به گزارش خبرنگار ایمنا، فرش دستباف به رغم جایگاه ویژه در صادرات کشور، همواره مورد کم لطفی مسئولان بوده اما با وجود مشکلات و پیچ‌وخم‌های فروان، هم‌چنان بازار صادرات را حفظ و از اروپا و آمریکا تا کشورهای خاورمیانه و شرق به عنوان هویت و شناسنامه ایران عرض اندام کرده است.
به نظر می‌رسد این کالای اصیل ایرانی که سهم بسزایی در ایجاد اشتغال کشور دارد این روزها به دست فراموشی سپرده شده و یا اهمیت سابق را ندارد، آنگونه که به وضوح شاهد تعطیلی و خاموشی بازارهای داخلی و تعطیلی پی در پی کارگاه‌های قالی‌بافی هستیم.
در شرایطی که شیوع ویروس کرونا علاوه بر کاهش ورود گردشگران و تأثیر آن بر بازار فروش صنایع دستی و از جمله آن فرش دستباف تأثیر داشته است، بافندگان نیز به دلیل رعایت محدودیت‌های بهداشتی و جلوگیری از شیوع بیشتر این ویروس کمتر در کارگاه‌ها حضور می‌یابند، هرچند که در صورت حضور نیز مبلغ ناچیز دستمزدها، نبود بیمه برای قالی‌بافان و مهم‌تر از همه نبود بازار فروش برای فرش دستباف، توجیه اقتصادی فعالیت در این حوزه را از بین برده است.
در چنین شرایطی، بازار فروش فرش دستباف فقط با صادرات مهیا می‌شود که به نظر می‌رسد برخی تصمیمات نادرست مسئولان دولتی، این بازار را نیز از پا در آورده است، آنگونه که بسیاری از فعالان حوزه صادرات فرش به دلیل ناتوانی در ایفای تعهدات ارزی سال گذشته، موفق به ادامه فعالیت خود در سال جاری نشده‌اند.
بر اساس آمار اعلام شده توسط گمرک، ایران در سال ۹۸ پایین‌ترین سطح صادرات فرش را داشته و این در حالی است که به گفته رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف کشور، در سال‌های قبل میزان صادرات فرش دستباف به نیم میلیارد دلار نیز رسیده است.
محمدعلی زرینه کفش می‌گوید: بخش مهم مشکلات پیش پای صادرکنندگان، به دولت، مصوبه‌ها و قانون‌هایی که تصویب شده مربوط می‌شود. برای تولید فرش دستباف، باید مواد اولیه به کشور وارد شود که با وجود واردات ارز دولتی به آن اختصاص داده نمی‌شود. پس از بافت فرش و زمانی که صادرکننده می‌خواهد آن را صادر کند، شش ماه فرصت دارد تا ارز آن را از طریق سامانه نیما به کشور برگرداند. بنابراین نمی‌توانیم بیماری کرونا ر، مقصر کاهش صادرات فرش بزرگ بدانیم.
مصوبه‌های دولتی عملاً صادرات فرش را تعطیل کرده است
فردین جبارزارع، یکی از فعالان حوزه صادرات فرش استان اصفهان، با اشاره به مصوبه دولت در رابطه با بازگشت ارز صادراتی فرش در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: طبق آماری که گمرک اعلام کرده میزان صادرات فرش دستباف ایران در شش ماهه سال جاری ۱۰ درصد سال قبل شده است، شیوع ویروس کرونا در این موضوع بی تأثیر نبوده و تأثیرات اقتصادی آن مخصوصاً حوزه فرش دستباف که یک کالای لوکس محسوب می‌شود را بی نصیب نگذاشته است.
وی می‌افزاید: موضوعی که اهمیت بسیاری دارد این است که نه تنها سیاست حمایتی از سمت دولت برای فرش دستباف اعمال نمی‌شود بلکه متأسفانه به روش‌های مختلف در این حوزه سنگ‌اندازی می‌شود مخصوصاً در رابطه با برگشت ارز صادراتی و پیمان سپاری ارزی که از ۲۲ مهرماه ۹۷ اعمال شده است.
به گفته این فعال حوزه صادرات فرش این قوانین صادرات فرش را ناممکن کرده است و اگر صادر کننده‌ای نیز بتواند با روش‌های دیگری که تعهدی برایش ایجاد نمی‌کند، به صادرات مبادرت ورزد تا بازار تقاضای خود در کشورهای دیگر را حفظ کند، عملاً گویی باید از میدان مین رد شده تا بتواند فرش را به این کشورها صادر کند.
سعید خدارحمی، یکی دیگر از صادرکنندگان فرش استان اصفهان نیز به خبرنگار ایمنا می‌گوید: قوانینی که برای بازگشت ارز حاصل از صادرات فرش وضع شده، موجب شده صادر کنندگانی که ملزم به ارزآوری شده بودند به خیابان‌ها رفته و از دلالان و واسطه‌ها دلار بخرند. این کار باعث افزایش تقاضای دلار و یکی از عوامل افزایش قیمت آن شده است. اگرچه این کار ممنوع است اما صادر کننده‌ای که هنوز موفق به فروش کالای صادراتی خود نشده است راه دیگری برای تأمین تعهدات ارزی خود ندارد.
قانون صادرات فرش دستباف و سایر کالاها نباید یکسان باشد
خدارحمی تصریح می‌کند: می‌دانیم کشور در شرایط خاصی بوده و لازم است ارز کشور از محل صادرات تأمین شود و فرش نیز کالایی ارزآور است اما با قوانینی که در آن فرش با سایر کالاها یکسان دیده شده عملاً صادرکننده با مشکل مواجه می‌شود. باید توجه داشت که صادرات فرش به منزله فروش آن نبوده و تازه شروع مرحله بازاریابی و سپس فروش آن است.
