به گزارش خبرنگار ایمنا، آمارهای مختلف حاکی است که آب شرب ۶ تا ۷ درصد، صنعت یک تا ۳ درصد و کشاورزی بیش از ۹۰ درصد از مصارف آب ایران را تشکیل می‌دهند. بنابراین با وجود این آمار، مصرف‌کننده اصلی آب در کشور بخش کشاورزی است.
این در حالی است که همچنان مسئولان و کارشناسان آب و محیط زیست، فعالیت صنایع را در استان‌های کم آب بدون توجیه می‌دانند و بر انتقال آن‌ها به مناطقی مناسب‌تر در یک برنامه زمان‌بندی‌شده توصیه می‌کنند.
آن‌ها معتقدند تداوم حضور اینگونه صنایع، این مناطق را با بحران کم‌آبی شدیدتری روبرو می‌کند. البته در برابر هم از صنایعی نام برده می‌شود که با اجرای تدابیری، موفق به کاهش قابل توجه آب مصرفی خود شده‌اند. به طوری که بنا بر گفته مسئولان مربوطه، صنعت مادری چون فولاد مبارکه به عدد طلایی تولید فولاد با کمترین میزان مصرف آب در هر تن تولید دست‌یافته است.
این مجموعه نه‌تنها در بین رقبای داخلی، کمترین مصرف آب برای تولید یک تن فولاد را دارد بلکه در مقایسه با شرکت‌های بزرگ فولادساز جهان نیز حجم آب مصرفی آن کمتر است. حال این سوال مطرح می‌شود که با توجه به کاهش میزان آب مصرفی توسط فولاددچه راهکارهایی برای حل مسئله آب مصرفی صنایع وجود دارد؟ آیا امکان انتقال صنایع آب بر وجود دارد؟
حیات اقتصادی اصفهان وابسته به صنایع است
گسترش خشکسالی در اصفهان بحرانی است که بیش از یک دهه از آن می‌گذرد و چالشی عمده برای بخش‌هایی مانند کشاورزی و صنعت بوده است. صنایعی که به‌نوعی حیات اقتصادی استان به آن‌ها وابسته است و فعالیت آن‌ها بدون آب ناممکن است.
البته این شرایط برای نیمی از صنایع بزرگ که در نقاط خشک ایران واقع شده‌اند، وجود دارد. حال نکته قابل توجه این است که مشکل مصرف آب فراوان توسط صنایع در شرایطی مطرح می‌شود که بخش صنعت، سهمی کم‌رنگ‌تر در بروز و تشدید بحران آب کشور دارد اما مهم‌ترین معضل در این راستا استفاده غیراصولی از ذخایر آبی کشور است.
به این ترتیب همواره مسئولان و فعالان این بخش درصدد ارائه راهکارهایی کارآمد، برای استفاده بهینه از این مایع حیاتی بوده‌اند. با این اوصاف و با توجه به چالش خشکسالی، راه‌حل‌هایی چون تصفیه پساب صنعتی و فاضلاب‌ها و انتقال صنایع آب بر و ممانعت از گسترش آن‌ها به‌خصوص در مناطق کم‌آبی چون اصفهان مطرح شده است. اصفهان، پس از استان‌های یزد، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان، از استان‌هایی بشمار می‌رود که سال‌هاست با پدیده خشکسالی روبرو است.
در این بین کارشناسان و مسئولان معتقدند مکان‌یابی غیرکارشناسی، احداث غیراصولی واحدهای صنعتی در برخی نقاط کشور، فقدان تکنولوژی و تجهیزات پیشرفته برای کاهش مصرف آب در این صنایع و مواردی از این قبیل، تشدید کمبود آب را در پی داشته است.
برای مثال استقرار صنایع بزرگ فولادی در مناطق کویری ایران مسئله‌ای چالش‌برانگیز محسوب می‌شود. پیامدهای این مسئله باعث شده تا برای رفع آن از راهکارهایی چون استفاده از پساب پیشنهاد شود. حتی عده‌ای هم مهم‌ترین راه‌حل برای برپا نگه‌داشتن این صنایع را انتقال آن‌ها به مناطق پرآب دانسته و بر این باورند اگر این امر محقق نشود سرمایه فراوانی از بین می‌رود.
علاوه بر این مسئله نبود مدیریت قوی و برنامه‌ریزی دقیق و اتخاذ تصمیمات نادرست برای بخش صنعت مزید بر علت شده و باعث بروز دیگر مصائب در این بخش شده که نمی‌توان از آن غافل شد. برای مثال در اصفهان این مسئله، چالش زیست‌محیطی را به وجود آورده است که با کانون‌های تولید ریزگرد در اطراف آن، این شهر از آلوده‌ترین و غبارآلوده‌ترین مناطق کم آب‌شده که تهدیدی جدی برای موقعیت زیست‌محیطی این استان است.
