به گزارش خبرنگار ایمنا، سلول‌های میکروگلیا یکی از سه دسته سلول گلیال سیستم عصبی مرکزی (CNS) است. سلول‌های مزبور که ۱۲ درصد از حجم مغز را به خود اختصاص می‌دهند، در واقع ماکروفاژهای CNS هستند. این سلول‌ها در یک مغز سالم در حالت استراحت بوده، شکلی منشعب و شاخه شاخه دارند و به عنوان ناظر ایمنی در مغز عمل می‌کنند. سلول‌های مزبور هنگام حمله یک عامل بیماری‌زا یا ایجاد جراحت در مغز، فعال شده و با تغییر مورفولوژیکی از حالت منشعب به حالت آمیبی شکل با فعالیت فاگوسیتوزی خود عوامل بیماری‌زا و سلول‌های مرده را پاکسازی می‌کنند همچنین سلول‌های میکروگلیا با تولید سیتوکین‌ها و کموکین‌های التهابی، سایر سلول‌های سیستم ایمنی اعم از ذاتی و اکتسابی را به ناحیه آسیب دیده فرامی‌خوانند تا عامل بیماری‌زا هر چه سریع‌تر سرکوب شود.
تصور این است که حضور طولانی مدت عامل بیماری‌زا یا آسیب مغزی و نیز از کنترل خارج شدن سیستم تنظیمی سلول‌های میکروگلیا، منجر به تولید و ترشح بیش از حد فاکتورهای التهابی توسط سلول‌های مزبور شده و نه تنها عوامل عفونی، بلکه سلول‌های عصبی زنده نیز آسیب دیده یا کشته می‌شوند که اصطلاحاً به این شرایط التهاب عصبی گفته می‌شود، شناسایی مسیرهای سیگنالینگ درگیر در مرگ نورون‌ها در اثر التهاب عصبی راه را برای پیشرفت راهکارهای درمانی جدید در معالجه بیماری‌های مخرب عصبی می‌گشاید. در خصوص سلول‌های میکروگلیا و عملکرد آن‌ها با علی مقیمی، کارشناس ارشد بیولوژی سلولی و مولکولی پژوهشکده زیست فناوری رویان اصفهان، برنده جشنواره پایان نامه‌های برتر ایران و جایزه ویژه پروفسور حسابی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
عملکرد سلول‌های میکروگلیا در بدن چگونه است؟
سلول‌های میکروگلیا، فاگوسیت‌های تک هسته‌ای واقع در سیستم عصبی مرکزی هستند و عملکرد آن‌ها شامل عرضه آنتی‌ژن، تولید سایتوکاین و کموکاین، ترشح فاکتورهای نوروتروفیک و فاگوسیتوز برای خارج کردن سلول‌های مرده و پاتوژن‌ها است و می‌توان این پاسخ را جزئی از سیستم ایمنی ذاتی به حساب آورد. سلول‌های میکروگلیا سلول‌های غیرعصبی و غیرآستروسیتی هستند و به دو فنوتیپ التهابی (M1) و ضدالتهابی (M۲) طبقه‌بندی می‌شوند. بر اساس مطالعات شده یکی از برجسته‌ترین نشانه‌های مشترک بین انواع بیماری‌های نوروژنیک شامل آلزایمر، پارکینسون و بیماری ALS التهاب وابسته به میکروگلیاها است.
فعالیت بیش از حد سلول‌های میکروگلیا و آستروگلیا در سیستم عصبی مرکزی منجر به چه واکنشی در بدن می‌شود؟
فعال شدن میکروگلیا در زمان التهاب و بیماری جزو اصلی التهاب عصبی در سیستم عصبی مرکزی است و دو عامل مهمی که در روند پیشرفت اکثر بیماری‌های مخرب عصبی دیده می‌شود، استرس اکسیداتیو ناشی از تولید گونه‌های فعال اکسیژن و التهاب عصبی ناشی از فعالیت بیش از حد سلول‌های میکروگلیا و آستروگلیا در سیستم عصبی مرکزی است.
