رسم دنیا بر این است که راهکارها از دل بحران‌ها برخیزند. اگر چه بازار سرمایه ماه تلخ و سرخ فامی را پشت سر می‌گذارد اما آنچه از درس، تجربه و راهکار در این ماه به دست آمد و تدبیر شد تا سال‌ها و بلکه نسل‌ها به آرامش بازار کمک خواهد کرد. در عین حال کاهش قیمت‌ها در بسیاری از سهام مورد معامله به حدی رسید که خود به خود و بدون نیاز به حمایت بیرونی و یا با یک اعتماد بخشی اندک به سطوح جذاب قیمتی رسیده و مورد اقبال سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد.
اینکه در همین شرایط بازار تک سهم‌هایی مانند آذریت بدون هیچ خللی صف خرید خود را حفظ کردند و یا سهم نه چندان بزرگی مانند ایران تایر در سه‌شنبه به شدت منفی بازار که کل معاملات خرد بازار اندکی بیش از ۲,۵۰۰ میلیارد تومان بود، به تنهایی شاهد معامله ۱,۴۵۸ میلیارد ریال معادل ۴.۷ درصد از کل سهام منتشره شرکت بود، نشان می‌دهد که در صورت جذاب بودن حقیقی قیمت سهام، سرمایه خواه ناخواه برای خرید جذب خواهد شد و بازار نیازی به حمایت‌های تصنعی و دخالت‌ها و فسادهای پیرو آن نخواهد داشت. پس آنکه را اندیشه دلسوزی بازار است، دغدغه پیشگیری از رشد حبابی قیمت‌هاست.
اما مروری داریم بر آنچه از آن به عنوان راهکارهای پایدار برای حفظ آرامش بازار یاد می‌کنیم و در این هفته شاهد نزدیکی به ثمر نشستن آنها بودیم. پیش از پرداختن به راهکارهای در حال پیگیری و اجرا توسط سازمان بورس و سایر ارگان‌های اجرایی و سرمایه‌گذاران نهادی به پیشنهادی که توسط یکی از فعالان موفق بازار مطرح شده است می‌پردازیم.
کامیار فراهانی با انتشار مطلبی پیشنهاد کرد تابلوی معاملات برای دستورهای خرید و فروش کوچک و بزرگ از یکدیگر تفکیک شود. او اینگونه توضیح داده است که در تابلوی معاملات بزرگ، معاملاتی بیشتر از حد مشخص (به عنوان مثال ۱۰۰ هزار سهم) قابل انجام باشد و معاملات آن تابلو مبنای کشف قیمت قرار گیرد. به گفته این کارشناس بازار، نمونه چنین کاری در بازار فارکس قبلاً تجربه شده است. دامنه قیمت در تابلوی معاملات بزرگ می‌تواند باز یا بسته باشد اما در تابلوی معاملات کوچک دامنه قیمت بر اساس قیمت کشف شده در تابلوی بزرگ به علاوه و منهای پنج درصد پیشنهاد شده است. در پیشنهاد او خرید و فروش بین دو تابلو قابل انجام ذکر شده است.
اگر چه این دست پیشنهادات مثل هر طرح دیگری بدون نکته منفی و نقطه ابهام نیست اما در صورتی که گوش شنوایی در نهاد ناظر برای شنیدن نظر فعالان بازار باشد، بدون شک از تبادل نظر بر سر اینگونه ایده‌ها، راهکارهایی مطمئن استخراج می‌شود. اما تصمیم‌گیری در نهادهای اجرایی در این هفته چه بوده که چراغ امید را روشن نگاه داشته است؟
پیگیری رئیس سازمان بورس برای قانون مصوب سال ۹۴ در خصوص تخصیص یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی جهت حمایت از بازار سرمایه در مواقع بحران را شاید بتوان پر بازتابترین اقدام دانست. اگر چه تأثیر این اقدام با توجه به حجم درخواست‌های فروش در بازار و عدم دسترسی واقعی به منابع ارزی صندوق جهت تبدیل به ریال به اندازه بازتاب آن نخواهد بود اما از آن می‌توان به عنوان رویدادی اطمینان بخش یاد کرد.
برخی از مخالفان این اقدام معتقدند به دلیل نبود ارز واقعی جهت انتقال توسط دولت به بانک مرکزی، اجرای این مصوبه به معنای چاپ پول بدون پشتوانه و تحمیل تورم به تمام جامعه جهت حمایت از چند میلیون سهامدار حاضر در بازار است. در این خصوص دولت باید با شفافیت پاسخ به این ابهام دهد و مسئله را روشن کند و نهادهای نظارتی نیز باید مراقبت کنند که اجرای این مصوبه به صورت صوری نباشد.
به واقع اگر انجام این حمایت به معنای افزایش تورم در جامعه باشد باید عطای آن را به لقایش بخشید اما در هر صورت، نفس مصوبه از نحوه اجرای آن مجزاست. نفس مصوبه با توجه به اینکه بازار سرمایه مردمی‌ترین بازار بوده و سهام شرکت‌های در حال معامله در این بازار نیز عمدتاً سهام بهترین شرکت‌های کشور است اقدامی قابل ستایش محسوب می‌شود که اجرای صحیح آن می‌تواند آثار ماندگار مثبت در بازار سرمایه و در نهایت در اقتصاد کشور داشته باشد.
رخداد دیگر در عرصه حمایت از بازار، برگزاری جلسه بین مسئولان سازمان بورس و ایمیدرو با حضور مدیران عامل شرکت‌های بزرگ صنعتی و معدنی حاضر در بازار سرمایه با دستور کار تشکیل صندوق سرمایه‌گذاری مشترک شرکت‌های بزرگ معدن و صنایع معدنی با سرمایه ۳۰۰ هزار میلیارد ریال بود که این نیز به نوبه خود می‌تواند یادگاری ماندگار از دوران تلخ اصلاح شهریور ۹۹ باشد. البته همانند همیشه تأکید داریم که در تشکیل موفق چنین نهادهایی حفظ استقلال حرفه‌ای آنها شرط اول است تا تبدیل به ابزاری در دست مدیران دولتی و یا نهاد ناظر جهت افزایش دستکاری در بازار نشوند.
رخداد سوم در روزهای پایان هفته اعلام آمادگی مجموعه‌های مختلف حقوقی جهت انتشار اوراق تبعی فروش سهام است. این ابزار به سهامداران اطمینان خاطر می‌دهد در ازای پرداخت مبلغی جزئی علاوه بر مبلغ خرید سهام، می‌توانند اطمینان داشته باشند که فروشنده اوراق تبعی متعهد است سهام آنان را در تاریخ سررسید با قیمت اعلامی خریداری کند.
طبیعی است که اگر در آن تاریخ قیمت بازار بالاتر از قیمت اعلام شده باشد نیازی به اعمال اختیار فروش نیست. تا لحظه تنظیم این یادداشت نهادهای مختلف نظیر هلدینگ خلیج فارس، سرمایه‌گذاری غدیر، تأمین سرمایه ملت، فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق، ملی صنایع مس و تعدادی از شرکت‌های دیگر به صورت رسمی یا بر اساس اخبار منتشره در بازار اعلام کرده‌اند که جهت انتشار این اوراق آمادگی دارند و یا در حال بررسی آن هستند.
دیگر مکانیزمی که در روزهای اخیر جهت اطمینان بخشی به بازار در حال فعال شدن است، استفاده از ابزار سهام خزانه است که در کشورهای مختلف و بازارهای توسعه یافته ابزاری متداول است. بر این اساس شرکت باما اعلام کرده در حال بررسی خرید تعداد شش میلیون و ۴۰۰ هزار سهم شرکت، به عنوان سهام خزانه است که این تعداد معادل دو درصد از سهام شناور آزاد شرکت است.
