به گزارش ایمنا، علی ارواحی اظهار کرد: مدیریت اکوسیستمی راهبردی برای مدیریت جامع زمین، آب و منابع زیستی است که حفاظت، پایداری و بهره‌برداری خردمندانه را به همراه دارد.
وی ادامه داد: در مدیریت اکوسیستمی مردم و حیات آنها در مرکز تصمیم گیری مدیریت و حفاظت قرار می‌گیرد و به همین دلیل این رویکرد تفاوت عمده‌ای با روش‌های سنتی حفاظت دارد و اگر این نگاه در مؤلفه‌های کلیدی طرح‌های مدیریتی دخالت داده شوند از مدیریت پایدار تالاب‌ها حمایت می‌شود.
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران اظهار کرد: در ایران ۱۴۳ تالاب مهم با وسعتی حدود سه میلیون هکتار وجود دارد که از این تعداد ۲۵ تالاب در رامسر سایت ثبت شده‌اند؛ همچنین ۴۰ درصد تالاب‌های با ارزش بین‌المللی خاورمیانه در ایران قرار دارد و از ۱۴ ذخیره‌گاه زیست کره در ایران، پنج مورد زیست بوم‌های تالابی است که این نشان از اهمیت تالاب‌ها و حفاظت از آنها دارد.
ارواحی ادامه داد: اما در چند سال اخیر تالاب‌ها با مشکلات زیادی مواجه شده‌اند که تعداد زیادی از این اکوسیستم‌های ارزشمند را خطر خشکی و نابودی مواجه کرده که به طور قطع اگر اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست و طرح حفاظت از تالاب‌های ایران نبود امروز با تعداد بسیار زیادی از تالاب‌های خشک مواجه بودیم.
وی گفت: توسعه ناپایدار، الگوی ناپایدار معیشت و فقدان رویکردهای جامع نگر در مدیریت حوضه آبریز تالاب‌ها، مدیریت نامناسب منابع آب و رقابت تالاب‌ها با سایر کاربری‌ها برای بهره برداری از منابع آبی، تغییرات اقلیمی، خشکسالی‌های پیاپی و فقدان برنامه سازگاری با تغییرات اقلیمی و مدیریت نامناسب ریسک خشکسالی، تغییرات کاربری اراضی در سطح حوضه آبریز - حاشیه و درون تالاب‌ها، تخلیه فاضلاب‌های شهری، صنعتی و کشاورزی بدون تصفیه مناسب، بالا بودن میزان رسوبات جریان آب‌های سطحی، ورود گونه‌های غیربومی یا مهاجم و از بین رفتن گونه‌های بومی برخی از مهمترین مشکلات تالاب‌ها است.
وی به روند تحول رویکردهای حفاظتی تالاب‌ها در چند دهه گذشته اشاره کرد و گفت: ابتدا اعتقاد بر این بود که نیازی به حفاظت از تالاب‌ها نیست و توسعه باید اولویت باشد، در سال‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۶۰ این دیدگاه تغییر کرد و اعتقاد بر این شد که باید جلوی توسعه را گرفت و صرفاً حفاظت کرد اما در سال‌های ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ نگاه متفاوتی شکل گرفت و دست اندارکاران به این نتیجه رسیدند که باید تعادل توسعه و حفاظت با هم صورت گیرد، یعنی توسعه و حفاظت در کنار هم پیش روند که به مرور مدیریت زیست بومی شکل گرفت.
ارواحی ادامه داد: بر این اساس در قانون برنامه چهارم توسعه (۱۳۸۷ -۱۳۸۳) ماده ۶۷، بند الف- برنامه مدیریت زیست بومی در زیست بوم‌های حساس تهیه و اجرا شد که اصول رویکرد زیست بومی شامل حفاظت از زیست بوم‌ها در محدوده کارکرد آنها، جلب مشارکت تمام دست اندرکاران همراه با تسهیم منافع، حفاظت از منابع زیستی، یک انتخاب اجتماعی، مقیاس حوضه آبریز همراه با بررسی اثرات توسعه در حوضه‌های مجاور، تمرکززدایی با استفاده از مدیریت مشارکتی (برنامه ریزی از پایین به بالا) و بکارگیری تمامی اشکال اطلاعات مرتبط شامل علمی، بومی و دانش، نوآوری‌ها و تجارب محلی تعیین شد.
