کدام بیماری‌ها کبد را تهدید می‌کند؟

به گزارش خبرنگار ایمنا، اگر کبد از بدن خارج شود، فرد بیشتر از ۲۴ ساعت نمی‌تواند زنده بماند، اما خوشبختانه با ۱۰ تا ۲۰ درصد این عضو حیاتی هم می‌توان به بازسازی آن امیدوار بود. موضوع قابل توجه اینکه درصد بالایی از کسانی که برای پیوند کبد مراجعه می‌کنند، عامل زمینه‌ای بیماری آن‌ها، کبد چرب است؛ بنابراین افزایش عارضه کبد چرب یک علامت خطر در جامعه محسوب می‌شود. در مورد بیماری‌های کبد و رژیم غذایی مناسب برای سلامت این عضو حیاتی با سمیرا حاجتی متخصص تغذیه و رژیم درمانی گفت و گویی داشتیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:

کبد انسان در معرض چه بیماری‌هایی است؟

کبد انسان در معرض ابتلا به بیماری‌های واگیر مانند انواع هپاتیت‌ها و بیماری‌های غیر واگیر مثل کبد چرب قرار دارد. کبد چرب شامل دو نوع الکلی و غیرالکی است؛ کبد چرب الکلی در پی مصرف دوز بالای الکل در افراد الکلیسم به وجود می‌آید. در این نوع کبد چرب لزوماً فرد چاق نیست، یعنی ممکن است او دارای یک اندام معمولی، اما مبتلا به چاقی شکمی باشد. افراد مبتلا به کبد چرب درصد قابل توجهی از دریافت کنندگان پیوند کبد را شامل می‌شوند و متأسفانه در ایران بیماری کبد چرب در سنین مختلف و حتی جوانان به طور شایع دیده می‌شود.

آیا کبد چرب تهدید جدی برای سلامتی افراد است؟

برحسب میزان درگیری کبد، این بیماری شامل گرید یک، دو و سه بوده و هرچه گرید کبد چرب بیشتر شود نشان دهنده آسیب بیشتر کبدی است. کسانی به مرحله پیوند کبد می‌رسند که کبد آن‌ها به طور کامل از دست رفته باشد که به صورت اورژانسی کبد جدید برای این افراد پیوند زده می‌شود. کبد چرب از تجمع معمولی چربی در بافت کبد شروع شده و به مرحله فیبروزه شدن بافت کبد می‌رسد، سپس مرحله سیروز کبد و در نهایت به سرطان کبد تبدیل می‌شود که این مرحله زمان پیوند کبد است.

علت ابتلا به کبد چرب چیست؟

کبد چرب در بسیاری از افراد علامت خاصی ندارد. تجمع چربی در بافت کبد ناشی از علل مختلف شامل اضافه وزن، چاقی (به خصوص چاقی شکمی) و تغذیه ناسالم است. برای مثال مصرف بیش از حد مواد غذایی که اساس آن‌ها مواد قندی مثل نوشابه، دلستر، شیرینی و آبمیوه است و همچنین استفاده از روغن‌ها و مواد غذایی چرب و سرخ شده یکی از مهم‌ترین دلایل بروز آن است. مصرف میوه‌ها بیش از نیاز بدن نیز می‌تواند موجب تجمع قند موجود در آن‌ها (فروکتوز) به صورت چربی در بافت کبد و ایجاد کبد چرب شود؛ بنابراین در تمام بیماری‌های غیر واگیر مربوط به تغذیه توصیه بر مصرف متعادل مواد غذایی است.

مصرف میوه‌ها تا چه حدی برای سالم ماندن کبد مؤثر است؟

نیاز تغذیه‌ای هر فرد بر حسب سن، جنسیت و شرایط بدنی او تعیین می‌شود. بیشتر افراد به طور معمول تفاوتی بین مصرف میوه و سبزی قائل نیستند، به طوری که برای مثال بسیاری از آن‌ها خیار را نوعی میوه در نظر می‌گیرند، در حالی که خیار جزو گروه سبزیجات محسوب می‌شود؛ بنابراین به علت کم کالری بودن، مصرف بیش از حد آن اشکالی ندارد، اما مصرف بیش از حد میوه‌هایی مثل هندوانه، طالبی و موز می‌تواند یکی از عوامل اصلی شیوع کبد چرب در جامعه باشد. ممکن است فردی تصور کند اگر به جای وعده شام میوه مصرف شود، برای حفظ سلامتی او بهتر است؛ در صورتی که دوز مجاز دریافت میوه برای بزرگسالان از دو تا چهار واحد است. کسی که روزانه و به صورت مداوم بیش از چهار واحد میوه مصرف کند، ممکن است بدون ابتلا به چاقی مفرط، درگیر بیماری کبد چرب شود.

بهترین درمان کبد چرب چیست؟

درمان اساسی کبد چرب شامل استفاده از رژیم درمانی و کاهش وزن اصولی است. کاهش وزن‌های غیر اصولی و شدید باعث تشدید کبد چرب و التهاب کبد می‌شود. به طور معمول دو روش برای تشخیص کبد چرب وجود دارد؛ این دو روش شامل آزمایش خون و بررسی آنزیم‌های کبدی و انجام سونوگرافی برای تشخیص درجه کبد چرب است. با کمک رژیم‌های مخصوص کبد چرب و کاهش وزن اصولی می‌توان گرید سه کبد چرب را به گرید دو و با ادامه رژیم درمانی کبد را عاری از چربی کرد.

اگر گرید سه کبد چرب درمان نشود کبد به سمت فیبروزه شدن می‌رود و با رژیم درمانی نمی‌توان وضعیت کبد را به طور کامل بهبود بخشید. در این شرایط رژیم درمانگر می‌تواند در کنار دارو درمانی، مانع پیشرفت و از دست دهی بافت باقیمانده کبدی شود. در حال حاضر داروی خاصی برای درمان قطعی کبد چرب وجود ندارد. نقش داروها فقط برای کاهش التهاب کبد است. کبد چرب تنها بیماری است که به طور کامل با مصرف رژیم غذایی مناسب قابل درمان است.

مواد غذایی مؤثر برای بهبود کبد چرب غیرالکلی چیست؟

در بیمارانی که مبتلا به دیابت نیستند، می‌توان مصرف ویتامین E را به عنوان خط اول درمان کبد چرب در نظر گرفت. ادویه‌هایی نظیر دارچین و زردچوبه، مصرف انواع کلم‌ها به صورت خام یا پخته و مصرف قهوه (بدون شیرین کننده‌هایی مثل قند و شکر) از مواد غذایی مفید در درمان کبد چرب محسوب می‌شود. افراد مبتلا به کبد چرب به شدت باید از مصرف ادویه‌های تند مانند فلفل و زنجبیل و همچنین غذاهای سرخ شده پرهیز کنند، زیرا این غذاها التهاب کبد را تشدید می‌کنند.