به گزارش خبرنگار ایمنا، گردشگری گتو یا گردشگری گوشه و کنارها یکی از گونه‌های تازه گردشگری است که این روزها طرفداران زیادی پیدا کرده است. علاقه گردشگران به بازدید از مراکز فرهنگی، هنری، آیینی، مذهبی و اجتماعی خاص باعث شده تا این مدل از گردشگری بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. سازمان جهانی گردشگری شعار سال گردشگری را «گردشگری و توسعه روستایی» انتخاب کرده است و بهانه‌ای است تا نگاهی به روستاها در حوزه گردشگری گتو شود.
ندا ترابی، دانشیار گروه گردشگری دانشگاه هنر اصفهان در وبینار «گردشگری گتو و روستا» که روز گذشته (۱۷ آذرماه) به مناسبت هفته پژوهش توسط معاونت پژوهشی دانشکده پژوهش‌های عالی هنر و کارآفرینی دانشگاه هنر اصفهان برگزار شد، اظهار کرد: گردشگری گتو یا اقلیت نشین مخاطب و گردشگران را به تماشای یک فرهنگ جدید از اقلیت‌های مختلف دعوت می‌کند. واژه گتو از محلات یهودی‌نشین در اروپا آمده است که اولین محله آن در ونیز ایتالیا بود. مهم‌ترین مناطق گردشگری گتو محله منهتن و هارلم نیویورک است که به ترتیب یهودیان و سیاه‌پوستان در این محلات ساکن هستند.
او افزود: شهر کراکوف و ورشو لهستان به علت وجود اردوگاه آشویتس از دیگر منطق پیشرو در گردشگری گتو است. همچنین در برزیل محله‌ای ژاپنی نشین وجود دارد که سالانه هزاران گردشگر را جذب می‌کند. این موارد نهادهایی از رونق گردشگری گتو در جهان هستند. در این محلات می‌شود سبک زندگی جدیدی را دید.
ترابی با اشاره به گردشگری گتو در ایران، توضیح داد: در مقاطع تاریخی مختلف مهاجرت‌های مختلفی از یهودیان تا زرتشتیان در سرزمین ایران اتفاق افتاد. با توجه به اینکه سازمان جهانی گردشگری شعار سال ۲۰۲۰ را «گردشگری و توسعه روستایی» گذاشته، قصد داریم روستاهای که می‌توانند مقصد گردشگری گتو باشند را معرفی کنیم.
حواسمان باشد که توسعه گردشگری بدون نگاه به مردم محلی نباشد
عباس امینی، دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه اصفهان در این وبینار گفت: در بحث گردشگری روستایی دو استراتژی وجود دارد؛ اینکه اولویت ما توسعه روستا با استفاده از گردشگری است یا اینکه به طور کلی قصد توسعه گردشگری را داریم که بخشی از آن را روستا در بر می‌گیرد؟ بسته به اینکه کدام یک هدف ما باشد، جریان گردشگری تفاوت پیدا می‌کند. در هر جریان گردشگری سه بخش مهم گردشگران، مقاصد و بخش خدمات گردشگری نظیر دفاتر مسافرتی و راهنمایان تور است.
او ادامه داد: در این بین دغدغه متخصصان و برنامه‌ریزان «توسعه روستا» با استفاده از گردشگری است، زیرا در بین اهالی متخصص گردشگری، توسعه پایدار نیز اهمیت دارد. در این جریان جامعه محلی یک نقش مهمی ایفا می‌کنند و بدون حضور آن‌ها هیچ دستاوردی حاصل نخواهد شد. شکل گرفتن گردشگری در یک جامعه محلی، یک امر جمعی است. باید با اشکال خاصی جامعه محلی را درگیر گردشگری کنیم، ممکن است حتی یک فرد محلی با اجاره محل اقامت درگیر گردشگری است.
امینی با بیان اینکه "مشارکت دادن یک جامعه محلی در منافع مشترک و رسیدن به توسعه پایدار بسیار دشوار است"، تاکید کرد: مردم در جوامع محلی گاهاً دل پری از گردشگران دارند. اگر بناست که از توسعه گردشگری به توسعه روستایی برسیم، باید کالا و یا خدماتی عرضه شود. در گردشگری گتو این کالا فرهنگ است و حتی فرهنگ تبدیل به کالا می‌شود. اگر در این مسئله قدری بی‌احتیاطی کرد، پایداری تبدیل به ناپایداری و آسیب‌زا می‌شود. حواسمان باشد که توسعه گردشگری بدون نگاه به مردم محلی نباشد.