وی افزود: بعد از آن گام‌هایی برای استقرار رویکرد زیست بومی برداشته شد که اجرای برنامه‌های مدیریت و پایش و ارزیابی مداوم، فعال سازی ساختارهای بین بخشی مدیریت تالاب‌ها به منظور اجرای برنامه‌های مدیریتی، تصویب و ابلاغ برنامه مدیریت توسط بالاترین مرجع حاکمیتی، تدوین برنامه مدیریت جامع تالاب با مشارکت تمام ذینفعان و تحلیل ذینفعان، ظرفیت سازی و جلب مشارکت عمومی برخی از این گام‌ها است.
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران گفت: بعد از آن حرکت به سوی رویکرد زیست بومی در دو جنبه رویکرد زیست بومی (جامع نگر) و رویکرد سنتی آغاز شد که در آنها بخش‌های مختلفی همچون مدیریت تمام اکوسیستم از جمله مناطق حفاظت شده، حفظ کارکردهای اکوسیستم، توجه به مسائل اجتماعی و به اشتراک گذاشتن منافع، تعادل بین حفاظت و بهره برداری خردمندانه و پایدار، مدیریت غیرمتمرکز، گونه‌های حفاظت شده، عدم توجه به مسائل اجتماعی و حفظ وضع موجود لحاظ شد.
وی اظهار کرد: به مرور جایگاه حقوقی و مقررات ملی تالاب‌ها ارتقا یافت به طوری که آئین نامه نحوه حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور در ۱۳۹۴ تصویب شد که در ماده پنج آن سازمان محیط زیست مکلف است در چارچوب راهبردها و برنامه عمل ملی حفاظت و احیا تالاب‌ها، برنامه مدیریت زیست بومی تالاب‌ها را با اولویت تالاب‌های بحرانی و خسارت دیده با مشارکت وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی و سایر ذینفعان در مدت دو سال از تاریخ ابلاغ راهبردها و برنامه عمل ملی حفاظت و احیا تالاب‌ها تهیه و اجرا کند که این کار انجام شده است.
ارواحی ادامه داد: بر این اساس مدیریت یکپارچه تالاب‌های کشور شکل گرفت که در راستای آن تدوین و اجرای برنامه مدیریت جامع برای ۳۴ تالاب کشور، همراه با فعال سازی سیستم مدیریت فرابخشی ایجاد شد که طبق آن برنامه حفاظت از تالاب‌ها شکل گرفت.
وی گفت: در این راستا برنامه حفاظت ۱۸ تالاب از جمله تالاب‌های پریشان، شادگان، ارومیه، قره قشلاق، قوریگل، میقان، چغاخور، زریوار، هامون، بختگان، آلاگل، گاوخونی، نوروزلو، سولدوز، کانی برازان، حرای میناب، نئور و گندمان مصوب شد و در حال اجرا است، دو تالاب گواتر و حله در انتظار تصویب و ۱۲ تالاب جازموریان، کشف رود، جاجرود، پل دختر، بیشه دالان، خورخوران، رود گز، مهارلو، کافتر، آق گل، امیر کالیه و مند دیر نخیلو در دست تدوین است.
ارواحی به ایرنا گفت: بر اساس ماده ۲ قانون حفاظت و احیای تالاب، سازمان محیط زیست مکلف است نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها را تعیین و وزارت نیرو نیز مکلف است ضمن تدوین و اجرای برنامه مدون نسبت به تخصیص و تأمین حقابه اقدام کند که تاکنون نیاز آبی ۳۸ تالاب و رودخانه تعیین شده است، شاید در این میان حقابه برخی از آنها تأمین نشده است اما تلاش ما برای حفاظت و پایداری هر چه بهتر تالاب‌ها ادامه دارد.
نظر شما