بر این اساس است که بسیار تأکید می‌شود صنایع این استان، ملزم به استفاده از راهکارهایی برای کاهش آب مصرفی خود هستند؛ چه‌بسا با رعایت نکردن اصولی برای مصرف بهینه آب، شرایط خشکسالی این استان وخیم‌تر شود.
ضرورت تغییر دیدگاه‌ها
محمدرضا برکتین، فعال اقتصادی در همین خصوص به خبرنگار ایمنا می‌گوید: فراگیری خشکسالی بحرانی است که مناطق مختلف کشور از جمله اصفهان به آن گرفتار شده‌اند.
وی می‌افزاید: اما قابل توجه است که این استان دارای صنایعی چون فولاد مبارکه، نیروگاه‌ها، صنایع کاغذسازی و پتروشیمی است که هرکدام نیازمند آب فراوان است. اگرچه که اکنون باوجود بی‌آبی نمی‌توان از فعالیت آن‌ها ممانعت کرد اما با راه‌حل‌هایی می‌توان آب مصرفی آن‌ها را کاهش داد.
این فعال یادآور می‌شود: ناگفته نماند در این سال‌های اخیر، نسبت به گذشته شرایط مصرف آب توسط صنایع بسیار بهتر شده است. به‌عنوان‌مثال فولاد مبارکه با بازچرخانی مجدد آب استفاده شده در این مجموعه و تصفیه پساب‌های خود تا میزانی برداشت آب از زاینده‌رود را کاهش داده است. همچنین با اجرای طرح جمع‌آوری فاضلاب شهرهای اطراف و مصرف آب تصفیه شده آن‌ها، گام مهمی در راستای صرفه‌جویی در مصرف از منابع آب برداشته است.
رئیس سابق خانه صنعت معدن و تجارت ادامه می‌دهد: با جرأت باید گفت مشکل ما آب نیست بلکه مسئله بسیار پایه‌ای‌تر و قوی‌تر از کمبود آب است که با تغییر دیدگاه‌ها باید حل شود.
برکتین اظهار می‌کند: پس از رسیدن به آگاهی نسبت به ارزش واقعی آب و فرهنگسازی برای استفاده صحیح آن، باید با استفاده از علم و تکنولوژی درصدد ترفندهایی برای مصرف بهینه آب و به عبارتی بازچرخانی آب صنایع بود.
وی تصریح می‌کند: آب نعمتی ارزشمند است که باید با علم و تکنولوژی آن را نه فقط یک‌بار بلکه چندین دفعه در زنجیره به گردش درآوریم. همانطور که برخی از کشورها نیز چنین اقدام کرده‌اند. حتی برخی کشورها برای مصرف صنایع خود آب را در زنجیره استفاده ۶ دفعه به مرحله مصرف می‌رسانند.
تدابیری دیگر برای مصرف بهینه آب
مشکل کم‌آبی اصفهان از مسائلی است که تأثیر آن بر صنایع این منطقه کاملاً واضح است. از این رو لازم است سیاست‌هایی برای ممانعت از استقرار صنایع آب بر در این استان وجود داشته باشد و یا آنکه توسعه صنایعی در دستور کار قرار گیرد که از میزان مصرف مناسب آب و حداقلی برخوردار باشند اما صنایعی که اکنون شکل گرفته و مشغول کار هستند باید با راهکارهایی از مصرف آب آن‌ها کاسته شود.
در این باره محمدجواد بگی، رئیس شرکت شهرک‌های صنعتی اصفهان، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: گام نخستی که باید برای مصرف بهینه آب در صنایع مورد نظر باشد، بازچرخانی پساب‌ها است زیرا حدود ۶۰ درصد آب مصرفی صنایع به پساب تبدیل می‌شود و۷۰ تا ۸۰ درصد آن هم قابلیت بازچرخانی دارد که روشی بسیار مؤثر برای مصرف بهینه آب در صنعت است.
وی می‌افزاید: راه‌حل دوم با توجه به اینکه بخشی از آب مصرفی در صنایع آبی است که در دستگاه‌های سرمایشی مصرف می‌شود، ترجیحاً به‌جای این اقدام توصیه می‌شود از سیستم‌های مبتنی بر مصرف برق استفاده شود.
رئیس شرکت شهرک‌های صنعتی اصفهان ادامه می‌دهد: راهکار سوم آن است که فضای سبز صنایع متناسب با شرایط اقلیمی استان باشد. این مسئله می‌تواند در به حداقل رساندن مصرف آب بسیار مؤثر است.
به گفته این مسئول با توجه به چنین راه‌حل‌هایی که برای مصرف بهتر آب وجود دارد لازم است به‌جای یافتن راه حل‌هایی برای کاهش مصرف آب، درصدد اتخاذ تدابیری برای مصرف بهینه آب باشیم.
گزارش از: نفیسه زمانی نژاد، خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما