فناوری‌های نوین شهرداری اصفهان در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: شهرها با یک ابر سیستم پیچیده با زیرسیستم‌های از جمله حمل و نقل، اسکان، تعاملات تجاری، فضای سبز، محیط زیست و غیره مواجه است که اگر دنبال ایجاد شهری سرآمد هستیم باید شهروندان آن شهر نیز سرآمد و متعالی باشند.
وی تصریح می‌کند: برای داشتن شهری سرآمد باید مجموعه مدیریت شهری نیز سرآمد باشد و سازمان‌هایی که در راستای اداره شهر خدمت‌رسانی می‌کنند در این مسیر با اصول و الگوهای تعالی گام بردارند.
مدیر پژوهش، خلاقیت و فناوری‌های نوین شهرداری اصفهان می‌افزاید: گام نخست سرآمدی، داشتن سیستم ارزیابی خوب است؛ تا زمانی که معیاری برای ارزیابی نداشته باشیم یا الگویی که بر اساس آن بتوانیم در مسیری درست حرکت کنیم، نمی‌توانیم حرکت خوبی داشته باشیم، بنابراین اگر می‌خواهیم در راستای تعالی و سرآمدی گام برداریم، ابتدا باید یک ارزیابی خوب از موقعیت فعلی داشته باشیم.
وی با بیان اینکه داشتن یک ارزیابی خوب نیازمند مدل جامع است، زیرا اگر ارزیابی فقط به جنبه‌های محدودی از موضوعات توجه کند، نمی‌توانیم به رشد متوازنی در شهر دست یابیم، تاکید می‌کند: لازمه ارزیابی خوب داشتن معیارهای شفاف برای ارزیابی و مشخص بودن معیارهای روش و منطق اندازه‌گیری و ارزیابی است.
نصوحی ادامه می‌دهد: در این راستا مدل‌های سرآمدی و ارزیابی مختلفی وجود دارد که با الگوبرداری از سازمان‌های برتر تهیه شده است؛ یکی از این مدل‌های معروف مدلی است که بنیاد کیفیت اروپا طراحی کرده و به نام مدل EFQM مطرح است که سعی کرده به تمامی ابعاد مختلف یک سازمان توجه کند؛ در واقع مدل یک‌هزار امتیازی است که با ۹ معیار اصلی شامل پنج معیار توانمند سازها و چهار معیارها مربوط به نتایج مطرح است و یک‌هزار امتیاز به نسبت مساوی بین این دو دسته معیار توانمندساز و نتایج تقسیم می‌شود.
وی خاطرنشان می‌کند: برای تحقق اصفهانی متعالی، باید مدیریت شهری متعالی داشته باشیم و راهکار دستیابی به این مهم، توجه کردن به الگوها و مدل‌ها است تا به همه موضوعات و بخش‌های مورد نیاز رشد و توسعه توجه کنیم.
مدیر پژوهش، خلاقیت و فناوری‌های نوین شهرداری اصفهان ادامه می‌دهد: لازمه رشد و توسعه این است که علاوه بر توجه به فرآیندها، روال‌ها، اقدامات، تصمیمات، نوع رهبری، پیمانکاران، تأمین‌کنندگان و برنامه‌ریزی برای آنها، به نتایج حاصل از انجام فعالیت‌ها و اقدامات توجه شود.
وی با بیان اینکه برای این نتایج در مدل تعالی سازمانی چهار دسته نتیجه پیش‌بینی شده است، اظهار می‌کند: از جمله این موارد نتایجی است که یک سازمان با انجام فعالیت‌هایی برای مشتریان، ارباب رجوعان و شهروندان خود فراهم می‌کند، نتایجی که آن سازمان با اقدامات و فعالیت‌هایی برای کارکنان خود فراهم می‌کند، نتایجی که برای جامعه با توجه به مسئولیت‌های اجتماعی به همراه دارد و نتایج سازمانی حاصله در دو دسته نتایج عملکردی و استراتژیک است.
پشتیبانی پژوهشی از تصمیمات و اقدامات مدیریت شهری
نصوحی معتقد است مهم‌ترین نکته برای رسیدن به تعالی این است که رویکردها، اقدامات، تصمیمات و برنامه‌ها مناسب و یکپارچه باشد زیرا اگر سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌ها در حوزه‌های مختلف یکدیگر را نقض کند، غیر از هدر دادن منابع به نتایج خوبی هم دست نخواهیم یافت.
وی با بیان اینکه رویکردها، تصمیمات و برنامه‌های مدیریت شهری باید مناسب باشد، می‌گوید: لازمه تحقق اصفهانی سرآمد داشتن پشتیبانی پژوهشی از تصمیمات و اقدامات مدیریت شهری است، اگر این امر محقق نشود غیر از اتفاقات سلیقه‌ای و اتفاقاتی که شاید به اشتباه تصمیم گرفته بشود، کار دیگری نمی‌توان کرد بنابراین این موضوع مهم باید یک مطالبه جدی باشد که همه اقدامات پشتوانه پژوهشی و پیوست‌های لازمه فنی، علمی، زیست محیطی را داشته باشد.
