به گزارش خبرنگار ایمنا، رامین رادنیا در وبینار آموزشی خبرنگاری در بحران اظهار کرد: ایران یک کشور حادثه‌خیز است و رتبه پنج حوادث در آسیا و رتبه ۱۰ در دنیا را دارد. در حوادثی مانند زلزله کشور ایران درست در کمربندی زلزله‌خیز بین کوه‌های البرز و زاگرس قرار گرفته است. البته گریزی از این روند طبیعی نیست، اما باید فرهنگ زندگی با زمین لرزه، سیل و حوادث دیگر را یاد گرفت.
وی افزود: برای این دست اتفاقات لفظ "سوانح طبیعی" درست است، نه بلایای طبیعی و حوادث. سوانح در هر زمان و مکان احتمال وقوع دارد و منشأ آن پدیده‌های طبیعی است. همچنین حضور سکونتگاه‌های انسانی در برخی مناطق دارای استعداد سوانح، عامل اصلی بروز تلفات و خسارت است. مثل ساخت و ساز در حریم گسل‌ها و رودخانه و مسیر عبور آتشفشان و بهمن.
این روزنامه نگار ادامه داد: خطر همراه با آسیب پذیری یک مخاطره را ایجاد می‌کند. پیشگیری و کاهش مخاطره و مرحله مهم و کلیدی کاهش خسارت و تلفات است، چرا که خطر حذف شدنی نیست و قابل کاهش است. آسیب پذیری جامعه جنبه اقتصادی، فیزیکی و انسانی دارد، سامانه‌های نظارتی و هشدار سریع به افکار عمومی راهی برای کاهش مخاطره است. در این راه شناسایی خطر در وهله اول قرار دارد و رسانه‌ها منبع انتشار خطر و نقاط آسیب‌پذیر هستند. بسیاری از تلفات و خسارت‌ها برآمده از آگاهی نداشتن مردم نسبت به مخاطرات و شیوه‌های کاهش خطر است. آسیب پذیری جامعه ویژه مراکز حیاتی و حساس مثل مدارس، مراکز درمانی، خطوط ارتباطی، شریان‌های حیاتی آب، برق، گاز و مخابرات باید از سوی خبرنگاران شناسایی و اطلاع رسانی شود.
وظیفه رسانه برای کاهش مخاطره
رادنیا با بیان اینکه "آموزش و اطلاع رسانی به عنوان کارکرد رسانه باعث آمادگی و هوشیاری مردم می‌شود"، تصریح کرد: مردم از طریق رسانه باید بدانند قبل از حادثه برای کمتر آسیب دیدن چکار کنند همچنین در زمان حادثه برای نجات خود و کمک به اطرافیان چکار کنند و سپس در مرحله بازسازی و باز توانی چه اقداماتی مهم است. رسانه صدای کارشناسان و دانشمندان را در مورد مخاطرات منعکس می‌کند تا هشدار آنان به مردم و مسئولان منتقل شود.
وی افزود: در برخی سوانح ۷۰ درصد تخریب‌ها ناشی از ضعف در ساخت و ساز است، نظارت رسانه‌ها در این حوزه ضروری است. مانند ساختمان‌های تاریخی که باید از برنامه مشخصی برای کاهش مخاطره برخوردار باشند و سامانه فرماندهی حادثه داشته باشند. خبرنگاران باید با مفاهیم تعاریف و ویژگی‌های هر یک از پدیده‌های طبیعی آشنا باشند، چراکه اطلاعات کلی کافی نیست. خبرنگاری بحران یکی از شاخه‌های خبرنگاری است. پوشش مناسب اخبار بحران‌ها نیازمند دانش و تجربه کافی است.
رادنیا ادامه داد: آشنایی خبرنگاران با مراکز فعال حوزه خدمات اضطراری و مدیریت بحران و آشنایی با قوانین مربوطه اسناد بالا دستی دانش و حوادث سوانح و مراکز جهانی فعال در این حوزه ضروری است.
وی با بیان اینکه رسانه باید در زمان حادثه از شبکه‌های مستقل ارتباطی برخوردار باشد، گفت: خبرنگاران و گزارشگران در برخی حوادث تنها منبع منتقل کننده نیازهای آسیب دیدگان هستند تا کمک‌های مردمی جمع‌آوری شوند. رسانه‌ها از قدرت تغییر برخوردارند تغییر نگاه و رفتار انسان نسبت به محیط از طریق آگاه سازی رسانه‌های جمعی صورت می‌گیرد. بخشی از تغییر در سبک زندگی مربوط به آمادگی در برابر سوانح است. مردم ممکن است در برابر تغییرات مقاومت کنند، اما انتشار مستمر هشدارها و اطلاعات مؤثر است و منجر به حساس سازی مردم می‌شود. حوادث و سوانح یکی از ارزش‌های خبری است و اخبار آن نقش آموزش غیر مستقیم را دارد.