وی معتقد است: فرش کالایی نیست که پس از صادرات بلافاصله به فروش برسد. مدت زمانی که برای بازگشت ارز حاصل از صادرات در نظر گرفته شده برای فرش مدت کوتاهی است و زمانی که صادر کننده هنوز موفق به فروش کالای خود نشده است باید ارز صادراتی را بازگرداند بنابراین توانایی تأمین ارز صادراتی را نیز ندارد.
جبارزارع نیز در این باره می‌گوید: صادرات فرش با صنایع پتروشیمی یا فولاد متفاوت است. این صنایع برای تولید محصولاتشان از یارانه دولتی استفاده می‌کنند اما تولید فرش دستباف هزینه‌ای برای دولت ندارد، مسئولان دولتی صادر کننده خرد و کلان را به یک چشم می‌بینند و دقیقاً قانونی که برای صادر کنندگان پتروشیمی یا فولاد اعمال می‌شود را برای صادرات فرش نیز اعمال می‌کنند.
ممنوعیت ورود فرش‌های مرجوعی، بازار فرش ایران را به رقبا سپرده است
نایب رئیس اتحادیه صادر کنندگان فرش دستباف اصفهان نیز به خبرنگار ایمنا می‌گوید: متأسفانه قانون مدونی برای فرش‌های برگشتی وجود ندارد و این کالا در قانون همانند سایر کالاها دیده شده است. اکنون پنج سال است هیچ فرشی برای اصلاح به کشور بازگردانده نشده و عملاً سرمایه بسیاری از صادر کنندگان فرش در خارج از ایران بلوکه شده است. برخی فرش‌ها ممکن است سال‌های زیادی در صف فروش بماند که پس از گذشت این زمان نیازمند اصلاح رنگ، رفوگری و دیگر فرآیندهای تعمیری بوده و لازم است که این کار در داخل ایران انجام شود.
خدارحمی می‌افزاید: در دنیا ادعا داریم که بهترین فرش دستباف دنیا متعلق به ایران است اما آیا ممکن است با وجود این ادعا هیچ گونه خدمات پس از فروش نداشته باشیم؟ در مدتی که نتوانستیم فرش‌های مرجوعی را به کشور بازگردانیم، رقبای ایران از این فرصت استفاده کرده، فرش‌ها را به کشورهای خود برده و آن را ترمیم و اصلاح کردند. سپس از بازرگانان سایر کشورها دعوت کردند در کشورشان حضور پیدا کرده و با ارائه فرش‌های بافت خودشان، عملاً بازار فرش دستباف را در دست گرفتند.
وی تاکید می‌کند: برگرداندن فرش با مشخصات دقیق همسان با زمان صادرات امکان پذیر نبود، بارها این موضوع در مجامع مربوطه استان اصفهان بررسی شده و راهکارهایی برای آن ارائه شده است. اگر تصمیم‌گیری برای این موضوع از طرف مرکز ملی فرش ایران طولانی شود، ایران از گردونه فعالیت در بازار صادرات فرش دستباف خارج می‌شود.
جبار زارع نیز ضمن تأیید این موضوع می‌گوید: اجناسی که به سایر کشورها صادر می‌شود باید ابتدا در فروشگاه‌های ما عرضه شود تا به فروش رسد. گاهی برخی فرش‌ها تا مدت زمان طولانی به فروش نمی‌رسد و باید به ایران بازگردانده شود.
راهکار خروج از این شرایط چیست؟
به گفته این فعالان اقتصادی، استانداری اصفهان با جلسات متعددی که با فعالان حوزه فرش دستباف و مدیریت گمرک برگزار کرد، در نهایت از دولت درخواست که الحاقیه‌ای به ماده ۱۱۹ قانون امور گمرکی اضافه شود.
بر اساس این درخواست مصوبه‌ای به ماده "ش" قانون ۱۱۹ امور گمرکی اضافه می‌شود که برگشت فرش‌های دستباف ایران از مبادی رسمی توسط صادر کننده پس از احراز تولید از سوی گمرک با کسب نظر از اتحادیه مربوطه پس از تأیید با رعایت مفاد تبصره ۲، با ارائه پروانه صادراتی به میزان ارزش فرش‌های برگشتی مشمول معافیت بند ش ماده ۱۱۹ قانون امور گمرکی شده و از حقوق و عوارض معاف شود.
همچنین در تبصره دو بند یک بخشنامه بانک مرکزی مصوب ۲۲ تیرماه سال جاری، آمده است که تهاتر ارز گروهی از وارد کنندگان با ارز حاصل از صادرات گروهی از صادرکنندگان به صورت مستقیم حسب مورد با توافق وزارت صمت و بانک مرکزی و ثبت در سامانه نیما امکان پذیر است.
پیشنهاد فعالان صادرات فرش استان اصفهان نیز این بوده است که بتوانند از این تبصره استفاده کرده و تعهدات ارزی خود را با وارد کنندگان تهاتر کنند.
چرخه تأمین ارز تولید فرش دستباف را به فعالان این حوزه بسپارید
عده‌ای از صادر کنندگان نیز درخواست کرده‌اند با توجه به اینکه بانک مرکزی تأمین ارز را برای واردات می‌خواهد و فرش کالایی است که برای چندین میلیون نفر اشتغال ایجاد کرده است، به صورت آزمایشی برای یکسال تأمین ارز مواد اولیه را بر عهده فعالان این حوزه گذاشته و از صادر کنندگان نیز ارزی دریافت نکند.
گزارش از: فرشته بابایی، خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما