به گزارش خبرنگار ایمنا، بازار سرمایه که این روزها تقریباً برای کسی ناشناخته نیست، یکی از بخش‌های مهم اقتصادی است که رونق آن زیر سایه حمایت‌های درست و آگاهانه نظام سیاستگذاری می‌تواند رونق تولید را همراه داشته باشد. از سوی دیگر هدایت صحیح نقدینگی و سرمایه‌های موجود در نظام اقتصادی یک کشور و حتی دیگر کشورها به سمت این بازار می‌تواند تا حد زیادی تضمین کننده سلامت اقتصادی بازارهای رقیب باشد.
به عبارت دیگر جلوگیری از ورود سرمایه‌های سرگردان به بازارهای رقیبی چون خودرو، مسکن، طلا یا ارز که تنها به قصد سرمایه‌گذاری و برای کسب سود یا جلوگیری از کاهش ارزش پول است، می‌تواند نویدبخش بهره‌برداری صحیح از قدرت نقدینگی و کسب سود معقول و منطقی برای سرمایه‌گذاران باشد.
توجه استراتژیک و ویژه دولت و حاکمیت به بازار سرمایه که در دو سال اخیر صورت گرفته است یکی از اقدامات صحیحی است که می‌توان در مسیر اصلاح نظام اقتصادی ناکارآمد و کم بهره‌ور فعلی بشمار آورد. این بازار در شرایطی که اجرای سیاست‌های پولی بانک مرکزی، بازارهای ارز، خودرو، مسکن و طلا را به آرامش نسبی کشانده بود، بازدهی قابل توجه چند صد درصدی را نصیب سرمایه‌گذاران کرد.
همین مسئله باعث شد، بازار سرمایه به مرور زمان و طی دو سال، جایگاه ویژه‌ای در میان اقشار متوسط و ثروتمند جامعه پیدا کند. این در حالی است که سودهای تقریباً تضمینی عرضه‌های اولیه که بعضاً با سرمایه‌های اندک چند ده هزار تومانی قابل دستیابی بودند باعث شد تا دهک‌های پایین جامعه نیز در حد بضاعت از ظرفیت موجود در بازار سرمایه استفاده کنند.
لزوم جلب و حفظ اعتماد عمومی به بازار سرمایه
نکته قابل توجه در این مسئله، لزوم جلب و حفظ اعتماد عمومی به بازار سرمایه است؛ موضوعی که تغییرات آن می‌تواند تضمین کننده یا تضعیف کننده احتمال تحقق شعار جهش تولید باشد. کسب بازدهی بیش از سود بانکی و حتی افزون از نرخ تورم می‌تواند قدرت خرید از دست رفته مردم طی جهش ارزی سال ۹۶ تاکنون را تا حدودی برگرداند و سطح رفاه عمومی در جامعه را افزایش دهد.
در این میان بدیهی است هر اقدامی که سبب از بین رفتن یا تضعیف اعتماد عمومی به بازار سرمایه شود می‌تواند تلاش‌های سیاست‌گذاران را به هیچ تبدیل کند و با خروج سرمایه از مقصد اصلی خود یعنی بازار سرمایه، بی‌ثباتی در بازارهای موازی را شدت بخشد.
اصلاح بیش از ۲۵ درصدی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران از حدود یک ماه پیش تا کنون یکی از مواردی است که در صورت نادرستی نحوه مدیریت و یا مدیریت نشدن می‌تواند اعتماد جامعه نسبت به بازار سرمایه را خدشه دار کند. اگرچه ذات بازار سرمایه با نوسان و ریسک همراه است اما درک یا استفاده نادرست از این دو مفهوم تنها رونق را از بازار سرمایه می‌گیرد. بر اساس یک اصل روانشناسی مالی، سرمایه‌گذاران نسبت به تغییرات سرمایه خود حساس هستند.
از سوی دیگر بر اساس اصل دیگری، پول به سمتی حرکت می‌کند که بتواند بر مقدار خود بیفزاید. همین دو مورد در کنار اصلاح سنگین برخی نمادها در بازار سهام می‌تواند هشداری برای خروج سرمایه از بازار سرمایه باشد. در این زمان آنچه مسلماً لازم است، مدیریت شرایط فعلی و برگرداندن رونق به این بازار در کنار افزایش سطح مالی سرمایه‌گذاران است.
