امان‌الله باطنی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه سه دوره تاریخی در دگردیسی فرهنگ ازدواج در یک بسط تاریخی داریم، اظهار کرد: دوره اول دوره‌ای است که همسریابی و همسرگزینی هر دو بر عهده خانواده است، در این دوره خانواده برای فرد و بیشتر در قالب خویش همسری (خویشاوندی) یا واسطه‌ای همسر پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: دوره دوم دوره‌ای است که همسریابی با فرد و همسرگزینی با خانواده است، در این دوره کمتر شاهد ازدواج واسطه‌ای هستیم و یا واسطه‌ها دیگر واسطه‌های سنتی نیستند، بلکه در حلقه دوستان اجتماعی قرار دارند.
این جامعه شناس با توضیح اینکه در دوره سوم هم همسریابی و هم همسرگزینی با خود فرد است، اضافه کرد: در این دوره فردگرایی در فرهنگ ازدواج به اوج خود رسیده و نقش واسطه‌ها به حداقل می‌رسد و واسطه‌ای هم اگر وجود دارد، در حلقه دوستان اجتماعی است، اکنون در دوره سوم قرار داریم، برای همین آمار طلاق بالا رفته است، چرا که در دوره اول ازدواج بخشی از رابطه فامیلی و مناسبات خانوادگی بود، اما در دوره سوم خانواده می‌گوید "خودت پیدا کردی خودت هم طلاق بده"، پس طلاق به لحاظ اجتماعی تسهیل شده و پذیرفته‌تر است.
تبدیل واسطه‌گری ازدواج از یک کنش رفتاری به یک شغل
وی خاطرنشان کرد: در دوره اول واسطه‌ها بیشتر با خانواده ارتباط می‌گرفتند، در حالی که در دوره دوم و سوم که همسریابی با خود فرد است واسطه‌ها با فرد ارتباط می‌گیرند، در دوره اول واسطه‌ها در شبکه‌های خانوادگی قرار دارند و در دوره دوم و سوم واسطه‌ها در شبکه‌های دوستی و گروه همسالان هستند.
باطنی با اشاره به اینکه این واسطه‌ها همه واسطه‌های عرفی و آماتور هستند، تصریح کرد: گاهی واسطه‌ها که در قالب یک نهاد شغلی فعالیت نمی‌کنند و واسطه‌گری برای آن‌ها حداکثر یک رفتار و یا یک کنش اجتماعی است و تبدیل به ساختار اجتماعی نشده است و برای واسطه‌گری خود حداکثر یک هدیه دریافت می‌کنند.
وی گفت: در سال‌های اخیر و همپای ساندویچی شدن فرهنگ و سه خطی شدن آن (حتی فرهنگ ازدواج) و نیز افزایش سرعت زندگی و با توجه به آنکه افراد نمی‌توانند وقت کافی برای همسریابی بگذارند، موسساتی برای واسطه‌گری به صورت غیررسمی و یا رسمی پدید آمده و واسطه‌گری که قبلاً آماتور و عرفی بود، حالا شغلی شده و از سطح یک رفتار و کنش اجتماعی به سطح یک ساختار اجتماعی ارتقا یافته است.
منطق " برچسب و قیچی" چیست؟
این جامعه شناس تاکید می‌کند: اینکه در سطح کلان پای واسطه‌گری به همه ساحت‌های اجتماعی باز شود، مناسب نیست، چندی پیش گزارشی از بانک مرکزی نشان می‌داد ۶۳ درصد درآمد خانوارهای ایرانی غیرشغلی و از طریق دلالی و واسطه‌گری است، از سوی دیگر این روزها شاهد " سلبریتیزه" شدن سایت‌ها هستیم و مطرح‌ترین خواننده‌ها نیز پایشان به سایت‌ها و واسطه‌گری باز شده است این پدیده و اجتماعی شدن بیش از حد فرهنگ واسطه‌گری بسیار خطرناک خواهد بود و به تدریج شاهد پولی شدن همه ارزش‌های جامعه هستیم.
وی با اشاره به اینکه در کل ازدواج‌های واسطه‌ای با توجه به پولی شدن ارزش‌های جامعه و پدیده‌ای به اسم جامعه سوداگر خوش کارکرد نیست، افزود: در ازدواج‌های واسطه‌ای بیش از خیر اجتماعی در آن سود اقتصادی است و از منطق "برچسب و قیچی" پیروی می‌کند، به این معنی که یک فرد را برای ازدواج از جایی قیچی و به جای دیگر و یا به فردی دیگر برچسب کنیم و پولی به جیب بزنیم.
نظر شما