مدیر پژوهش، خلاقیت و فناوری‌های نوین شهرداری اصفهان ادامه می‌دهد: الزام دیگر بهره‌گیری از خلاقیت، یادگیری و بهره‌گیری از موضوعات نوآوری باز است؛ باید فضای شهرداری باز باشد که با حمایت‌های مدیریت شهرداری این اقدام به ثمر نشسته است.
وی با تاکید بر لزوم بکارگیری فناوری‌های مورد نیاز برای مدیریت و اداره شهر، تصریح می‌کند: یکی از الزامات مهم تحقق اصفهانی سرآمد مسئول بودن، حساس بودن و مطالبه‌گری شهروندان است از این رو سعی کردیم در مجموعه شهرداری کانال‌های ارتباطی مختلفی جمله کانال ارتباطی ۱۳۷، ۱۸۸۸، پورتال شهرداری و امکان ارتباط مستقیم با شهردار را برای شهروندان فراهم کنیم.
نصوحی اظهار می‌کند: اگر مطالبه‌گری و پرسشگری در مجموعه شهروندان کمرنگ باشد، تصمیمات بسیاری از مدیران پشتیبانی علمی و پژوهشی کمرنگی خواهد داشت.
وی می‌افزاید: اگر پشتوانه علمی و پژوهشی قوی، موضوعات تصمیم گیری شده مدیران را پشتیبانی نکند، شهر دستخوش تغییراتی خواهد شد که پیرو آن مدت زمان اجرای پروژه‌ها طولانی و منابع تخصیص یافته هدر می رود، هزینه‌های زیادی بر شهر و شهروندان تحمیل می‌شود، ضمن اینکه نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد.
مدیر پژوهش، خلاقیت و فناوری‌های نوین شهرداری اصفهان با بیان اینکه نکته قابل توجه در مدل تعالی سازمانی این است که سازمان‌ها و مجموعه‌های متعالی باید از نتایجی که حاصل می‌کنند، بازخورد بگیرند، یادگیری داشته باشند و با خلاقیت و نوآوری تصمیمات بهتری بگیرند و کارهای بهتری انجام دهند، می‌گوید: اگر دنبال تحقق اصفهانی سرآمد هستیم باید از مکانیزم‌هایی استفاده کنیم که کمک می‌کند با مسائل شهر خلاقانه برخورد کرده و خلاقیت را محور کارها قرار دهیم.
مدیریت پژوهش، خلاقیت و فناوری‌های نوین و دو مأموریت اصلی!
وی تاکید می‌کند: سازمان‌های متعالی برای تحقق نتایج پایدار و حرکت در مسیر تعالی باید فناوری‌های مورد نیاز خود را مدیریت کنند چرا که مدل تعالی سازمانی یک مدل کاملاً نتیجه‌گرا است.
نصوحی معتقد است: «اصفهان فقط یک شهر ملی نیست، بلکه یک جهان‌شهر است که بعضی اتفاقات در آن حساسیت‌های یونسکو و سازمان‌های فراملی را همراه دارد.»
وی با بیان اینکه در کشور حدود یک هزار و ۳۵۰ شهر و در استان اصفهان بالغ بر ۱۰۰ شهر وجود دارد، می‌افزاید: برای داشتن شهر سرآمد باید پژوهش، خلاقیت و فناوری‌های جدید و بخش نظرسنجی و رضایت سنجی از مردم مورد توجه ویژه قرار گیرد.
مدیر پژوهش، خلاقیت و فناوری‌های نوین شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: برای پیشبرد مباحث مربوط به پژوهش، خلاقیت و فناوری‌های نوین، معاونت برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی مأموریت دارد پشتیبانی و تصمیم سازی برای همه اتفاقاتی که قرار است در مجموعه شهر اتفاق بیفتد، از جمله برنامه‌های پنج ساله، برنامه ریزی های بلندمدت، میان مدت، بودجه سالیانه و پژوهش‌های مورد نیاز، آموزش‌های کارکنان، تعالی شهرداری را انجام دهد.
وی با اشاره به دو مأموریت اصلی مدیریت پژوهش، خلاقیت و فناوری‌های نوین شهرداری اصفهان، می‌افزاید: مأموریت نخست تلاش برای رشد و توسعه شهر، شهرداری و شهروندان و دیگری تلاش در جهت رفع مشکلاتی است که شهر، شهرداری و شهروندان با آن مواجه هستند و برای تحقق این دو مأموریت، سه رویکرد پژوهش با فعال شدن اداره پژوهش، خلاقیت با فعال شدن مجموعه مدیریت اداره خلاقیت و نوآوری همچنین بکارگیری فناوری‌های نوین در راستای مأموریت رشد و توسعه و یا رفع مشکل با فعالیت اداره ارتباط با صنایع و شرکت‌های دانش بنیان انجام شده و مورد توجه قرار گرفته است.
گزارش از: راضیه کشاورز- خبرنگار سرویس کلانشهر خبرگزاری ایمنا
نظر شما