چالش اصلی رسانه‌ها
این روزنامه نگار ادامه داد: چالش اصلی رسانه‌ها این است که باید اطلاعات در مورد مخاطرات را قبل از حادثه منتشر کنند و کار آن‌ها صرفاً به پوشش خبری زمان حادثه محدود نشود. در زمان بازسازی و بازتوانی نقش رسانه‌ها نظارت بر کمیت و کیفیت بازسازی و نوسازی جامعه است تا تامین ایمنی برای آینده فراموش نشود. رسانه‌ها باید باورهای اشتباه در مورد حوادث و سوانح را گوشزد کنند تغییر باورهای اشتباه به برنامه‌ریزی مستمر نیاز دارد.
رادنیا درباره رابطه رسانه‌ها با مدیریت بحران‌های طبیعی و حوادث انسان‌ساز گفت: پوشش خبری بحران‌ها برای رسانه‌های جمعی جذابیت زیادی دارد. رسانه‌ها با قدرت و سرعت بالا اخبار بحران‌ها را گزارش می‌دهند و معمولاً یکی از صحنه گردانان شکل دهی افکار عمومیهستند. هیجان سازی در پوشش اخبار بحران‌ها بعضاً باعث ایجاد فاصله میان فضای واقعی و مخاطبان می‌شود. بحران‌ها جز جدایی ناپذیر زندگی بشری هستند و از سوی دیگر رسانه‌ها جزء جدایی ناپذیر مدیریت بحران‌ها هستند.
وی افزود: رسانه‌ها نقش دوگانه‌ای در بحران سازی و بحران زدایی دارند، چراکه پیام‌های غیر واقعی منجر به شایعه و سیاه نمایی و تشدید بحران می‌شود در عین حال رسانه‌ها با تبیین و تفسیر و پخش مداوم واقعیات قادر به کنترل بحران‌ها هستند. رسانه‌ها قادر به ایجاد مشروعیت مشارکت مسئولیت اعتماد و ثبات هستند و شکل دهنده افکار عمومی و تصحیح افکار عمومی در بحران‌ها، مدیریت و کنترل بحران‌ها بدون ایفای نقش فعال رسانه‌ها امکان پذیر نیست.
مدیر پرتال سازمان پیشگیری و مدیریت بحران تهران ادامه داد: تأثیرگذاری رسانه‌ها به میزان استقلال، وابستگی به حاکمیت، سابقه بحران، ارزش‌های خبری و عملکرد رقبا بستگی دارد. تقویت همبستگی وفاق ملی جلب کمک‌های مردمی و مشارکت در حل بحران‌ها بخشی از کارکردهای مثبت رسانه‌ها در زمان بحران است نقش آموزش رسانه‌ها در مرحله پیش از بحران با کارکردهای نظارت بر محیط و تفسیر، شناسایی بحران بالقوه و در حال شکل‌گیری و گوشزد به مسئولان است. نقش اطلاع رسانی خبری و جلب مشارکت رسانه‌ها در رسانه‌های اجتماعی و بحران‌ها نقش رسانه‌ها در مرحله پس از بحران از طریق تقویت همبستگی با آسیب دیدگان بررسی نحوه مواجهه سازمان‌های مسئول با بحران و کاهش آلام بازماندگان.
رادنیا با اشاره به نقش رسانه‌های اجتماعی در مدیریت بحران تصریح کرد: سرعت پخش اطلاعات و تصاویر در رسانه‌های اجتماعی منبع اخبار قرار گرفتن از سوی سایر رسانه‌ها، بخش عکس‌ها و تصاویر و اطلاعات اولیه از حوادث، هدایتگر ارسال کمک‌ها و پاسخگویی اولیه است.
وی با اشاره به ضرورت تعامل سازمان‌های مسئول با رسانه‌ها در زمان بحران ادامه داد: رسانه ابزار مهم مدیریت بحران هستند، مدیریت بحران باید دوراندیش و دارای آمادگی مستمر باشد. ضرورت اطلاع از توانایی رسانه‌ها، برخورداری از سناریوهای گوناگون برای مواجهه با بحران و اطلاع رسانی است.
نظر شما