سلول‌های میکروگلیا با فنوتیپ M1 و M2 چگونه در ایجاد التهاب و ترمیم زخم مؤثر هستند؟
تصور بر این است که حضور طولانی مدت عامل بیماری‌زا یا آسیب مغزی و نیز از کنترل خارج شدن سیستم تنظیمی سلول‌های میکروگلیا، منجر به تولید و ترشح بیش از حد فاکتورهای التهابی توسط سلول‌های میکروگلیا M1 شده و نه تنها عوامل عفونی، بلکه سلول‌های عصبی زنده نیز آسیب دیده و یا کشته می‌شوند و در نتیجه می‌توانند عفونت عصبی را القا کنند. در این صورت باعث ایجاد یک چرخه معیوب بین مرگ نورونی و التهاب می‌شوند و بعد از فعال شدن حالت کلاسیک، یک فاز ترمیم و ضد التهابی توسط فنوتیپ M2 به سرعت شروع می‌شود که منجر به التیام زخم و حفظ حالت پایدار بافت می‌شود.
شایع‌ترین علت مرگ در بیماری‌های "نورودژنریتیو" چیست؟
نورون‌ها به علت فعالیت متابولیکی قوی در ارتباط با سطوح بالای رونویسی، مصرف بالای اکسیژن و دفاع ضعیف آنتی اکسیدانی، بسیار آسیب‌پذیر هستند. شایع‌ترین علت مرگ در بیماری‌های نورودژنریتیو، از طریق مسیر آپوپتوزی میتوکندریایی است. بنابراین داروها و ترکیبات ضد آلزایمری و آنتی اکسیدانی به علت ماهیت شیمیایی خود می‌تواند نسبت میکروگلیای M1 به M2 و به دنبال آن عملکرد سیستم ایمنی مغز را تحت تأثیر قرار دهد و سبب کنترل آسیب‌پذیری نورون‌ها و مانع التهاب شوند.
اثرات محافظتی عصبی فرولیک اسید چه کاربردی دارد؟
یکی از آنتی اکسیدان‌هایی که اثرات قوی محافظتی عصبی دارد، فرولیک اسید است. فرولیک اسید یک فنول گیاهی موجود در دیواره سلولی بعضی گیاهان و همچنین در فیبر غذایی با منشأ گیاهی مانند سبوس برنج و گندم است و بسیاری از خواص دارویی آن از جمله تکثیر سلول‌های پیش ساز عصبی، فعایت‌های ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و محافظت کننده عصبی آن اثبات شده است. همچنین اثرات محافظت کننده عصبی فرولیک اسید در بسیاری از مطالعات تجربی از جمله آسیب مغزی، ایسکمی نخاعی و آسیب شناسی شبه آلزایمر گزارش شده است. آنتی اکسیدان فرولیک اسید می‌تواند التهاب عصبی و فعالیت سلول‌های میکروگلیا را کنترل کند.
اسید فرولیک در کدام مواد غذایی وجود دارد؟
حبوبات مانند لوبیای سفید غنی‌ترین منبع اسید فرولیک بوده و در دانه گندم، اسید فرولیک به پلی ساکارید دیواره سلولی متصل است که می‌تواند در روده کوچک آزاد شده و جذب شود. همچنین اسید فرولیک دارای اثرات سرکوبگر در برابر چاقی و فشار خون خواهد بود و اگر به همراه ویتامین‌های E و C به صورت موضعی روی پوست استفاده شود، ممکن است استرس اکسیداتیو و تشکیل دایمرهای تیمین را در پوست کاهش دهد. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که مکمل‌های خوراکی فرولیک اسید می‌تواند تولید ملانین را در فرایند سفید شدن پوست مهار کند.
نظر شما