به گزارش خبرنگار ایمنا، در برهه‌ای از تاریخ شهرسازی شخصی به نام "ابنزرهاوارد" نقشه ایجاد شهرهایی را مطرح کرد که در میان باغاتی سرسبز قرار داشتند؛ این دانشمند ساکن قاره اروپا بود، قاره‌ای که شهرهای آن به دلیل شرایط جغرافیایی و آب و هوای خاص حاکم، عمدتاً در بین فضاهای سبز قرار داشته، از درختان و درختچه‌ها محصور شده‌اند و بستر مناسب برای پذیرش اجرای چنین نظریه‌ای را داشتند.
از آن زمان مفهوم باغ‌شهر وارد ادبیات شهرسازی شد و امروزه به دلیل رشد و توسعه سریع شهرها و صنایع اطراف آن، مهاجرت گسترده و تراکم بالای جمعیت، هم شهر و هم ساکنان آن نیازمند ایجاد فضاهایی هستند تا زندگی شهرنشینی امروز را لذت بخش کند و از مشکلات شهری بکاهد.
شاید پیاده‌سازی باغ‌شهر به آن مفهومی که ابنزرهاوارد مطرح کرد، در شهرهای ایران ممکن نباشد اما هستند شهرهای بزرگی که در برخی نقاط کشور از موهبت وجود این فضاهای سبز تا حد زیادی بهره‌مندند و اگر به درستی از آنها محافظت شود، همچون تهویه‌ای پاک و سالم به ویژه در شهرهای پر جمعیت و متراکم عمل کرده و می‌توانند بسیاری از شاخصه‌های یک شهر زیست‌پذیر را محقق کند و ارتقا دهد.
همدان یکی از شهرهای بزرگ و استراتژیک در غرب کشور است و ناحیه‌ای که در آن قرار گرفته است، به واسطه میزان بالای بارش سالیانه، مملو از باغات و فضاهای سبزی است که چندین کیلومتر امتداد دارد، اخیراً بحث ثبت ملی این باغات مطرح شده است؛ ابراهیم مولوی، رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر همدان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، جزئیات طرح و ارزش و اهمیت این باغات برای همدان را تشریح کرده که متن آن را در ادامه می‌خوانید:
اهمیت حفظ باغات اطراف شهر همدان چیست؟
شهر همدان از دیرباز به عنوان شهر سبز معروف بوده و دارای هزاران هکتار باغ، باغچه، بیشه زار و جنگل‌های سرسبز پیرامونی است که بخش زیادی از آن باغات خصوصی و بخشی دیگر نیز باغات عمومی در اختیار شهرداری و منابع طبیعی است.
بدین سبب همدان از دیرباز به عنوان شهر سبز پایدار و باغ‌شهر معروف شده است. در این خصوص و از سال ۹۵ همدان به عنوان شهر سبز پایدار و یک برند در بین شهرهای جهان اسلام انتخاب شد.
جایگاه این باغات در فضاهای شهر همدان کجاست؟
در طرح تفصیلی شهر همدان حدود یک‌هزار و ۵۰۰ هکتار از باغاتی که درون طرح تفصیلی و در داخل محدوده قانونی شهر قرار گرفته است، مصوبه ماده ۵ را گذراند، با عنوان اینکه این باغات ثبت شده و از آنها حفاظت و حراست شود.
آن دسته از باغاتی که مالکان حاضر به نگهداری از آنها نیستند یا در ایران حضور نداشته و مقیم خارج از کشور هستند، توسط شهرداری تملک شده و به آنان معوض داده می‌شود و اکنون تبدیل به باغات عمومی و پارک شده است.
برای ایجاد باغ بانوان، باغ گل‌ها و بوستان مهربانی در شهر همدان از فضای همین باغات استفاده شده و این اقدام صرفاً به دلیل حفظ اصالت و حراست و نگهداشت باغات و فضاهای سبز انجام شده است.
ضرورت ثبت این باغات چیست؟
امروزه به واسطه اینکه در بسیاری از شهرها با رشد جمعیت و توسعه شهر، بخش بزرگی از باغات و اراضی کشاورزی و حاصلخیز اطراف شهر قیمت نجومی پیدا کرده و باعث هجوم دلالان، زمین خواران و کسانی شده که محیط زیست و باغات برای آنان اهمیتی ندارد و صرفاً به دنبال سودجویی هستند، ثبت و ضبط این باغات اهمیت دارد.
ثبت باغات موجب شده مالکیت‌ها، متراژ، تعداد و عمر درختان مشخص شود که قطعاً در حفاظت، حراست، نگهداری و آباد شدن این باغات مؤثر بوده است.
بسیاری از این باغات به دلیل اینکه سال‌ها رها شده‌اند، دچار مشکل هستند که با این برنامه می‌توانیم، بخش زیادی از آنها را احیا و باززنده‌سازی کنیم، درختان جدیدی بکاریم، نسبت به هرس آنها اقدام کرده و از آتش زدن این باغات توسط افراد سودجو جلوگیری کنیم.
