به گزارش ایمنا محمد شاه قاجار که ولیعهد دوم فتحعلی شاه بود، از سال ۱۲۵۰ تا ۱۲۶۴ هجری قمری بر قلمرو ایران حکومت کرد.
داستان و زندگینامه محمد شاه قاجار
محمد شاه قاجار، سومین پادشاه سلسله قاجار، ۱۴ دی ۱۱۸۶ هجری شمسی در تبریز متولد شد. محمد شاه نوه فتحعلی شاه و فرزند عباس میرزا و سومین پادشاه سلسله قاجار بود. محمد شاه تا پیش از رسیدن به تاج و تخت، محمد میرزا نامیده می‌شد و معروف به ولیعهد ثانی بود.
محمد شاه در تبریز بزرگ شد. محمدمیرزا در کودکی مادرش را از دست داد و عباس میرزا او را به حاجی میرزا آقاسی سپرد که تعلیمات او در بینش صوفی وار محمد شاه تاثیر زیادی داشت. محمد میرزا در جنگ‌های ایران و روسیه حضور داشت و همچنین به فرمان پدرش عباس میرزا، هرات را محاصره کرد. پس از مرگ عباس، محمد میرزا به عنوان ولیعهد اول ایران انتخاب گردید. محمد شاه به همراه قائم‌مقام فراهانی به سمت تهران رفت. در تهران، مناصب عباس میرزا، شامل "نایب السلطنه" و "حکمران آذربایجان و خراسان" به پسرش رسید. محمد میرزا و قائم مقام فراهانی به تبریز رفتند؛ مدت زیادی ار ورودشان نگذشته بود که فتحعلی شاه درگذشت و مجبور به بازگشت شدند. محمد شاه سپس برای تاج گذاری به کمک قوای روسیه و انگلیس به سمت تهران حرکت کرد. پس از مرگ فتحعلی شاه تعدادی از فرزندان او از جمله حسینعلی میرزا و ظل السلطان به شورش برخاستند؛ محمد شاه با مشاوره قائم مقام فراهانی، صدراعظم جدید ایران، شورشیان را سرکوب و اوضاع ایران را بهبود بخشید.
رابطه محمد شاه و قائم مقام فراهانی تیره شد و پادشاه دستور اعدام صدراعظم خود داد. محمد شاه سپس حاجی میرزا آقاسی، که آموزش‌های دوران ولیعدیش به عهده او بود، را به عنوان صدراعظم جدید انتخاب کرد.
محمد شاه با نیت برقراری مجدد حاکمیت بر هرات شهر لشکرکشی کرد که با مخالفت انگلستان روبرو شد؛ لشکر کشی به هرات منجر به قطع موقت روابط ایران و انگلیس گردید. سپاه ایران هرات را محاصره کرد. انگلیس تهدید به حمله به فارس و کرمان و اشغال جزیره خارک کرد که درنهایت محمد شاه از موضع خود کناره‌گیری کرد.
محمد شاه در هرات بود که والی بغداد به خرمشهر حمله و شهر را غارت کرد که این مسئله ایران و عثمانی را تا آستانه جنگ پیش برد. اما پادرمیانی انگلیس و روسیه منجر به امضای عهدنامه ارزروم گردید، هرچند این عهدنامه باعث حل اختلافات مرزی میان دو کشور نشد.
پس از بازگشت به تهران، علمای شیعه در اصفهان شورش کردند و شاه شخصاً برای سرکوب شورش راهی این شهر گردید.
محمد شاه، تحت فشار انگلستان، تجارت برده در خلیج فارس را ممنوع اعلام کرد. شاه در ابتدا به دلیل مجاز بودن خرید و فروش برده در اسلام و اینکه نمی‌تواند قانونی علیه شرع اسلامی وضع کند، با ممنوعیت تجارت انسان مخالفت کرد، اما سرانجام تصمیم به غیرقانونی اعلام کردن آن گرفت.
از دیگر اتفاقات مهم دوران محمد شاه، ظهور باب بود که پس از درگذشت اما حسن عسگری آمر و خود را مهدی موعود نامید که شاه و صدر اعظمش حاضر نشدند با فتوای روحانیون شیعه مبنی بر قتل او، موافقت کنند اما در نهایت توسط امیرکبیر تیرباران شد.
محمد شاه روابط ایران و فرانسه را نیز در دوران حکومت خود از سر گرفت.
وضعیت سلامتی محمد شاه چندان مساعد نبود؛ او از نقرس رنج می‌برد. این مسئله در طول حکومت او تأثیر شایانی داشت و سبب نفوذ بسیار چشمگیر صدراعظم بر امور دولت ایران بود. در سال‌های پایانی حکومت حال جسمانی او رو به وخامت رفت و همین موضوع باعث شد تحرکاتی در دربار برای تعیین شاه آینده به وجود آید.
فرزندان محمد شاه قاجار
محمد شاه قاجار صاحب ۸ فرزند شد. ناصرالدین میرزا، از همسرش مهدعلیا، متولد شد که ولیعهد بود و پس از محمد شاه به تخت نشست.
۸ سال پس از ناصرالدین میرزا، صاحب پسر دیگری از همسرش خدیجه خانم چهریقی به نام عباس میرزا ملقب به ملک آرا شد.
سال بعد از آن، محمد تقی میرزا را از همسر دیگرش به نام زینب خانم افشار ارومی صاحب شد. محمد تقی میرزا در آینده ملقب به رکن الدوله و حاکم فارس و خراسان شد. از ادامه نسل محمد تقی میرزا خاندان رکنی قاجار شکل گرفت. با تفاوت ۳ سال عبد الصمد میرزا از همسرش اُقل بیگه سالور، متولد شد. عبد الصمد میرزا سال‌ها بعد ملقب به عزالدوله و جد خاندان سالورشد.
مهدعلیا یک سال پس از ناصرالدین میرزا صاحب فرزند دختری به نام عزت الدوله شد. عزت الدوله ابتدا همسر امیرکبیر، سپس همسر میرزا کاظم خان نظام‌الملک (پسر میرزا آقاخان نوری)، پس از او همسر یحیی خان مشیرالدوله و سپس همسر انوشیروان خان عین‌الملک شد و ۸ فرزند داشت.
همسر محمد شاه خدیجه خانم چهریقی پیش از عباس میرزا صاحب فرزند دختری به نام عزیزالدوله شد. احترام الدوله دختر دیگر محمد شاه بود که از همسرش اُقل‌بیگه سالور متولد شد. عفت الدوله نیز یکی دیگر از دختران محمد شاه بود و مادرش بلور خانم داشت.
جانشین محمد شاه قاجار
ناصرالدین شاه قاجار، پس از پدرش محمد شاه به تخت نشست.
درگذشت محمد شاه قاجار
محمد شاه در تابستان سال ۱۲۲۷ هجری شمسی به علت بیماری نقرس و ایرزیپلاس (یک بیماری پوستی جدی) و در تاریخ ۱۴ شهریور درگذشت. پیچیدن خبر مرگ محمد شاه، هرج و مرج‌هایی در سطح کشور به وجود آورد. شاه در قصر محمدیه در تهران درگذشت و در حرم حضرت معصومه در قم به خاک سپرده شد.
تا زمان ورود ناصرالدین‌میرزا و وزیرش میرزا تقی خان امیرکبیر از تبریز به تهران، مادرش مهد علیا حکومت را در تهران به دست گرفت.
قبر محمد شاه قاجار
در میان شاهان قاجار، فتحعلی شاه و محمد شاه در حرم حضرت معصومه علیها السلام و در صحن کهنه دفن شده‌اند. سنگ قبرهایشان نیز برداشته شده و در موزه نگه داشته می‌شود. قبر محمد شاه در غرفه‌ای قرار دارد که درب آن بسته است.
نظر شما