بازار سهام در حال طی کردن فاز اصلاح و استراحت
اگرچه بازار در شرایط فعلی اصلاح قابل توجهی را طی می‌کند اما همایون دارابی، کارشناس ارشد بازار سرمایه، معتقد است: در شرایط فعلی، بازار فاز اصلاح و استراحت را طی می‌کند؛ طبیعی است که دوران رشدهای سنگین قبل تکرار نشود.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: در شورای عالی بورس تصمیمات خوبی گرفته شده است که در نهایت می‌تواند هیجان و فشار روی بازار را کم کند. بازار سهام در شرایط فعلی در فاز نوسانی قرار دارد. یعنی دو سه روز بازار می‌تواند مثبت و دو سه روز منفی باشد و شرایط فعلاً شرایط نوسانی است ولی دوره افت‌های شدید عملاً به پایان رسیده و بازار متناسب می‌ماند تا بعد از یک دوره تعادل نسبی بتواند رشد داشته باشد.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه با بیان اینکه بیشتر بازار گردان‌ها روی نمادهای بزرگ مستقر هستند، می‌گوید: به همین دلیل ممکن است نمادهای کوچک چندان مورد بازار گردانی قرار نگیرند بنابراین به این دلیل که بیشتر نمادهای کوچک بازار در اختیار افراد حقیقی هستند، طبیعی است که شاخص توسط نمادهای بزرگی که متعادل هستند کنترل شود اما فعلاً نمادهای کوچک که محل استقرار بیشتر سهام داران کوچک هستند همچنان هیجانات فروش دارند و به همین دلیل شاخص کل هم وزن، منفی است.
دارابی با اشاره به افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری در سهام به دلیل اصلاح اخیر، خاطرنشان می‌کند: در این شرایط گروه‌هایی که بنیاد قوی دارند مانند گروه‌های معدنی‌ها، فلزی‌ها، پتروشیمی‌ها و نمادهای دیگری که معمولاً دارایی‌های مناسب و مطلوبی دارند و صادرات محور جذاب هستند.
بورس ایران کارا است
یکی از مسائلی که بازار سرمایه ایران با آن مواجه است، حجم بخشنامه‌ها و دستورات مختلفی است که برای این بازار صادر می‌شود. اگرچه تغییر در قوانین بازار سهام می‌تواند سبب نتایج قابل قبولی شود اما حجم بالای این تصمیمات می‌تواند بازار را دستوری جلوه دهد؛ مسئله‌ای که کارایی بازار سرمایه را مورد سوال قرار می‌دهد.
دارابی در همین خصوص به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: بازار در شرایط فعلی کاراست اما باید توجه داشت که نوع بازارهایی مانند بازار سهام خود تحقق پذیر هستند. در واقع اگر همه ما معتقد باشیم بازار بالا می‌رود، قطعاً رشد می‌کند و اگر معتقد به کاهش در بازار باشند، بازار با کاهش مواجه می‌شود؛ اگر پیش بینی به باور عمومی تبدیل شود، این رویداد اتفاق می‌افتد.
وی با بیان اینکه اکنون هیجان بازار در میان حقیقی‌ها مشاهده می‌شود، می‌گوید: فکر نمی‌کنم زمان زیادی برای پایان اصلاح وجود داشته باشد، هر چند بعضی از مسائل اقتصادی مانند افزایش نرخ بهره، بازار را آزار می‌دهد و شانس بازار را برای جذب نقدینگی کم کرده است.
تدابیر ناکافی مسئولان برای مدیریت بازار سرمایه
در این میان اما عباسعلی حقانی نسب معتقد است تصمیمات گرفته شده برای بازار کافی نبوده و شورای عالی و سازمان بورس باید از تدابیر دیگری برای مدیریت بازار استفاده کنند.
این کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: همچنین باید هیجان و ترس شدید ناشی از صف‌های فروش را با باز کردن دامنه نوسان برای سه روز و افزایش همزمان ۱۰ تا ۲۰ برابری حجم فعلی از بین ببرد. از سوی دیگر شرکت‌ها باید همانند سایر نقاط دنیا با خرید حداقل ۱۰ درصد از سهام خود (سهام خزانه) نسبت به بازار گردانی سهام خود اقدام کنند.