ظرفیت روستاهای گرجی و ارمنی نشین اصفهان در گردشگری گتو
عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان با اشاره به ظرفیت‌های گردشگری گتو در غرب استان اصفهان، اظهار کرد: مهم‌ترین بازارهای گتو در اصفهان و حتی غرب ایران اقلیت‌های ارامنه و گرج در منطقه فریدون‌شهر و بویین‌میاندشت هستند. ریشه استقرار گرج‌ها و ارامنه نیز به زمان صفوی باز می‌گردد، شاه عباس صفوی در جریان جنگ در مناطق ارامنه و به بارآوری خرابی‌ها، صدها هزار گرج و ارامنه را به ایران کوچ داد.
او افزود: طی مراحل تاریخی مختلف این اقلیت‌ها به غرب اصفهان رفتند و در آن‌جا سکنی گزیدند؛ حتی آن‌ها روستاهایی در این مناطق بنا نهادند. با گذشت سال‌ها و پشت سر گذاشتن دشواری‌های فراوانی گرجی‌ها و ارامنه جای خود را در غرب اصفهان تثبیت کردند. اما در سال‌های اخیر این گتوها به دلیل مهاجرت و دلایل دیگر کم‌رنگ شده است. امیدواریم گردشگری گتو بتواند این فرهنگ را با رونق اقتصادی تداوم دهد.
امینی با بیان اینکه "امروز ارامنه دین، زبان و فرهنگ خود را حفظ کردند"، تصریح کرد: با این حال گرجی دین و زبان خود را از دست دادند. ماندگارترین اِلمان فرهنگی هر جامعه زبان آن است، مواجه ملت‌ها و فرهنگ‌های بزرگ آنچه هویت را پایدار نگه می‌دارند زبان است.
این استاد دانشگاه درباره روستاهای ارامنه و گرجی نشین اصفهان، توضیح داد: خوییگان، زرنه، آخچه، شهر افوس، سیبک و سینگرد از جمله این روستاها هستند که ظرفیت زیادی در توسعه گردشگری گتو دارند.
زرتشتیان یزد، ظرفیت کم‌نظیر گردشگری گتو
سیدرضا بهادری، مسئول کمیته گردشگری پایدار استان یزد نیز در این وبینار درباره ظرفیت زرتشتیان در گردشگری گتو، گفت: زرتشتیان نماد و فرهنگ خود را حفظ کرده‌اند، پوشش و لباس محلی و سنتی زرتشتیان هنوز در روستاهای یزد دیده می‌شوند. همچنین خوراک‌های سنتی و محلی زرتشتیان نظیر آش‌ها و نان سوروک و کماج در این روستاها وجود دارد. یک «گاه‌شمار زرتشتی» نیز وجود دارد که می‌توان از قلب آن جشن‌های باستانی مختلفی برای توسعه گردشگری گتو درآورد.
او روستاهای «چم» را یکی از ظرفیت‌های گردشگری گتو در یزد دانست و اظهار کرد: این روستا زرتشتی نشین و با معماری بسیار خاص است ضمن اینکه فضاهای داخلی روستا نیز متفاوت با دیگر نقاط است. همچنین دخمه‌ها و آیین‌های مرتبط با آن نیز در چم فعال هستند.
بهادری با اشاره به روستای «مبارکه»، ادامه داد: این روستا زرتشتی نشین در ۱۰ کیلومتری چم است و جشنواره انار معروفی در آن برگزارمی‌شود که در کنار آن فرهنگ و آیین زرتشتیان نیز توضیح داده می‌شود. روستاهای زرتشتی نشین «کلانتر» میبد، «چک چک» و «شریف آباد» اردکان نیز از دیگر ظرفیت‌های گردشگری گتو در استان یزد هستند.
موج گردشگری گتو
همچنین احمدرضا شیخی، عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان در این وبینار گفت: شکل‌گیری محله‌های حومه نشین و اقلیت نشین در آمریکا واژه گتو را پدید آورد. در گردشگری گتو، گردشگران به دنبال تجربه و تماشای فرهنگ و آیین‌های جدید هستند. گردشگری گتو بر شناساندن اقلیت‌ها و تفاوت‌های دینی، آیینی و فرهنگی تاکید دارد و باید حساب آن را از گردشگری حاشیه‌نشینی که عموماً بر پایه تفاوت‌های اقتصادی است جدا کرد.
او ادامه داد: کنجکاوی گردشگران باعث به وجود آمدن درخواست برای حضور در مناطق اقلیت نشین شده است همچنین رسانه‌ها و فضای مجازی نیز به این موج دامن شده است. از طرفی این درخواست‌ها باعث رونق اقتصادی برای جامعه محلی گتوها شده است. از تفاوت فرهنگ و دین باید استفاده کرد تا باعث رونق اقتصادی شد.
نظر شما