به گزارش ایمنا و به نقل از روابط عمومی دانشگاه صنعتی اصفهان، مرکز پژوهش‌های هسته‌ای اروپا (CERN)، طرح محققان دانشگاه صنعتی اصفهان به منظور ساخت دستگاه سنجش میزان درخشندگی ناشی از برخورد ذرات با درصد خطای کمتر ازیک درصد را به عنوان طرح برگزیده جهت ارتقاء تجهیزات مربوط به آزمایش CMS برای اندازه‌گیری درخشندگی برخورد ذرات در سرعت‌های بالاتر انتخاب کرد.
سرن (CERN) بزرگترین مجموعه آزمایشگاهی دنیا در زمینه فیزیک ذرات بنیادی و فیزیک هسته‌ای است که حدود ۶۶ سال قبل یعنی در سال ۱۹۵۴ میلادی توسط سازمان اروپائی تحقیقات هسته‌ای ایجاد و در طی این مدت پژوهش‌های متعددی را به رهبری دانشمندان برتر دنیا از جمله ۶ دارنده جایزه نوبل به سرانجام رساند.
در این مرکز که مهمترین هدف آن کشف رازهای مبداء جهان تعریف شده است، اکنون بیش از سه هزار فیزیکدان و مهندس به عنوان کارکنان مقیم در زمینه‌های مختلف نظری و آزمایشگاهی مشغول به کار هستند و بیش از ۶ هزار و ۵۰۰ دانشمند از ۵۰۰ دانشگاه در ۸۰ کشور دنیا به صورت بازدیدهای کوتاه مدت حضور می‌یابند که این امر خود نشان از همکاری بزرگ و بی نظیر علمی دانشمندان و پژوهشگران عرصه علمی جهان دارد.
بزرگترین برنامه کنونی سِرن، علاوه بر تحقیقات گوناگون در زمینه فیزیک هسته‌ای و ذرات بنیادی، اجرای پروژه بزرگ LHC یا همان "برخورد دهنده بزرگ هادرونی" به عنوان بزرگترین پروژه علمی جهان است که یک شتاب دهنده ذرات با انرژی و پیچیدگی بی نظیر و بی سابقه بوده و نتیجه آن همکاری و مشارکت جهانی برای آشکارسازی بخش جدید پنهانی از حقیقت خواهد بود.
پس از عضویت پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (IPM) در سِرن در سال ۲۰۰۱ میلادی، ایران برای نخستین بار با ساخت قسمتی مکانیکی از آزمایش(CMS - Compact Muon Solenoid) در این پروژه بزرگ جهانی همکاری کرد.
با پذیرفته شدن دانشگاه صنعتی اصفهان در سال ۱۳۹۸ به عنوان نخستین دانشگاه ایرانی به عضویت مرکز پژوهش‌های هسته‌ای اروپا (CERN)، اکنون در دومین دستاورد بزرگ و ارزشمند علمی بین المللی، طرح پیشنهادی مشترک بین محققان دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر و دانشکده فیزیک این دانشگاه به منظور ساخت دستگاه اندازه‌گیری درخشندگی ناشی از برخورد ذرات با خطای کمتر از یک درصد به عنوان طرح برگزیده این پروژه علمی جهانی برگزیده شد.
اعضای اصلی گروه محققان دانشگاه صنعتی اصفهان اصغر غلامی و محمد صدقی از دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر و حامد بخشیان سهی و عبیده جعفری از اعضای هیئت علمی دانشکده فیزیک این دانشگاه هستند.
عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به اهمیت ویژه این پروژه بزرگ علمی بین المللی گفت: در آزمایشCMS پروتون‌ها و یون‌های سنگین در یک مسیر ۲۷ کیلومتری شتاب داده شده و با سرعتی نزدیک به سرعت نور به هم برخورد داده می‌شوند تا در نقطه تلاقی، ذرات جدیدی ایجاد شود.
دکتر اصغر غلامی افزود: بررسی و اندازه‌گیری دقیق برهم کنش‌های بین پرتوهای پروتون به اندازه گیری دقیق میزان درخشندگی که در اثر برخورد پروتون‌ها با یکدیگر اتفاق می‌افتد بستگی دارد و هر قدر سنجش میزان درخشندگی با خطای کمتر باشد، خطاهای کمتری در نتایج آزمایشات به وجود می‌آید.
وی ادامه داد: این موضوع از جمله چالش‌های مهم در پروژه ارتقاء آزمایش CMS برای اجراء در سال ۲۰۲۷ میلادی بوده و این مرکز جهانی در تلاش است تا زمینه لازم جهت اندازه‌گیری برخط درخشندگی برخورد پروتون-پروتون با دقت بهتر از یک درصد را فراهم کند.
وی اظهار کرد: از جمله چالش‌های دیگر این طرح نیاز به سرعت بسیار بالا و قرار گرفتن مدارهای الکترونیکی در محیطی با تشعشع بسیار زیاد است.
دانشیار دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه برای این طرح دو گروه علمی شامل یک گروه مشترک از محققان روسیه و ترکیه و یک گروه متشکل از محققان ایرانی از دانشگاه صنعتی اصفهان به بررسی و ارائه طرح پرداختند، تصریح کرد: پس از تلاش و چندین مرحله داوری پیچیده، درنهایت طرح ارائه شده توسط محققان دانشگاه صنعتی اصفهان مورد پذیرش و تأیید داوران بین المللی مرکز سِرن قرار گرفت.
غلامی افزود: با وجود تحقیقات طولانی مدت گروه دو ملیّتی روسی-ترکی، محققان دانشگاه صنعتی اصفهان در مدت زمانی کمتر و طی نزدیک به یک و نیم سال انجام آزمایش‌های شبیه سازی شده از جنبه‌های مختلف، سنجش میزان امکان پذیری، مطالعات آماری و در نهایت ارائه طرح سخت افزاری ساخت دستگاه، نظر بسیار مثبت داوران و گروه طراحی تکنیکال مرکز سِرن را جلب کردند.
وی خاطرنشان کرد: داوران این مرکز مهم بین المللی ضمن ابراز تمجید از سطح جزئیات، پیچیدگی و نبوغ اختصاص داده شده به مدلسازی و شبیه‌سازی کارایی دستگاه پیشنهادی، اذعان داشتند که نتایج ارائه شده توسط تیم ایرانی از توانایی سنجش دقیق، روشن و با کیفیت مطلوب میزان درخشندگی با خطای کمتر از یک درصد در آزمایش CMS را برخوردار است.
این محقق دانشگاه صنعتی اصفهان افزود: بهره گیری از سنسورها و آشکارسازهای سیلیکونی و مدارهای الکترونیکی مناسب در دستگاه اندازه گیری پیشنهادی محققان ایرانی و اثبات کارآیی طرح ارائه شده با انجام شبیه سازی‌های دقیق، نقطه قوت برتری این طرح در رقابت با دیگر گروه علمی فعال در این پروژه بود.
نظر شما