به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، پاندمی به معنای همه‌گیری یک بیماری در سطحی بسیار فراتر از حد انتظار و فراگیری جهانی یک بیماری است که در آن تعداد موارد ابتلاء به بیماری به‌طور ناگهانی و چشمگیری در سراسر یک کشور، نیمی از یک قاره و یا سراسر جهان گسترش می‌یابد. پاندمی نوعی اپیدمی محسوب می‌شود که از مرزهای بین‌المللی عبور کرده و در سراسر جهان گسترش یافته است. اولین پاندمی جهانی آنفلوآنزا در سال ۱۵۸۰ اتفاق افتاد. در طول قرن نوزدهم حداقل چهار پاندمی و در قرن بیستم سه پاندمی آنفلوآنزا رخ داد که در هر یک از آن‌ها زیرگروه‌های ویروسی، اپیدمیولوژی (epidemiology) و شدت بیماری با دیگری متفاوت بود. اولین فراگیری جهانی این بیماری در قرن بیست‌ویکم نیز در فاصله سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۰ به وقوع پیوست. در ادامه شما را با انواع ویروس آنفلوآنزا، تاریخچه این بیماری و پاندمی‌های آن آشنا می‌کنیم:
ویروس آنفلوآنزا و انواع آن
آنفلوانزا یک ویروس RNA تک‌رشته‌ای و دارای آنتی‌ژن‌های اصلی A ،B و C است که توسط ماده هسته‌ای آن تولید می‌شود. آنفلوآنزای نوع A دارای زیرگروه‌هایی است که توسط آنتی‌ژن‌های سطح هماگلوتینین (H) در سه نوع H1، H2 و H3 و نیز نورا مینیداز (N) در دو نوع N1 و N2 تعیین می‌شود که در نفوذ ویروس به سلول نقش دارند. هماگلوتینین و نورامینیداز به‌طور دوره‌ای تغییر می‌کنند و احتمالاً دلیل این موضوع تکامل متوالی سیستم ایمنی بدن است.
آنفلوانزای A باعث ابتلا به بیماری متوسط تا شدید می‌شود و همه گروه‌های سنی انسانی و حیوانی را درگیر می‌کند. این ویروس بیشتر توسط پرندگان وحشی، عمدتاً انواع آبزی گسترش می‌یابد و در اکثر موارد برای میزبان طبیعی خود بیماری‌زا نیست. آنفلوانزای B بیماری خفیف‌تری نسبت به نوع A ایجاد کرده و در درجه اول کودکان را مبتلا می‌کند. این ویروس رانش آنتی ژنیک کمتر و در نتیجه ثبات ایمونولوژیک پایدارتری نسبت به نوع اول دارد و فقط روی انسان تأثیر می‌گذارد. آنفلوانزای نوع C به ندرت به عنوان بیماری انسانی گزارش می‌شود.
رانش آنتی ژن هنگامی ایجاد می‌شود که تغییرات جزئی در ژن‌های ویروس آنفلوانزا رخ می‌دهد که به مرور زمان با تکثیر ویروس اتفاق می‌افتد. این تغییرات کوچک معمولاً ویروس‌هایی ایجاد می‌کنند که ساختاری به یکدیگر نزدیک و معمولاً یکسان هستند. نام‌گذاری و توصیف نوع آنفلوآنزا به ترتیب با ارائه نوع ویروس، منشأ جغرافیایی، نژاد، سال جداسازی و ویروس زیرشاخه انجام می‌گیرد.
تاریخچه آنفلوآنزا
در سال ۱۹۳۳ سه پزشک و ویروس‌شناس انگلیسی به نام‌های ویلسون اسمیت، سی. اچ اندروز و پی. لیدلاو، موفق به تفکیک آنفلوآنزای نوع A از نمونه‌های آزمایشگاهی شدند و پس از آن در سال ۱۹۳۶ یک پزشک، ویروس‌شناس و اپیدمیولوژیست آمریکایی به نام توماس فرانسیس ویروس آنفلوانزای B را جدا کرد. وی همچنین توانست ثابت کند که انواع گوناگونی از آنفلوآنزا در سراسر جهان موجود است و در تولید واکسن این بیماری نقش چشمگیری داشت.
در همین سال فرانک مک فارلین برنت، ویروس‌شناس استرالیایی دریافت که ویروس آنفلوانزا می‌تواند در غشای کوریو- آلانتوئیک جنین تخم‌مرغ‌ها رشد کند و توانست نخستین آنتی‌بادی‌های خنثی شده‌ای را که توسط عفونت ویروس آنفلوآنزای انسانی تولید شد تفکیک کند. این امر منجر به مطالعه در مورد خصوصیات ویروس و تولید واکسن‌های غیرفعال آنفلوآنزا شد که اثر محافظتی آن‌ها در دهه ۱۹۵۰ به اثبات رسید؛ با این حال اولین واکسن زنده ضعیف شده آنفلوآنزا در سال ۲۰۰۳ مجوز گرفت.
پاندمی‌های آنفلوآنزا در قرن بیستم
در فاصله ماه می ۱۹۱۸ تا آوریل ۱۹۱۹ یک نوع آنفلوآنزای H1N1 که به‌عنوان آنفلوآنزای اسپانیایی نیز شناخته می‌شود، جان حداقل ۵۰ میلیون نفر را در سراسر جهان گرفت. این میزان پنج برابر بیشتر از تعداد کشته‌شدگان جنگ جهانی اول بود. اکثر مرگ‌ومیرهای این زمان به دلیل عفونت‌های باکتریایی ثانویه مانند ذات‌الریه و به ویژه در کسانی رخ داد که از بیماری‌های ریوی زمینه‌ای هم‌چون سل رنج می‌برند. پاندمی ۱۹۱۸ برخلاف همه‌گیری‌های قبلی و شیوع آنفلوانزای فصلی منجر به میزان بالای مرگ و میر در میان بزرگسالان سالم شد و در حقیقت بیشترین نرخ مرگ‌ومیر آن در رده سنی ۲۰ تا ۴۰ سال رخ داد؛ شواهد حاکی از انتقال ویروس از خوک به انسان بود.
پس از آن در سال‌های ۱۹۵۷ تا ۱۹۵۸ پاندمی H2N2 به وقوع پیوست که اولین پاندمی در عصر ویروس‌شناسی مدرن لقب گرفت، زیرا برای نخستین بار در تاریخ امکان ارزیابی آزمایشگاهی سریع یک ویروس آنفلوآنزا پس از انتشار قابل دسترس بود. این بیماری که به‌عنوان آنفلوانزای آسیایی نیز شناخته می‌شود منجر به مرگ دو میلیون نفر در سراسر جهان شد. هرچند این پاندمی درصد بالایی از مردم دنیا را مبتلا کرد، اما بیماری ناشی از آن در مقایسه با آنفلوآنزای اسپانیایی بسیار خفیف بود و در نتیجه مرگ‌ومیر کمتری داشت. بنابر مطالعات، نژاد ایجاد کننده این نوع آنفلوآنزا به دنبال تجدید ژنتیک ویروس پرندگان به وجود آمد.
در سال‌های ۱۹۶۸ تا ۱۹۶۹ یک پاندمی گسترده و تقریباً شناسایی نشده در هنگ‌کنگ رخ داد که با وجود افزایش قابل توجه سفرهای بین قاره‌ای در مدت زمانی بسیار کمتر از دو سال در سراسر جهان گسترش یافت. علت این بیماری وجود نژاد H3N2 در ویروس آنفلوانزای A بود و میزان مرگ‌ومیر آن در مقایسه با آنفلوانزای اسپانیایی و آسیایی به‌طور قابل توجهی کمتر بود. این امر آن را به خفیف‌ترین پاندمی قرن ۲۰ تبدیل کرد.
اولین پاندمی قرن ۲۱
اولین بیماری فراگیر آنفلوانزا در قرن ۲۱ که ابتدا در آوریل ۲۰۰۹ در مکزیک گزارش شد و پس از آن در دو موج گسترده نیمکره شمالی را فراگرفت، نگرانی‌های گسترده‌ای را برای افراد ایجاد کرد که ریشه در تجربیات ناگوار قبلی داشت. ویروس باعث این پاندمی، نژاد جدید H1N1 از ترکیب سویه‌های انسانی، خوکی و مرغی بود و به‌طور غیررسمی "آنفلوانزای خوکی" نامیده شد. سازمان جهانی بهداشت (WHO) ابتلا به آن را در اکثر کشورهای جهان تأیید کرد. این شیوع گسترده و غیرمعمول از تابستان آغاز شد و تا اواخر زمستان ادامه یافت و با غلبه بر دیگر ویروس‌های آنفلوآنزای فصلی و الگوی بالینی غیرمعمولی، شدیدترین موارد ابتلا را در گروه‌های سنی جوان و افراد زیر ۶۵ سال نشان داد.
مرگ و میرهای ناشی از H1N1 در سال اول بین ۱۵۰ تا ۵۷۵ هزار نفر در مکزیک و تعداد غیرقابل باور در آفریقا و جنوب شرقی آسیا گزارش شده که دسترسی آن‌ها به منابع درمان و پیشگیری بسیار محدود بود. با این حال به‌دلیل واکسیناسیون ۸۰ میلیون نفر در برابر این ویروس، موارد ابتلا در سال‌های بعد کاهش بسیار زیادی داشت و در دهم آگوست ۲۰۱۰ اعلام شد که دوران پسا بیماری آن فرا رسیده است و ویروس H1N1 برای همیشه به عنوان ویروس فصلی باقی خواهد ماند. در سال ۲۰۱۱ این بیماری حدود ۶۰ میلیون نفر از اهالی ایالات متحده آمریکا را مبتلا کرد که با مرگ ۱۲ هزار و ۵۰۰ نفر از آن‌ها همراه بود.
نظر شما