باما به عنوان شرکتی نه چندان بزرگ در حوزه صنایع معدنی، در دوره رونق بازار نیز با فروش مستمر سهام شرکت تازه وارد زیر مجموعه با نام ذوب روی اصفهان و افزایش میزان شناوری آن نشان داده است که در مواجهه با تحولات بازار سرمایه رویکردی حرفه‌ای را دنبال می‌کند. چنین تک ستاره‌هایی را در فضای تصمیمات هیجانی و دور از منطق در بازار سرمایه کشور باید قدر دانست. فولاد مبارکه، سرمایه‌گذاری غدیر و بیمه کوثر از دیگر شرکت‌هایی هستند که احتمالاً در خصوص این موضوع اقداماتی صورت خواهند داد.
بنا بر اخبار منتشره، شورای عالی بورس نیز در روز پنجشنبه جلسه‌ای به درخواست هیئت دولت با حضور احتمالی رئیس کل بانک مرکزی خواهد داشت که باید چه خروجی برای بازار خواهد داشت.
این هفته بازار شاهد دو عرضه اولیه بود. یک عرضه با مشارکت بیش از ۵ میلیون و ۱۸۰ هزار شخص حقیقی و حقوقی انجام شد که نسبت به عرضه هفته گذشته تعداد مشارکت کنندگان کاهش نزدیک به ۴۰۰ هزار نفری را نشان می‌دهد. این عرضه مربوط به فروش سهام شرکت توسعه عمران امید توسط گروه توسعه ساختمان تدبیر وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام (ره) بود. با انجام این عرضه سهام "ثامید" با ارزش بازار ۶۱ هزار میلیارد ریالی آماده انجام معامله از روز یکشنبه است.
عرضه دیگری نیز در روز سه شنبه صورت پذیرفت که طی آن تابلوی رشد در بازار شرکت‌های کوچک و متوسط پس از مدت‌ها شاهد عرضه اولیه سهام بود. در این عرضه سهام شرکت کیا الکترود شرق به متقاضیانی که واجد شرایط انجام معامله در آن بازار بودند، فروخته شد. در میان خریداران این سهام نام شرکت آتیه داده‌پرداز نیز به چشم می‌خورد که اقدام به خرید ۱.۶۹ درصد از سهام کیا به ارزش ۱۱.۲ میلیارد ریال کرده است.
کیا را با ارزش بازار ۶۰۳ میلیارد ریالی می‌توان از کوچک‌ترین شرکت‌های بازار دانست که می‌توان انتظار داشت شاهد رشد ارزش چشمگیر باشد.
در مجموع فراز و فرودهای این هفته بازار که با بازی نخ‌نمای بازار منفی-شاخص مثبت در دو روز ابتدای هفته آغاز و با افت متولی شاخص در سه روز پایانی ادامه یافت، منجر به کاهش ۴.۶ درصد دیگر از شاخص کل در این هفته شد تا در نهایت نماگر بازار تا رقم یک میلیون و ۵۵۶ هزار و ۲۸۰ واحد کاهش یافته باشد. کاهش شاخص هم وزن نیز در این هفته به ۴.۹ درصد بالغ شد.
با توجه به علائم مثبتی که از گوشه گوشه بازار مشاهده می‌شود و همچنین جبران ۱۰ هزار واحد از افت شاخص در نیمه دوم معاملات روز چهارشنبه انتظار می‌رود به تدریج شاهد بهبود وضعیت بازار باشیم؛ مشاهده علائم این تغییر وضعیت در نیمه اول هفته آتی دور از انتظار نیست.
توجه: این نوشته حاوی هیچ توصیه‌ای برای هر گونه تصمیم سرمایه‌گذاری شامل خرید و فروش نیست و صرفاً بیان رویدادهای مرتبط با بازار سرمایه و نظر شخصی نگارنده است بنابراین مسئولیت هر گونه تصمیم بر عهده سرمایه‌گذاران است.
** کارشناس ارشد مدیریت مالی، تحلیل‌گر بازار سرمایه و بورس
نظر شما