حقانی نسب ادامه می‌دهد: اگر بازار سرمایه برای دولت و بانک مرکزی اهمیت دارد، باید نرخ بهره بین بانکی از ۱۴ درصد صوری فعلی به تنها هشت درصد کاهش یابد. همچنین تفکر حباب ترکانی از بازار تولید محور بورس به حباب سوداگرانه نرخ سود بانکی، مسکن، خودرو، ارز و طلا منتقل شود.
فاطمه روح‌الله امینی، کارشناس بازار سرمایه، نیز معتقد است: دارا دوم یا صندوق پالایشی یکم، کلید آرامش این روزهای بازار بوده و بی‌شک پس از پایان مهلت نام‌نویسی در آن، بازار تا حدودی رونق از دست رفته خود را باز می‌یابد.
وی پیشتر در گفتگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به توقف روند عرضه اولیه‌های سودآور در بورس، گفته بود: بخشی از روند اصلاحی شاخص سهام در روند معاملات روزانه بازار طبیعی است و از همین توقف نشأت می‌گیرد اما بخش قابل توجهی از آن نیز در ادامه خروج ناگهانی تعدادی از سهامداران از بورس است.
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه قطعاً صندوق پالایشی یکم با حجم قابل توجهی از استقبال سهامداران روبرو خواهد شد و احتمال تمدید مهلت پذیره نویسی آن بسیار کم است، اظهار کرده بود: بی‌شک تعداد چشمگیری از سهامداران بازار سرمایه نسبت به خرید این سهام مهم اقدام خواهند کرد زیرا قیمت اعمالی پالایشی‌ها با توجه به کاهش قیمت آنها و وجود بیست درصد تخفیف مناسب بوده و هیچیک از سهامداران از این سود کلان، راحت نخواهد گذشت.
افزایش حجم مبنا راهکار مناسبی نیست
این در حالی است که روح‌الله حسینی مقدم، عضو شورای عالی بورس، درباره افزایش حجم مبنا در شرایط فعلی اظهار می‌کند: افزایش حجم مبنا توسط شورای عالی بورس راهکار مناسبی نیست زیرا با افزایش حجم مبنا عملاً دامنه نوسان را کاهش داده و اجازه ورود سرمایه‌گذاران جدید در قیمت‌های متفاوت، با نوسانی که بازار به طور کامل تجربه می‌کند، (نوسان ۵ درصد) را نداده‌ایم.
وی می‌افزاید: به عنوان نمونه ممکن است سهام شرکتی از سوی عده‌ای در قیمت دو هزار تومان ارزنده نباشد، اما زمانی که این سهم در قیمت ۱,۵۰۰ تومان عرضه شود همین افراد انگیزه ورود داشته باشند. اگر حجم مبنا افزایش داده شود، فاصله بین دو هزار و ۱,۵۰۰ تومان بیشتر دوران نزول بازار طولانی‌تر می‌شود.
این عضو شورای عالی بورس خاطرنشان می‌کند: زمانی که حجم مبنا حد معقولی داشته باشد، زمان تخلیه هیجانات در بازار سریع‌تر شده و بسیاری از سرمایه‌هایی که منتظر حضور در بازار است وارد بازار می‌شود. از بعد روانی نیز می‌توان گفت در صورت افزایش دامنه نوسان باعث قفل شدن سهام و درنتیجه جلوگیری از دریافت سود بیشتر می‌شود.
آنچه در شرایط فعلی بدیهی است، غلبه هیجان در میان سهامداران و نگرانی برخی کارشناسان و مدیران سرمایه‌گذاری از وضع موجود است. وجود نظرات مختلف در این بین اگرچه می‌تواند راهگشا باشد اما در نهایت این سازمان و شورای عالی بورس است که تصمیمات نهایی بازار سرمایه را اتخاذ می‌کند. به نظر می‌رسد انتقال بخشی از سرمایه صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار سرمایه بتواند بر هیجان موجود غلبه کرده و بازار را به تعادل برساند. با این حال باید منتظر ماند تا تصمیمات جلسه فوق‌العاده شورای عالی بورس در روز پنجشنبه (۲۰ شهریورماه) رسانه‌ای و نتایج آن بر بازار سرمایه مشخص شود.
گزارش از: محمد رضایی فرد، خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما