به گزارش خبرنگار ایمنا، فضاهای شهری به ویژه فضاهای پیاده‌محور محیطی است برای رونق روابط و تعامل اجتماعی و از نکات اصلی این فضاها داشتن بستری امن برای شهروندان است.
مشهد یکی از قطب‌های گردشگری مذهبی در ایران و جهان بوده و سالانه میزبان میلیون‌ها زائر از داخل و خارج کشور است که این امر سبب می‌شود فضاهای شهری شاهد روابط و تعامل بالای اجتماعی باشد. همین تعامل اگر با طراحی مناسب در خدمت فضاهای شهر قرار گیرد، می‌تواند سبب رونق اقتصادی و ارتقای سطح امنیت در شهر باشد.
اینکه مشهد تا چه اندازه توانسته فضاهای شهری را با اجرای پروژه‌های مناسب و اجتماع‌محور برای زنان امن کند، موضوعی است که محمدهادی مهدی‌نیا رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر مشهد در گفت‌وگو با ایمنا پاسخ داده که متن آن را در ادامه می‌خوانید:
به نظر شما چه عواملی در افزایش امینت فضای شهری برای زنان مؤثر است؟
عوامل متعددی در افزایش ایمنی فضاهای شهری برای همه شهروندان به ویژه زنان مؤثر است و نحوه طراحی شهری، کفسازی‌ها و استقرار مبلمان به نوعی برای آنکه شهروند در فضای شهری احساس امینت داشته باشد، حائز اهمیت است. یکی دیگر از عوامل تأثیر گذار در این زمینه این است که کاربری اماکن مجاور فضاهای شهری به شکلی تعریف شوند که فعالیت‌های مستمری در آنها جاری باشد؛ به‌طور مثال با باز بودن مغازه‌ها، رستوران و اماکن دیگر، در شب فضای شهری امن‌تر و سرزنده‌تر می‌شود.
میزان و نوع نوری که در فضای شهری وجود دارد نیز در افزایش ایمنی برای شهروندان به ویژه زنان، تأثیرگذار است مثلاً نور و روشنایی حاصل از تابلوها و بیلبوردهای شهری یا استندهای اطلاع‌رسانی که در شهرهای توسعه یافته و هوشمند هم وظیفه اطلاع رسانی دارند هم با در اختیار قرار دادن وای فای ارتباط فرد را در زمان بروز مشکل با دیگران تسهیل می‌کنند.
مجموعه این عوامل، محورهای شهرسازی هستند که بیشتر در کاربری‌های فعال شب خود را نشان می‌دهند؛ فعالیت‌های الحاقی مانند کافه خیابان‌ها که تا دیر وقت باز هستند یا کافه‌هایی که در خیابان صندلی می‌چینند نیز کمک می‌کند که فضا، فضای امنی به حساب آید، چون مردم حضور دارند و چشم ناظر وجود دارد پس افراد احساس امینت بیشتری می‌کنند و به طور کل باعث می‌شود تا فضاهای شهری ایمن تر شود. البته نباید از بخش‌های فرهنگی غافل شد و هر چقدر سطح فرهنگ افزایش پیدا کند به تبع جامعه ایمن‌تر می‌شود.
این فرهنگ‌سازی که از آن یاد کردید، وابسته به کدام عوامل است؟
عوامل افزایش فرهنگ جامعه برای ایجاد امنیت تا حد زیادی به شرایط اقتصادی جوامع و توانمندی خانواده‌ها در حوزه اقتصادی بستگی دارد؛ تحصیلات و امکان ادامه تحصیل و تربیت مناسب فرزندان بستر فعالیت فرهنگی در شهر افزایش می‌دهد.
بخش دیگر از فرهنگ سازی نیز، انجام امور فرهنگی است یعنی بعد از اینکه زیر ساخت‌های اساسی و نیاز مهم جامعه بر طرف شود، ابتدا اصلی‌ترین امر به آموزش باز می‌گردد مانند آموزش‌های شهروندی که از دوران کودکی باید شروع شود تا شهروندان خوبی را برای شهر تربیت کند و مجموعاً امر آموزش از بنیادی‌ترین دوره زندگی به شهروندان در افزایش امنیت برای جامعه و زنان مؤثر است و به نوعی خود به خود با رفتارهای درست امنیت ایجاد می‌شود.
با این توضیح آیا فرهنگ‌سازی و به‌طور کلی امنیت کامل برای زنان در مشهد وجود دارد؟
یقینا در این شهر آسیب‌های اجتماعی بسیاری وجود دارد که نمی‌توان آن را منکر شد اما به نظرم اگر مشهد را به عنوان یک کلانشهر سه میلیون و ۳۰۰ هزار نفری با شهرهای هم‌تراز خود در خاورمیانه، آمریکای جنوبی و در آفریقای جنوبی مقایسه کنید، شهرهای هم ردیف خیلی ضعیف‌تری وجود دارد و مشهد از امنیت خیلی بهتری نسبت به آنها برخوردار است.
از سوی دیگر اگر شاخص امنیت را خود امنیت در نظر بگیرید نا امنی در بعضی از محلات مشهد و بعضی فضاها وجود دارد و در ساعاتی از شب حضور زنان در این فضاها را کاهش می‌دهد و حتی بعضی ساعات در شبانه روز حضور عموم را کاهش می‌دهد یعنی نه تنها زنان بلکه تمام افراد از یک ساعتی به بعد احساس می‌کنند که نباید دیگر در بعضی فضاهای شهری حضور داشته باشند.
وضعیت ایمنی و احساس امنیت در اطراف حرم و خیابان‌های مجاور آن برای شهروندان چگونه است؟
پیرامون حرم امام رضا (ع) بافت زنده‌ای دارد که شبانه روزی است و حیات شبانه و تعاملات بالای اجتناعی در آن وجود دارد در این نوع بافت‌ها معمولاً میزان امنیت و احساس امنیت برای زنان زیاد است اما از این ناحیه که دور شویم، به ویژه در ساعات آخرشب و به تبع آن با دور شدن از این بافت بعضی از مناطق شهر ممکن است که زنان در زمان‌های شب و رو به نیمه شب برای تردد خود دیگر احساس امنیت نکنند.
چه اقداماتی در راستای پیاده‌مداری شهر برای افزایش امنیت به‌ویژه در ساعات شب شده است؟
خوشبختانه شواری پنجم از سال اولی که شروع به کار کرد برای این موضوع پیاده راه سازی را در دستور کار خود قرارداد. هر ساله در تلاش هستیم پروژه‌های پیاده‌محور را افزایش دهیم و سعی داریم تا این سازوکار در همه مناطق مشهد مکمل یکدیگر باشد یعنی این پروژه‌ها معمولاً با خطوط دوچرخه یکی است و هر جایی که پیاده‌راه احداث شده، سعی کردیم تا خطوط دوچرخه نیز اجرا شود.
سال گذشته قرار شد تا حدود ۶۴ کیلومتر در همه مناطق شهر پیاده‌راه ایجاد شود و یکی از اولویت‌های اتصال خطوط دوچرخه و پیاده فراهم شود اما ظرف سه سال گذشته به‌طور کامل موفق به رسیدن به این اهداف نشدیم؛ دلیل اول اینکه اولین پیاده‌راه‌ها در مشهد به نام جنت شکل گرفته بود که آنگونه که باید موفق نبوده و باعث شد به نوعی کاربری‌های تجاری در حاشیه این پیاده‌راه‌ها از رونق اولیه بیفتند و تصور غلطی که بیشتر کسبه مشهد دارند اینست که با پیاده‌مدار شدن خیابان‌ها، پاخور مغازه و رونق تجاری مغازها از بین می‌رود.
این تجربه در یزد، اصفهان و تبریز و به‌ویژه در رشت خیلی خوب جواب داده است اما چون تصور غلط در ذهن کسبه مشهد وجود دارد، شورا و شهرداری هر وقت که تصمیم به اقدامی در این باره گرفت، با مقاومت بازاری‌ها مواجه شد و کسبه مخالفت کردند با این وجود که اگر پیاده‌راه‌ها شکل بگیرد برای رونق کسب‌وکارها و همچنین افزایش امنیت فضاهای شهری مؤثر خواهد بود.
در مشهد مناطقی را ایجاد کرده بودیم، نظیر کافه خیابان‌ها که مورد استقبال زیادی قرار گرفت؛ این شهر با اینکه یک قطب مذهبی است توانست کافه خیابان‌ها را با رعایت شرایط مذهبی شهر و به شکل خلاقانه‌ای رونق ببخشد. در مقایسه با چیزهایی که در اروپا دیده‌ام واقعاً به لحاظ کیفیت و کیفیت طراحی و مکان گذاری و نیز عوامل زیباشناسی در ایران بیشتر و بهتر هستیم. معمارهای خوش سلیقه امدند این به اصطلاح خیابان‌ها را برای این نوع خلاقیت‌های شبانه طراحی کردند و چون مردم به نوعی تشنه این موضوع بودند حتی تا آخر شب استقبال می‌کردند و در این اماکن حضور می‌یافتند؛ ما یکی دو بار هم طرح خیابان غذا را اجرا کردیم که خصوصاً در ایام نوروز استقبال مردم فوق العاده بود به حدی که تا چند روز بعد از تاریخ اتمام، مجبور به تمدید دوباره کافه خیابان‌ها شدیم.
شورا برای پذیرش اجتماعی در خصوص این پروژه‌ها چه راهکارهای دیگری دارد؟
انجام فعالیت‌های فرهنگی در مشهد ادامه خواهد داشت، یعنی گروه‌های فرهنگی مدیریت شهری در حال گفت‌وگو و صحبت با کسبه معابر هستند که در طرح عملیاتی شهرداری مشهد به عنوان ۱۰ محور مستعد پیاده‌راه همراهی کنند؛ امیدوارم بتوانیم از مردم دعوت کنیم و حتی اگر شده یک روز در هفته مانند سه شنبه‌ها را روز بدون خودرو و هوای پاک قرار دهیم و رویدادهای ویژه‌ای برای آن پیش‌بینی کنیم تا مردان و زنان شهر مشهد بتوانند از این معابر در کمال ایمنی و آسایش استفاده کنند. به نظرم اگر کسبه قانع شوند که این اتفاق بیفتد و از شیوع کرونا نیز فاصله بگیریم، شرایط تجاری پیاده‌راه‌ها نیز رونق خوبی پیدا می‌کند زیرا تمام مطالعات شهرسازی نشان داده هر جا عنصر عابرپیاده پررنگ باشد، امنیت اجتماعی نیز برای زنان بیشتر خواهد شد.
نظر شما