روند ثبت باغات چه اندازه طول می‌کشد؟
این روند منوط به فراهم شدن بودجه، بحث سخت افزاری و نرم افزاری است. فراهم کردن این بسترها بخشی به مدیریت شهری مخصوصاً سازمان فضای سبز و پارک‌های شهرداری مربوط می‌شود و بخشی به نهادهایی مثل اداره ثبت، دادگستری، سازمان محیط زیست، منابع طبیعی و استانداری مرتبط است.
اما بخش دیگر نیز به اقدام مردم و مالکان خصوصی این باغات منوط است یعنی افرادی که به عنوان کشاورز و باغبان در این باغات فعالیت دارند؛ روند ثبت این باغات مسئله‌ای چند بعدی و چند وجهی است که نیازمند همکاری و تعامل متقابل این چند نهاد با مالکان است و می‌تواند در روند ثبت آنها مؤثر باشد تا شاهد موفقیت در اجرای این طرح باشیم.
شورای شهر همدان چه سازوکارهایی در نظر گرفته است تا روند ثبت این باغات تسریع شود؟
سیاست‌های تشویقی در این زمینه وجود دارد، باغاتی که دو هزار متر بوده‌اند تا ۱۰ درصد و در دوطبقه اجازه ساخت و ساز به آنها داده می‌شد که اکنون آن دو هزار متر را به یک‌هزار و ۵۰۰ متر تقلیل داده‌ایم تا فردی که در باغ خود با رعایت ضوابط و مقررات قانونی سطح ۱۰ درصد را در دو طبقه اشغال می‌کند، حداقل هفته‌ای یک بار سرکشی کند و به باغ، درختان و فضای سبز آن برسد و برای عمران و آبادانی آن تلاش کند.
به علاوه برنامه‌ای نیز برای ثبت معابر و کوچه باغ‌ها در نظر گرفته شده است تا سطح کوچه باغ‌ها به صورت سنگفرش اجرا شود و دیوارها و پرچین‌هایی که فرو ریخته است را تعمیر و به روشنایی معابر کمک کنیم، به علاوه عوارض نقل و انتقال و عوارض سالیانه برای باغاتی که نیاز است سندهای آنها بین خانواده‌ها منتقل شود حدود ۱۰ درصد حذف می‌شود.
این اقداماتی است که مجموعه شورا با قانونگذاری انجام داده تا بتوانیم باغاتی سرسبز و آباد داشته باشیم زیرا آینده شهرها و آینده حیات شهری منوط به وجود همین فضاهای شهری بکر است که می‌تواند در حوزه گردشگری و افزایش کیفیت زندگی شهری کمک کند.
مصوبه دیگر شورا درباره مجوز سرکشی به باغات و احداث سرویس بهداشتی و خانه کارگری است، به طور مثال فردی قصد احداث خانه در داخل باغ را ندارد و نیاز دارد که در حد ۱۰ تا ۱۵ متر خانه باغی داشته باشد که لوازم باغبانی را داخل آن بگذارد و در زمان حضور از آن استفاده کند؛ به این‌ها نیز مجوز می‌دهیم تا بتوانند محدوده باغ را فنس‌کشی و آن را تصرف کنند.
تا چه شعاعی از شهر می‌توان برای حفاظت از این باغات اقدام کرد؟
طبق طرح تفصیلی یک محدوده قانونی برای شهر و یک محدوده برای حریم شهر مشخص شده است، در حریم شهر همدان در حدود ۳۳ روستا واقع شده است که هرکدام هزاران هکتار باغ دارند. مقررات تعیین شده برای تمامی باغاتی که در حریم شهر همدان قرار دارد، لحاظ می‌شود.
تخلفی در زمینه استفاده نادرست از باغات شده است؟
بله موارد زیادی بوده است که مرتب با ورود دادستانی و رأی کمیسیون ماده ۱۰۰، ساخت و سازهای غیر مجاز که رعایت اصول سه‌گانه شهرسازی، فنی و بهداشتی را نکرده و اقدام به ساخت و ساز در باغات کرده‌اند، تخریب می‌شوند.
مجموعه پلیس ساختمان به شدت کنترل کرده است و هرگونه ساخت و ساز در درون باغات را مراقبت می‌کند تا باغ‌ها از بین نرود و افراد سودجو از آنها سوءاستفاده نکنند. بسیاری از این ساخت و سازها شبانه انجام می‌شود؛ متخلفان هیچکدام از ضوابط و مقررات را رعایت نکرده و در ساخت و ساز از یک‌هزار و ۵۰۰ متر سطح کل باغ بدون دریافت مجوز تخطی می‌کنند.
از آنها بازدید کارشناسی انجام شده و برای آنها پرونده تشکیل می‌شود و به کمیسیون ماده ۱۰۰ ارجاع داده می‌شود. کمیسیون ماده ۱۰۰ متشکل از نمایندگان دادگستری، قضائی، استانداری و شورای شهر است که به پرونده‌ها رسیدگی کرده و احکام اجرا را صادر می‌کند.
نظر شما