هوشنگ شجری در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار کرد: به طور کلی معمولاً اوراق پیش فروش دو نوع است. در نوع اول قیمت کالا در زمان حال تعیین می‌شود اما تحویل کالا در آینده است. در نوع دوم، نرخ ارز و قیمت نیز در آینده تعیین می‌شود. در صورتی که قیمت در زمان حال تعیین شده و تحویل در زمان آینده باشد ریسک معامله بالا و منفی است.
وی افزود: معمولاً پیش فروش به دلیل اضطرار انجام می‌شود یعنی برای مثال محصول دو سال آینده به قیمت حالا پیش فروش می‌شود. نمونه تاریخی این موضوع پیش‌فروش گندم توسط کشاورزان در ماه‌های بهمن یا اسفند پیش از برداشت است. در واقع کشاورز پیش از برداشت محصول خود در ماه‌های گرم سال، اقدام به فروش محصول خود می‌کرد. علت این مسئله نیز اجبار کشاورز برای خرید برخی ملزومات کاشت سال بعد بود.
عضو سابق هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان خاطرنشان کرد: پیش‌فروش معمولاً به زیان فروشنده و به سود خریدار تمام می‌شود.
شجری درباره فروش اوراق سلف نفت توسط دولت گفت: به نظر می‌رسد از این اوراق استقبال نشود. بر اساس برخی اطلاعات موجود فروش نفت در این اوراق با تعیین قیمت در زمان حاصل و تحویل آن در آینده صورت می‌گیرد. بدیهی است که این اقدام به دلیل اضطرار است زیرا سرنوشت نفت در آینده مبهم است.
وی با اشاره به وجود معاملات آتی کالایی نیز اظهار کرد: نمی‌توان معاملات اوراق سلف نفت را جزو اینگونه معاملات به شمار آورد. معاملات آتی در همه بورس‌های بزرگ دنیا ۲۱ روزه است. بنابراین در اینگونه معاملات که به معاملات فوروارد نیز شهرت دارد کالا اکنون فروخته شده و ۲۱ روز بعد تحویل داده می‌شود. حال در صورتی که این مدت به زمان‌های بیشتری مثل یک سال افزایش یابد ریسک معامله به شدت افزایش می‌یابد.
عضو سابق هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان افزود: استفاده از چنین روش‌هایی جز در موارد اضطرار قابل توجیه نیست. در شرایط فعلی که به دلیل تحریم‌های تجاری صادرات نفت ایران با مشکل رو به رو شده، دولت ناچار است از راه اضطرار اقدام به چنین معاملاتی کند اما در مجموع نتیجه این معاملات در بلند مدت مثبت نیست.
شجری در پاسخ به این سوال که پس از سررسید موعد تحویل کالا، بشکه‌های نفتی به صورت فیزیکی به خریداران تحویل داده می‌شود یا احتمال بازخرید اوراق نیز وجود دارد، گفت: اگر دولت قادر به تحویل کالا در موعد سررسید نباشد، اوراق بازخرید شده و وجه آن همراه با جریمه تحویل ندادن کالا به خریدار پرداخت می‌شود؛ این جریمه در قرارداد معین می‌شود.
وی درباره آینده قیمت نفت و صرفه سرمایه‌گذاری در چنین اوراقی اظهار کرد: در چنین معاملاتی معمولاً فرد پیش خرید کننده سود می‌کند. در بدترین شرایط مثل بحران کرونا که باعث کاهش جدی تقاضا در عرضه جهانی شد، قیمت نفت به حوالی ۴۱ دلار به ازای هر بشکه رسیده اما اگر این شرایط عوض شود با جان گرفتن دوباره صنایع در جهان قیمت نفت دوباره افزایش خواهد داشت و این به نفع کسانی است که نفت پیش خرید می‌کنند.
عضو سابق هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان گفت: موارد مطرح شده تنها بیان احتمالات موجود است.
شجری با تاکید بر اینکه در شرایط اضطرار یا در شرایطی که راه دیگری باقی نمانده است، نفع و ضرر یک راهکار اهمیتی ندارد، گفت: در ظاهر اگر چه دولت راهکارهایی نظیر برگشت به اف‌ای‌تی‌اف (FATF) یا گشایش سیاسی از طریق روابط خارجی را برای بهبود شرایط اقتصادی در اختیار دارد اما اگر به هر دلیل امکان استفاده از این روش‌ها میسر نباشد، استفاده از روش‌هایی نظیر اوراق سلف نفت جزو گزینه‌های باقی مانده محسوب می‌شود.
وی افزود: کنترل نرخ ارز و تأمین آن برای رفع نیازهای کشور دلیلی است که اگر دولت با فروش اوراق نفتی موفق به انجام آن شود، نفع اقتصادی دارد بنابراین این یک روش اقتصادی است برای اینکه دولت بتواند نرخ ارز را تصویب کرده و ثبات به وجود آورد. البته این در شرایطی است که طرح مذکور با استقبال مواجه شود.
عضو سابق هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان درباره تأثیرگذار بودن این روش گفت: یکی از عوامل تأثیرگذار بر معاملات تجاری نرخ ارز است. تثبیت قیمت دلار در محدوده ۱۷ یا ۱۸ هزار تومان دشوار است اما اگر دولت با اجرای این سیاست موفق به کنترل نرخ ارز شود یک امتیاز محسوب می‌شود.
نظر شما